Płowce (województwo podkarpackie)
49°32′38″N 22°10′18″E/49,543889 22,171667| wieś | |
 Widok na Płowce od strony północno-zachodniej (2011) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
340[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-500[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RSA |
| SIMC |
0359534[4] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |
| 49°32′38″N 22°10′18″E/49,543889 22,171667[1]
| |
Płowce – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[4][5].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[6], w drugiej połowie XVII wieku należała do starostwa sanockiego[7].
Według stanu z 1855 właścicielem posiadłości tabularnej w Płowcach był Władysław Bernatowicz[8] (zmarły 25 grudnia 1859[9]), a w 1868 Antonina Burnatowicz[10].
Jeszcze około 1863 wieś składała się z niewielkiego folwarku oraz około 20 małych osad[11]. Wkrótce potem przedsiębiorca Jan Okołowicz (późniejszy burmistrz Sanoka) rozpoczął kopanie nafty na płowieckich gruntach włościańskich – początkowo bez powodzenia, a potem z sukcesem[11]. Za jego przykładem podążali kolejni, wskutek czego powstawały spółki celowane w poszukiwanie i wydobycie nafty[11]. Przed 1868 do Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie trafiły okazy nafty surowej z kopalni Aleksandrowicza i spółki w Płowcach, jak również czyszczonej w ich fabryce w Sanoku i oleju do smarowania machin, otrzymywanego w tej fabryce[12]. Niedługo przed 1870 dobra miejscowego majątku dworskiego zakupiła spółka inż. Leonarda Aleksandrowicza i w tamtejszym ogrodzie podjęto prace wydobywcze nafty[11]. Według relacji z wiosny 1870 na obszarze 3 morgów wznosiło się kilkaset rusztowań tj. wież wiertniczych[11]. Studnie wydobywcze posiadały swoje imiona np. „Laura”, „Eugenia”[11]. W pobliżu wież istniały zabudowania dozorców, kuźnie przedsiębiorców[11]. Scenerię tego rejonu przedstawiały kominy z wydobywającym się z nich dymem, hałas maszyny parowej, pomp i świdrów, a czasem także wybuch dynamitów[11]. Na miejscu pracowało kilkuset robotników zarówno na ziemi jak i pod ziemią[11]. W zakresie przemysłu naftowego w Płowcach działała kopalnia Domsa, spółka starosty sanockiego Tytusa Lewandowskiego, tzw. „spółka adwokacka” (dr Seweryn Popiel, dr Erazm Łobaczewski i inni)[11][13]. Na początku 1870 w Płowcach wydobywano dziennie około 3000 garncy nafty (więcej niż konkurująca Bóbrka) i swoją produkcją zaopatrywała siedem okolicznych destylarni, w tym dwie działające w Sanoku[11]. Osiągnięcia te przyczyniły się wówczas do wzrostu ludności Sanoka w związku z napływem zainteresowanych[11]. Skutkowało to także wykupem ziemi we wsi[11]. Według stanu z 1872 właścicielem Płowiec był nadal Leonard Aleksandrowicz i Spółka[14]. Przed 1873 została zawiązana poznańsko-galicyjska spółka[15]. W Wystawie Światowej w Wiedniu 1873 w zastępstwie Jana hr. Tarnowskiego uczestniczył ww. adwokat dr Seweryn Popiel, przedstawiając surowy produkt oleju skalnego i statystykę produkcji[16][17][18][19] (według innej relacji naftę i mapę kopalni[20]). Przez wiele lat na przełomie XIX/XX wieku właścicielem tabularnym dóbr ziemskich we wsi był wspomniany Jan hr. Tarnowski (oraz Spółka Komandytowa, a także Edmund Wasylkowski, posiadający Płowce Damianówkę)[21][22][23][24][25][26]. W 1911 gmina posiadała we wsi 7 ha, a włościanie 231 ha[27].
W 1913 w Sanoku została ustanowiona ulica Płowiecka[28]. Do Sanu w Sanoku uchodzi Potok Płowiecki, biegnący od Płowiec.
