Nornica amerykańska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nornica amerykańska
Clethrionomys gapperi
(Vigors, 1830)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

karczowniki

Plemię

Clethrionomyini

Rodzaj

nornica

Gatunek

nornica amerykańska

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[32]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Nornica amerykańska[33] (Clethrionomys gapperi) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Nornica amerykańska występuje w Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku[34]:

  • C. gapperi gapperi – południowo-wschodnia Manitoba, południowe Ontario, północna Minnesota i Wisconsin na wschód przez region Wielkich Jezior do wschodniego Quebecu.
  • C. gapperi arizonensis – Góry Białe, środkowo-wschodnia Arizona, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi athabascae – od północno-wschodniej Kolumbii Brytyjskiej na wschód do zachodniej Manitoby, Kanada.
  • C. gapperi brevicaudus – izolowany zasięg w północno-wschodnim Wyoming i środkowo-zachodniej Dakocie Południowej, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi carolinensis – południowe Appalachy od południa Wirginii do skrajnie północnej Georgii, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi cascadensis – Góry Kaskadowe w środkowym Waszyngtonie, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi caurinus – przybrzeżna Kolumbia Brytyjska, Kanada.
  • C. gapperi galei – od skrajnej południowej Alberty, Kanada, od południowego do środkowego Utah, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi gaspeanus – półwysep Gaspésie we wschodnim Quebecu i skrajnie północnym Nowym Brunszwiku, Kanada.
  • C. gapperi gauti – od południowego Kolorado na południe do środkowego Nowego Meksyku, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi hudsonius – na południe od Zatoki Hudsona w Manitobie, Ontario i Quebecu, Kanada.
  • C. gapperi idahoensis – zachodni Oregon, Idaho, zachodnia Montana i zachodnie Wyoming, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi limitis – góry środkowo-zachodniego Nowego Meksyku, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi loringi – południowo-wschodnia Alberta, południowy Saskatchewan i południowa Manitoba, Kanada oraz północna Montana, Dakota Północna, skrajnie północna Dakota Południowa, większa część Minnesoty i północno-środkowa Iowa, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi maurus – niewielki zasięg we wschodnim Kentucky i Wirginii, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi nivarius – góry Olympic w Waszyngtonie, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi occidentalis – skrajne południowe wybrzeże Kolumbii Brytyjskiej, Kanada i północno-zachodnie wybrzeże Waszyngtonu, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi ochraceus – Wyspa Księcia Edwarda, Nowy Brunszwik i skrajnie południowo-wschodni Quebec, Kanada, na południe wzdłuż wybrzeża Oceanu Atlantyckiego do Massachusetts, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi pallescens – Nowa Szkocja, Kanada.
  • C. gapperi paludicola – północno-wschodnie Ohio i północno-zachodnia Pensylwania, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi phaeus – południowe wybrzeże południowo-wschodniej Alaski, Stany Zjednoczone, do Fortu Simpson, w środkowo-wschodnia Kolumbii Brytyjskiej, Kanada.
  • C. gapperi proteus – północno-wschodni Quebec i Labrador, Kanada.
  • C. gapperi rhoadsii – ograniczony zasięg w południowo-wschodnim Nowym Jorku i przyległym New Jersey, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi rupicola – znany tylko z góry Kittatinny, wschodnia Pensylwania, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi saturatus – północna Kolumbia Brytyjska, Kanada, od południowego do północnego Waszyngtonu, północne Idaho i północna Montana, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi solus – ograniczony do wyspy Revillagigedo, południowo-wschodnia Alaska, Stany Zjednoczone.
  • C. gapperi stikinensis – północno-wschodnie wybrzeże południowo-wschodniej Alaski, Stany Zjednoczone i zachodnia Kolumbia Brytyjska, Kanada.
  • C. gapperi ungava – północny Quebec, Kanada.
  • C. gapperi wrangeli – Sergief Island i Wyspa Wrangla, południowo-wschodnia Alaska, Stany Zjednoczone.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1830 roku irlandzki zoolog Nicholas Aylward Vigors nadając mu nazwę Myodes gapperi[1][a]. Holotyp pochodził spomiędzy Toronto a jeziorem Simcoe, w Ontario, w Kanadzie[35].

