Jan Stanisław Sapieha: Różnice pomiędzy wersjami

Jan Stanisław Sapieha
	; Lis
Rodzina	Sapiehowie herbu Lis
Data i miejsce urodzenia	25 października 1589 ; Mołodeczno
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 1635 ; Lachowicze
Ojciec	Lew Sapieha
Matka	Dorota Firlejówna
Żona	Anna Scholastyka Chodkiewicz; Gryzelda Wodyńska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:48, 18 lis 2019

Jan Stanisław Sapieha herbu Lis (ur. 25 października 1589 w Mołodecznie, zm. 10 kwietnia 1635 w Lachowiczach) – marszałek wielki litewski od 1621, marszałek nadworny litewski od 1617, marszałek Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1612 roku^[1], starosta słonimski.

Życiorys

Był najstarszym synem Lwa i jego pierwszej żony Doroty Firlejówny, bratem Krzysztofa Michała i Kazimierza Leona.

W latach 1599-1603 studiował u jezuitów w Akademii Wileńskiej, następnie w latach 1603-1605 w Kolegium Jezuitów w Braniewie. Dalszą naukę kontynuował za granicą w Würzburgu, Frankfurcie nad Menem i Paryżu. Do kraju powrócił w 1608.

W 1609 został przyjęty na dwór Zygmunta Wazy. W charakterze dworzanina brał udział w wyprawie smoleńskiej, gdzie po upadku Smoleńska otrzymał za zasługi urząd podstolego wielkiego litewskiego (grudzień 1611).

W 1612-1613 odbył drugą podróż zagraniczną po krajach Rzeszy i po Włoszech. Asystował przy wyborze nowego cesarza Rudolfa II.

W 1621 został mianowany marszałkiem wielkim litewskim. W tym też czasie zaprzyjaźnił się z królewiczem Władysławem. Wypowiadał się za zwiększeniem wysiłków w zajęciu przez Władysława tronu moskiewskiego, prewencyjnej likwidacji chanatu krymskiego oraz jak najszybszemu rozwiązaniu problemu szwedzkiego na drodze pokojowej, przez ustępstwa terytorialne w Inflantach i rezygnację Zygmunta III Wazy z tytułu króla szwedzkiego.

W latach 1611-1625 co najmniej sześciokrotnie posłował na sejm.

Brał udział w wojnie ze Szwecją od roku 1625. Nie posiadając talentów wojskowych dał się zaskoczyć armii szwedzkiej pod Walmojzą, gdzie jego korpus został całkowicie rozbity. Zebrawszy resztki wojsk zaczął współdziałać z hetmanem polnym Krzysztofem Radziwiłłem, rozpoczynając działania zaczepne. Ze względu na nadciągające większe siły szwedzkie byli jednak zmuszeni się wycofać. W czerwcu 1626 dowództwo nad wojskiem litewskim powierzono Aleksandrowi Gosiewskiemu, a Jan Stanisław udał się ze swoim pocztem do Prus, gdzie przebywał Zygmunt III.

Począwszy od roku 1627 zaczął podupadać na zdrowiu, zapadając na nie do końca rozpoznaną chorobę psychiczną. Jednak jeszcze w latach 1627-1628 roku interesował się pracami na zamku w Lachowiczach oraz modernizacją bastionowych fortyfikacji miejskich i zamku w Starym Bychowie, których budowę na jego polecenie ukończono^[2]. W latach 1628-1629 wyjeżdżał "do wód" do Czech i Włoch. W 1630 przebywał na dworze cesarskim w Wiedniu.

Po powrocie do kraju brał udział w sejmach 1631 i 1632. W czasie elekcji 1632 roku został sędzią generalnego sądu kapturowego^[3]. Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa nowogródzkiego w 1632 roku^[4]. Przygotowywał własne oddziały na wyprawę smoleńską Władysława IV w 1633 roku. Król tolerował go w swoim otoczeniu, mimo że oznaki choroby były coraz bardziej wyraźne. Ostatnie wystąpienie publiczne Jana Stanisława odbyło się w początkach 1635.