Do 1939 w Płowcach działała publiczna szkoła powszechna, czytelnia Towarzystwa Szkoły Ludowej, świetlica oddziału Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet[29]. W tym czasie nie działały już kopalnie ropy naftowej, której pokłady z uwagi na podskórny charakter zostały zalane przez wodę[29].
23 czerwca 1946 w Płowcach został aresztowany Kazimierz Kocyłowski, żołnierz partyzantki antykomunistycznej.
Sport[edytuj | edytuj kod]
W 2005 został założony klub piłkarski KS Stalfred Płowce/ Stróże Małe, który funkcjonuje w ramach wsi Płowce i Stróże Małe[30]. W sezonie 2018/2019 klub awansował do A klasy w grupie Krosno I i utrzymuje się do dnia dzisiejszego.[31].
Osoby związane z miejscowością[edytuj | edytuj kod]
- Józef Rygliszyn – działacz partyjny
- Marian Kruczek – rzeźbiarz
- Zygmunt Haduch-Suski – naukowiec
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 102622
- ↑ Raport o stanie gminy Sanok za 2020 rok [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Sanok, 6 maja 2021, s. 7 [dostęp 2022-02-08] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 939 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
- ↑ Lustracja województwa ruskiego 1661-1665. Cz. 1, Ziemia Przemyska i Sanocka, wydali Kazimierz Arłamowski i Wanda Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 258.
- ↑ Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 162.
- ↑ Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 50 (poz. 123).
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Lwów: 1868, s. 161.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Gospodarstwo, przemysł i handel. Kopalnie i destylarnie w Płowcach. „Kraj”. Nr 89, s. 3, 20 kwietnia 1870. Gospodarstwo, przemysł i handel. Kopalnie i destylarnie w Płowcach. (Dokończenie.). „Kraj”. Nr 90, s. 2-3, 21 kwietnia 1870.
- ↑ Korespondencja Gazety Polskiej. „Gazeta Polska”. Nr 1, s. 2, 2 stycznia 1868.
- ↑ Kronika. Kopalnia nafty w Płowcach pod Sanokiem. „Echo z nad Sanu”. Nr 10, s. 2, 5 lipca 1885.
- ↑ Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 61.
- ↑ Adolf Jabłoński. O nafcie, szczególnie galicyjskiej. „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza”. Nr 43, s. 340, 13 (25) października 1873.
- ↑ Gospodarstwo, przemysł i handel. „Gazeta Lwowska”. Nr 163, s. 946, 17 lipca 1872.
- ↑ Weltaustellung 1873 in Wien. Angemeldete Firmen. „Wr. Weltaustellungs-Zeitung / Int. Austellungs-Zeitung”. Nr 13, s. 5, 19 lutego 1873. (niem.).
- ↑ Agaton Giller: Polska na Wystawie Powszechnej w Wiedniu 1873 r. Listy Agatona Gillera. T. 1-2.. Lwów: 1873, s. 155.
- ↑ Welt-Ausstellung 1873 in Wien. Offizieller General-Catalog. Wiedeń: Verlag der General-Direction, 1873, s. 4, 24.
- ↑ Heinrich Eduard Gintl: Wykaz udziału Galicyi i wielkiego księztwa Krakowskiego na powszechnej wystawie 1873 w Wiedniu. Wiedeń: 1873, s. 38.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 146.
- ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 152.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 144.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 132.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 125.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 125.
- ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 14.
- ↑ Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka (dokończenie). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 36, s. 2, 31 sierpnia 1913.
- ↑ a b Kwestionariusz 1939 ↓, s. 1.
- ↑ Historia klubu na stronie futbolowo.pl
- ↑ Ludowy Klub Sportowy Płowce/Stróże Małe. 90minut.pl. [dostęp 2014-10-16].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janina Wowczukówna: Kwestionariusze z badania środowiska. Płowce. 1939, s. 1-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Płowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 324.
- Płowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 462.
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Integralne. części wsi |
|
| Była wieś |
