Konfederacja żołnierska

Konfederacja żołnierska (także konfederacja wojskowa) – w dawnej Polsce, w XVII wieku związki żołnierzy powstające zwykle w wyniku buntu z powodu niewypłacania żołdu. Konfederaci obierali sobie dowódców (regimentarzy) i najeżdżali dobra królewskie lub kościelne i siłą ściągali zaległy żołd. Pierwszym aktem związkowych było wypowiedzenie posłuszeństwa hetmanowi i wybranie innego wodza nazywanego marszałkiem konfederacji wojskowej. Obradowano publicznie, a dla utrzymania karności uchwalano nowe, bardzo surowe, artykuły wojskowe.

Przykłady

• Konfederacja z 1590 r.
• Konfederacja z 1597 r.
• Konfederacje wojska inflanckiego z lat 1602-1608
• Konfederacja grodzieńska z 1610 r.
• Konfederacja lwowska z 1622 r.
• Konfederacja w Wierzbołowie w 1655 r. - zawiązana przez zbuntowane oddziały radziwiłłowskie, przeciwko Szwedom i Januszowi Radziwiłłowi, w obronie króla Jana Kazimierza.
• Konfederacja tyszowiecka z 1655. Zawiązana przez hetmanów i wojska koronne. Pierwsza konfederacja "przy królu".
• Konfederacja w Choroszczy w 1657 r.
• Konfederacja w Kamieńcu w 1657 r.
• Konfederacja w Drohiczynie (Konfederacja Kmicicowska) w 1660 r.
• Nexus Fraternus, czyli Wielka Konfederacja z lat 1661-1663
  • Związek Święcony z 1661-63 na terenie Korony przeciwko reformom królewskim
  • Związek Braterski z 1661-63 na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego przeciwko reformom królewskim
  • Związek Pobożny powołany przez króla przeciwko Związkowi Święconemu
• Konfederacja szczebrzeszyńska w 1672 r. zawiązana przez hetmana Jana Sobieskiego przeciwko królowi Wiśniowieckiemu
• Konfederacja gołąbska - konfederacja generalna "przy królu", przeciwko tzw. malkontentom.
• Konfederacja Baranowskiego w latach 1696-1697
• Konfederacja łowicką kardynała Michała Radziejowskiego z lat 1697-1698
• Konfederacja sandomierska z 1702 r. - konfederacja "przy królu" Auguście
• Konfederacja tarnogrodzka z lat 1715-1717 (przeciwko obecności wojsk saskich)
• Konfederacja dzikowska z 1734 r. (w obronie króla Stanisława Leszczyńskiego)

Zobacz też

• lisowczycy

Bibliografia

• Polskie tradycje wojskowe. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07675-8.brak strony w książce
• Marian Kukiel: Zarys historii wojskowości w Polsce. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1929. ISBN 83-89738-93-7.brak strony w książce
• Andrzej Rachuba, Konfederacje wojska litewskiego. 1657-1663, Zabrze 2010, ISBN 978-83-89943-48-4.
• E. Janas, Konfederacja wojska koronnego w latach 1661-1663, Lublin 1998.
• A. Rachuba, Konfederacja Kmicicowska i Związek Braterski wojska litewskiego w latach 1660-1663, Warszawa 1989.