Zmarł 10 kwietnia 1635 na zamku w Lachowiczach.

Kazanie na pogrzebie wygłosił jezuita Maciej Kazimierz Sarbiewski^[5].

Przypisy

↑ Złota księga szlachty polskiej, r. XVIII, Poznań 1896, s. 132.
↑ MikolaM. Volkau MikolaM., Volkau M. Budowa rezydencji w Lachowiczach i Starym Bychowie w 1. połowie XVII wieku // Residentiae tempore belli et pacis. Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych / red. P. Lasek, P. Sypczuk. Warszawa, 2019. S. 246–251. [online] [dostęp 2019-11-18] (ang.).
↑ Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey, miedzy Warszawą a Wolą, Przez opisane Artykuły, do samego tylko Aktu Elekcyey należące, vchwalony y postanowiony. Roku Pańskiego, M. DC. XXXII. Dnia 27. Września, s. 6.
↑ Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie., [b.n.s.]
↑ Maciej Kazimierz Sarbiewski, Laska marszałkowska albo kazania na pogrzebie Jana Stanisława Sapiehy, W. Marszałka Litewskiego, Wilno, 1635

[1] Złota księga szlachty polskiej, r. XVIII, Poznań 1896, s. 132.

[2] MikolaM. Volkau MikolaM., Volkau M. Budowa rezydencji w Lachowiczach i Starym Bychowie w 1. połowie XVII wieku // Residentiae tempore belli et pacis. Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych / red. P. Lasek, P. Sypczuk. Warszawa, 2019. S. 246–251. [online] [dostęp 2019-11-18] (ang.).

[3] Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey, miedzy Warszawą a Wolą, Przez opisane Artykuły, do samego tylko Aktu Elekcyey należące, vchwalony y postanowiony. Roku Pańskiego, M. DC. XXXII. Dnia 27. Września, s. 6.

[4] Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie., [b.n.s.]

[5] Maciej Kazimierz Sarbiewski, Laska marszałkowska albo kazania na pogrzebie Jana Stanisława Sapiehy, W. Marszałka Litewskiego, Wilno, 1635