Gryzonie te są spokrewnione z nornicami rudogrzbietymi (C. rutilus) (z którymi się swobodnie krzyżują[34]), ale reprezentują odrębny gatunek[35]. C. gapperi mogą reprezentować kompleks gatunkowy[34]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwadzieścia dziewięć podgatunków[34].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Clethrionomys: gr. κλειθρον kleithron „zarośla, żywopłot”[36]; μυς mus, μυος muos „mysz”[37].
  • gapperi: dr. Anthony Gapper (1799–1883), angielski lekarz, właściciel ziemski, papiernik[38].
  • arizonensis: Arizona, Stany Zjednoczone[39].
  • athabascae: rzeka Athabaska, Kanada[17].
  • brevicaudus: łac. brevis „krótki”; cauda „ogon”[39].
  • carolinensis: Karolina, Karoliny lub kolonie Karoliny, Stany Zjednoczone[39].
  • cascadensis: Góry Kaskadowe (ang. Cascade Range), Kolumbia Brytyjska, Kanada / Waszyngton, Stany Zjednoczone[39].
  • caurinus: łac. caurinus „z wiatru północno-zachodniego, północno-zachodni”, od caurus „wiatr północno-zachodni”[39].
  • galei: Denis Gale (1828–1905), brytyjski ornitolog, kolekcjoner[3].
  • gaspeanus: półwysep Gaspésie (ang. Gaspé Peninsula), Kanada[25].
  • gauti: James H. Gaut, amerykański kolekcjoner[23].
  • hudsonius: Zatoka Hidsona, Kanada[39].
  • idahoensis:Idaho, Stany Zjednoczone[39].
  • limitis: łac. limes, limitis „granica, graniczny”[39].
  • loringi: John Alden Loring (1871–1947) amerykański zoolog, przyrodnik polowy, kolekcjoner z Ameryki Północnej z lat 1892–1897 i tropikalnej Afryki z lat 1909–1910[12][40][39].
  • maurus: łac. Maurus „Mauretańczyk, Afrykaniin” (tj. czarny, ciemny)[39].
  • nivarius: łac. nivarius „śnegowy”, od nix, nivis „śnieg”[39].
  • occidentalis: łac. occidentalis „zachodni”, od occidens, occidentis „zachód”, od occidere „ustawić, ułożyć”[39].
  • ochraceus: nowołac. ochraceus „ochrowy”, od łac. ochra „ochra”, od gr. ωχρα ōkhra „żółta ochra”[39].
  • pallescens: łac. pallescens, pallescentis „blady, żółtawy”, od pallescere „blednąć”, od pallere „być bladym”[39].
  • paludicola: łac. paludicola „mieszkaniec bagna”, od palus, paludis „bagno, mokradło”; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”[39].
  • phaeus: gr. φαιος phaios „ciemny, brązowy, szary, mroczny”[39].
  • proteus: botaniczny rodzaj Protea Linnaeus, 1735 (srebrnik), od Proteusza (gr. Πρωτευς Prōteus, łac. Proteus) w mitologii greckiej bóstwo morskie, który potrafił zmieniać swój kształt[39].
  • rhoadsii: Samuel Nicholson Rhoads (1862–1952), amerykański przyrodnik, kolekcjoner ze Stanów Zjednoczonych i Ekwadoru[41].
  • rupicola: nowołac. rupicolus „mieszkaniec klifu”, od łac. rupes, rupis „skała”, od rumpere „rozbić”; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”[39].
  • saturatus: łac. saturatus „bogato ubarwiony, ciemno ubarwiony, intensywnie ubarwiony”, od satur, satura „bogaty, obfity”, od satis „wystarczająco”[39].
  • solus: łac. solus, solius „jednyn, sam”[39].
  • stikinensis: rzeka Stikine, Kolumbia Brytyjska, Kanada[31].
  • ungava: półwysep Ungava, Quebec, Kanada[39].
  • wrangeli: Wyspa Wrangla, Stany Zjednoczone[11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 100–114 mm, długość ogona 30–44 mm, długość tylnej stopy 19–21 mm; masa ciała 16–42 g[42][43].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zwierzęta te zamieszkują południową Kanadę, półwysep Labrador i północne Stany Zjednoczone; południowa granica obszaru występowania obejmuje Wielkie Równiny i Appalachy. Optymalnym środowiskiem dla nich jest poszycie leśne w lasach szpilkowych, z dużą ilością omszonych pni i gęstymi korzeniami. Zamieszkują także prerie, tundrę i torfowiska; na południu spotykane są w terenie skalistym, zamieszkują także mury porzucone przez ludzi. Są to zwierzęta głównie roślinożerne, choć jadają także grzyby i owady; w Kolorado stwierdzono, że latem nornice te jedzą niemal wyłącznie grzyby[32].

Są aktywne cały rok. Gnieżdżą się pod korzeniami i kłodami drewna, czasem używając w tym celu nor kretów i innych małych zwierząt. Rozmnażają się od połowy stycznia po listopad. Ciąża trwa 17–19 dni, w miocie jest od jednego do dziewięciu młodych. Młode samice rodzą 1–4 razy w roku, starsze do 6. Terytoria tych zwierząt obejmują od 0,25 do 3,5 akra[32].

