Nowy Zamek w Grodnie

Nowy Zamek w Grodnie

Państwo	Białoruś
Miejscowość	Grodno
Architekt	Carl Friedrich Pöppelmann
Inwestor	August III Sas
Rozpoczęcie budowy	1734
Ukończenie budowy	1751
Zniszczono	1941
Odbudowano	po 1952
Położenie na mapie Grodna Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Białorusi Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt zdjęcia = | nazwa oryginalna = | współrzędne = Nieznane pola: "stopniN" oraz "stopniE".

Nowy Zamek w Grodnie – pałac królewski zbudowany w latach 1734-1751 za czasów panowania Augusta III Sasa według projektu Carla Friedricha Pöppelmanna. Prace na zamku prowadził też Johann Friedrich Knöbel, Joachim Daniel Jauch, a po roku 1789 roku Giuseppe de Sacco. Pałac pełnił funkcję rezydencji królewskiej oraz miejsca odbywania Sejmów generalnych w okresie I Rzeczypospolitej.

Na skutek zniszczenia Zamku Starego podczas III wojny północnej i osunięcia się części jego zabudowań do Niemna, podjęto decyzję o budowie nowego zespołu gmachów na sąsiednim wzgórzu, dawniej zajmowanego w średniowieczu przez nieistniejący już w wtedy zamek dolny. W 1734 roku przystąpiono do prac budowlanych, w wyniku których wzniesiono kompleks pałacowy na planie podkowy z korpusem głównym ozdobionym na osi ryzalitem zwieńczonym tympanonem. Do skrzydła głównego przylegały dwa boczne wydłużone skrzydła przykryte wysokimi mansardowymi dachami krytymi dachówką. Od strony wjazdu znajdowały się zachowane do dzisiaj dwa parterowe pawilony oraz ozdobna brama. Od przeciwnej strony ukształtowano niewielki ogród, w którym na osi fasady pałacowej zbudowano po 1750 roku niewielką barokową kaplicę na planie prostokąta wg projektu Joachima Daniela Jaucha. W jednej części pałacu znajdowały się pokoje królewskie, a w drugiej – sale przeznaczone na potrzeby obrad Sejmu. Główne prace budowlane ukończono w 1751 roku.

W salach Nowego Zamku podczas ostatniego sejmu Rzeczypospolitej w 1793 roku, został podpisany traktat II rozbioru Polski z Rosją i Prusami. W roku 1795 król Stanisław August Poniatowski złożył podpis pod aktem abdykacji. Stanisław August Poniatowski mieszkał w pałacu do 1797 roku.

W czasach rozbiorów władze rosyjskie zamieniły Nowy Zamek w szpital i koszary w znacznym stopniu niszcząc przy okazji jego architekturę. Od 1918 roku w okresie II Rzeczpospolitej w Nowym Zamku mieścił się szpital. W 1939 roku zamek został przejęty przez ZSRR. Po wybuchu zerwaniu sojuszu z ZSRR przez III Rzeszą niemiecką i ataku w czerwcu 1941 roku budynek został zniszczony na skutek bombardowania niemieckiego. Nowy Zamek odbudowano po roku 1952 w stylu socrealistycznym, zmieniając wygląd korpusu głównego, jednak skrzydła boczne zachowały częściowo wygląd z okresu baroku. W czasach ZSRR w budynku mieścił się komitet obwodowy Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Od 1993 roku mieści się w nim Grodzieńskie Państwowe Muzeum Historyczno-Archeologiczne.

W 1994 roku, w 200 rocznicę Insurekcji kościuszkowskiej, na zamku umieszczono tablicę ku czci Tadeusza Kościuszki.

W 2013 roku na zamek powrócił barokowy kartusz herbowy, który zdemontowano w 1858 roku i który następnie przechował Stanisław Sołtan w swoim majątku w Małej Berestowicy.

• 
  Nowy Zamek od strony dziedzińca
• 
  Nowy Zamek w 1738 r.
• 
  Nowy Zamek od strony ogrodu
• 
  Nowy Zamek - elewacja boczna
• 
  Kaplica przy Nowym Zamku
• 
  Brama barokowa z XVIII w.
• 
  Kordegarda z XVIII wieku
• 
  Kartusz herbowy z XVIII w.
• 
  Nowy Zamek po socrealistycznej przebudowie z lat 50.XX w.
• 
  Wnętrze muzealne

Zobacz też

• Stary Zamek w Grodnie

Bibliografia

• Walter Hentschel: Die sächsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, Berlin (Ost) 1967, Bd. 1, S. 189 f., S. 285-297, Abb. 58; Bd. 2, Abb. 217-220b, 369-399.
• Walter May: Das sächsische Bauwesen unter August II. und August III. von Polen, in: Polen und Sachsen – zwischen Nähe und Distanz, Dresden 1997 (Dresdner Hefte; 50), S. 17-26.