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 42: / Linia 42: @@
 Brał udział w wojnie ze Szwecją od roku [[1625]]. Nie posiadając talentów wojskowych dał się zaskoczyć armii szwedzkiej [[Bitwa pod Walmojzą|pod Walmojzą]], gdzie jego korpus został całkowicie rozbity. Zebrawszy resztki wojsk zaczął współdziałać z [[hetman polny litewski|hetmanem polnym]] [[Krzysztof Radziwiłł (młodszy)|Krzysztofem Radziwiłłem]], rozpoczynając działania zaczepne. Ze względu na nadciągające większe siły szwedzkie byli jednak zmuszeni się wycofać. W czerwcu [[1626]] dowództwo nad wojskiem litewskim powierzono [[Aleksander Gosiewski|Aleksandrowi Gosiewskiemu]], a Jan Stanisław udał się ze swoim pocztem do Prus, gdzie przebywał [[Zygmunt Waza|Zygmunt III]].
 [[Plik:Gryzelda Sapieha (Vadynskaja). Грызэльда Сапега (Вадынская).jpg|mały|lewo|Druga żona Gryzelda z Wodyńskich]]
-Począwszy od roku [[1627]] zaczął podupadać na zdrowiu, zapadając na nie do końca rozpoznaną chorobę psychiczną. W latach [[1628]]-[[1629]] wyjeżdżał do wód do [[Czechy|Czech]] i Włoch. W [[1630]] przebywał na dworze cesarskim w [[Wiedeń|Wiedniu]].
+Począwszy od roku [[1627]] zaczął podupadać na zdrowiu, zapadając na nie do końca rozpoznaną chorobę psychiczną. Jednak jeszcze w latach 1627-1628 roku interesował się pracami na [[Zamek w Lachowiczach|zamku w Lachowiczach]] oraz modernizacją bastionowych fortyfikacji miejskich i zamku w [[Stary Bychów|Starym Bychowie]], których budowę na jego polecenie ukończono<ref>{{Cytuj |autor = Mikola Volkau |tytuł = Volkau M. Budowa rezydencji w Lachowiczach i Starym Bychowie w 1. połowie XVII wieku // Residentiae tempore belli et pacis. Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych / red. P. Lasek, P. Sypczuk. Warszawa, 2019. S. 246–251. |data dostępu = 2019-11-18 |url = https://www.academia.edu/40960606/Volkau_M._Budowa_rezydencji_w_Lachowiczach_i_Starym_Bychowie_w_1._po%C5%82owie_XVII_wieku_Residentiae_tempore_belli_et_pacis._Materia%C5%82y_do_bada%C5%84_i_ochrony_za%C5%82o%C5%BCe%C5%84_rezydencjonalnych_i_obronnych_red._P._Lasek_P._Sypczuk._Warszawa_2019._S._246_251 |język = en}}</ref>. W latach [[1628]]-[[1629]] wyjeżdżał "do wód" do [[Czechy|Czech]] i Włoch. W [[1630]] przebywał na dworze cesarskim w [[Wiedeń|Wiedniu]].
-Po powrocie do kraju brał udział w sejmach [[1631]] i [[1632]]. W czasie [[elekcja 1632|elekcji 1632 roku]] został sędzią generalnego sądu kapturowego<ref>Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey, miedzy Warszawą a Wolą, Przez opisane Artykuły, do samego tylko Aktu Elekcyey należące, vchwalony y postanowiony. Roku Pańskiego, M. DC. XXXII. Dnia 27. Września, s. 6.</ref>. Był elektorem [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]] z [[województwo nowogródzkie (I Rzeczpospolita)|województwa nowogródzkiego]] w [[1632]] roku<ref>Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie., [b.n.s.]</ref>. Przygotowywał własne oddziały na wyprawę [[smoleńsk]]ą Władysława IV w [[1633]] roku. Król tolerował go w swoim otoczeniu, mimo iż oznaki choroby były coraz bardziej wyraźne. Ostatnie wystąpienie publiczne Jana Stanisława odbyło się w początkach [[1635]].
+Po powrocie do kraju brał udział w sejmach [[1631]] i [[1632]]. W czasie [[elekcja 1632|elekcji 1632 roku]] został sędzią generalnego sądu kapturowego<ref>Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey, miedzy Warszawą a Wolą, Przez opisane Artykuły, do samego tylko Aktu Elekcyey należące, vchwalony y postanowiony. Roku Pańskiego, M. DC. XXXII. Dnia 27. Września, s. 6.</ref>. Był elektorem [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]] z [[województwo nowogródzkie (I Rzeczpospolita)|województwa nowogródzkiego]] w [[1632]] roku<ref>Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie., [b.n.s.]</ref>. Przygotowywał własne oddziały na wyprawę [[smoleńsk]]ą Władysława IV w [[1633]] roku. Król tolerował go w swoim otoczeniu, mimo że oznaki choroby były coraz bardziej wyraźne. Ostatnie wystąpienie publiczne Jana Stanisława odbyło się w początkach [[1635]].
 Zmarł [[10 kwietnia]] [[1635]] na [[Zamek w Lachowiczach|zamku w Lachowiczach]].
-Kazanie na pogrzebie<ref>[[Maciej Kazimierz Sarbiewski]], ''Laska marszałkowska albo kazania na pogrzebie Jana Stanisława Sapiehy, W. Marszałka Litewskiego'', Wilno, [[1635]]</ref> wygłosił jezuita [[Maciej Kazimierz Sarbiewski]].
+Kazanie na pogrzebie wygłosił jezuita [[Maciej Kazimierz Sarbiewski]]<ref>[[Maciej Kazimierz Sarbiewski]], ''Laska marszałkowska albo kazania na pogrzebie Jana Stanisława Sapiehy, W. Marszałka Litewskiego'', Wilno, [[1635]]</ref>.
 == Przypisy ==