Populacja[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na bardzo szeroki zasięg występowania, jest to gatunek najmniejszej troski. Nie wykazują cyklicznych zmian liczebności[32].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Artykuł był autorstwa Anthony’ego Gappera, który nie nadał nowemu gatunkowi nazwy łacińskiej, co uczynił w przypisie Nicholas Aylward Vigors[1]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c A. Grapper. Observations on the Quadrupeds found in the District of Upper Canada extending between York and Lake Simcoe, zvith the view of illustrating their geographical distribution, as well as of describing some Species hitherto unnoticed. „The Zoological journal”. 5, s. 204, 1830. (ang.). 
  2. ↑ C.H. Merriam. Remarks on the fauna of the Great Smoky Mountains; with description of a new species of red-backed mouse (Evotomys Carolinensis). „The American journal of science”. Third series. 36, s. 460, 1888. (ang.). 
  3. ↑ a b C.H. Merriam. Description of a new Evotomys from Colorado. „North American Fauna”. 4, s. 23, 1890. (ang.). 
  4. ↑ C.H. Merriam. Descriptions of two new species of Evotomys from the Pacific Coast region of the United States. „North American Fauna”. 4, s. 25, 1890. (ang.). 
  5. ↑ C.H. Merriam. Mammals of Idaho. „North American Fauna”. 5, s. 66, 1891. (ang.). 
  6. ↑ C.H. Merriam. Description of a new Evotomys from the Black Hills of South Dakota. „North American Fauna”. 5. s. 119. (ang.). 
  7. ↑ W. Stone. A new Evotomys from southern New Jersey. „The American naturalist”. 27 (313), s. 55, 1893. (ang.). 
  8. ↑ a b S.N. Rhoads. Descriptions of a new subgenus and new species of arvicoline rodents from British Columbia and Washington. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 46, s. 284, 1894. (ang.). 
  9. ↑ J.A. Allen. Notes on mammals from New Brunswick, with description of a new species of Evotomys. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 6 (3), s. 103, 1894. (ang.). 
  10. ↑ G.S. Miller. On a collection of small mammals from the New Hampshire Mountains. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 26, s. 193, 1895. (ang.). 
  11. ↑ a b Bailey 1897 ↓, s. 120.
  12. ↑ a b Bailey 1897 ↓, s. 125.
  13. ↑ Bailey 1897 ↓, s. 130.
  14. ↑ Bailey 1897 ↓, s. 136.
  15. ↑ Bailey 1897 ↓, s. 137.
  16. ↑ V.O. Bailey. A new species of Evotomys from British Columbia. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 12, s. 21, 1898. (ang.). 
  17. ↑ a b E.A. Preble. A biological investigation of the Athabaska-Mackenzie region. „North American Fauna”. 27, s. 178, 1908. (ang.). 
  18. ↑ H.S. Swarth. Birds and mammals of the 1909 Alexander Alaska Expedition. „University of California publications in zoology”. 7 (2), s. 127, 1911. (ang.). 
  19. ↑ V.O. Bailey. Ten new mammals from New Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 26, s. 133, 1913. (ang.). 
  20. ↑ R.W. Smith. The land mammals of Nova Scotia. „The American midland naturalist”. 24 (1), s. 233, 1940. DOI: 10.2307/2421063. (ang.). 
  21. ↑ Doutt 1941 ↓, s. 161.
  22. ↑ E.L. Poole. New Race of the Red-Backed Mouse (Clethrionomys) from Pennsylvania. „Notulae Naturae”. 212, s. 2, 1949. (ang.). 
  23. ↑ a b c Cockrum i Fitch 1952 ↓.
  24. ↑ E.S. Booth. A new red-backed mouse from Washington State. „The Murrelet”. 26 (2), s. 27, 1945. DOI: 10.2307/3535008. (ang.). 
  25. ↑ a b R.M. Anderson. Nine additions to the list of Quebec mammals with descriptions of six new forms. „Annual Report of the Provancher Society of Natural History”. 1942, s. 57, 1943. (ang.). 
  26. ↑ R.M. Anderson. Mammifères de la Province de Québec. „Annual Report of the Provancher Society of Natural History”. 1939, s. 73, 1940. (fr.). 
  27. ↑ R. Kellogg. A new red-backed mouse from Kentucky and Virginia. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 52, s. 37, 1939. (ang.). 
  28. ↑ Hall i Cockrum 1952 ↓, s. 302.
  29. ↑ Doutt 1941 ↓, s. 162.
  30. ↑ Hall i Cockrum 1952 ↓, s. 304.
  31. ↑ a b Hall i Cockrum 1952 ↓, s. 305.
  32. ↑ a b c d F. Cassola, Myodes gapperi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-22] (ang.).
  33. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 238. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  34. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 346. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  35. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myodes gapperi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-22].
  36. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 53.
  37. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 141.
  38. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 147.
  39. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  40. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 246–247.
  41. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 339.
  42. ↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: Handbook of the Mammals of the World. D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red.). Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 301–302. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  43. ↑ Southern Red-backed Vole. [w:] North American Mammals [on-line]. Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie. [dostęp 2015-01-19].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nornica_amerykańska&oldid=71947730”