Rada Najwyższa Narodowa
Rada Najwyższa Narodowa – centralna władza cywilna utworzona 10 maja 1794 podczas insurekcji kościuszkowskiej, w celu zastąpienia dotychczas działającej Rady Zastępczej Tymczasowej Księstwa Mazowieckiego[1][2][3]. Ustanowiona przez naczelnika Tadeusza Kościuszkę w obozie pod Połańcem. Składała się z 8 radców i 32 zastępców i była kolegialnym organem wykonawczym decyzji naczelnika.
Podzielona została na osiem wydziałów, którymi kierowali radcy:
- Wydział Porządku – Alojzy Sulistrowski
- Zajmował się utrzymywaniem dróg i mostów, przewozem poczty, komunikacją.
- Wydział Bezpieczeństwa – Tomasz Wawrzecki (w rzeczywistości zastępca Michał Ambroży Kochanowski)
- Zajmował się śledzeniem szpiegów i przestępców, przeprowadzaniem rewizji i aresztowań, utrzymywaniem więzień.
- Wydział Sprawiedliwości – Franciszek Myszkowski (w rzeczywistości zastępca Józef Szymanowski)
- Nadzorował sądy, wykonywał egzekucję wyroków sądowych.
- Wydział Skarbu – ks. Hugo Kołłątaj
- Zajmował dobra zdrajców ojczyzny, zarządzał dobrami narodowymi, kontrolował mennicę.
- Wydział Żywności – Ignacy Wyssogota Zakrzewski
- Zaopatrywał armię powstańcza, dozorował młyny, piekarnie i browary, rozdawał żywność biedocie.
- Wydział Potrzeb Wojskowych – gen. mjr Stanisław Wielowiejski[4] (w rzeczywistości zastępca Tadeusz Matuszewicz)
- Przeprowadzał pobór do wojska, kontrolował manufaktury zbrojeniowe, kupował broń, mundury i amunicję, zakładał składy wojskowe, dostarczał koni do wojska.
- Wydział Interesów Zagranicznych – Ignacy Potocki
- Wysyłał posłów i agentów za granicę, prowadził rokowania z innymi państwami.
- Wydział Instrukcji Narodowej – Jan Dominik Jaśkiewicz (w rzeczywistości zastępca ks. Franciszek Ksawery Dmochowski, później Tadeusz Mostowski)
- Nadzorował szkoły, zajmował się propagandą powstańczą, inspirował gazety, agitacją w kościołach i na zgromadzeniach, administrował funduszem edukacyjnym.
Decyzje miano podejmować kolegialnie przy udziale minimum 5 osób.
Król Stanisław August Poniatowski 5 maja wyraził chęć wejścia do Rady zapewniając iż ojczyzny i narodu nie odstąpię, jednak Kościuszko nie miał zamiaru go dopuścić.
Oficjalnym organem prasowym Rady Najwyższej Narodowej był dziennik „Gazeta Rządowa”.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nadzieja 1988 ↓, s. 85.
- ↑ https://sztetl.org.pl/pl/slownik/rada-zastepcza-tymczasowa-ksiestwa-mazowieckiego
- ↑ Utworzenie Rady Najwyższej Narodowej. – Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie [online], muzeumwp.pl [dostęp 2024-05-30] (pol.).
- ↑ Wielowiejski nominacji nie przyjął i przeszkadzał jednostkom polskim, pozostającym poza kordonem rozbiorczym w przenikaniu do powstania. Antoni Trębicki Opisanie Sejmu ekstraordynaryjnego podziałowego roku 1793 w Grodnie. O rewolucji roku 1794, opracował i wstępem poprzedził Jerzy Kowecki, Warszawa 1967, s. 531-532. .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jadwiga Nadzieja: Od jakobina do księcia namiestnika. Katowice: 1988. ISBN 83-216-0682-2.
- Andrzej Grabski, Jan Wimmer i inni, Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Warszawa 1966.
- Marian Kukiel: Zarys historii wojskowości w Polsce. London: Puls, 1993. ISBN 0-907587-99-2.
- Andrzej Zahorski, Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej. Polska sztuka wojenna w okresie powstania kościuszkowskiego, Zeszyt dziesiąty, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1960.
- Bolesław Twardowski: Wojsko Polskie Kościuszki w roku 1794. Poznań: Księgarnia Katolicka, 1894.
