Postawy

Postawy

XVIII-wieczne kamienice na rynku
Herb Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Populacja (2010) • liczba ludności	19 800
Nr kierunkowy	2155
Kod pocztowy	211840
Tablice rejestracyjne	2
Położenie na mapie Białorusi Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:town}
Strona internetowa

{{Miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | współrzędne = Nieznane pola: "sekundN", "stopniN", "stopniE", "sekundE", "minutE" oraz "minutN".

Postawy, Pastawy (biał. Паставы, Pastawy, ros. Поставы) – miasto na Białorusi, centrum administracyjne rejonu postawskiego obwodu witebskiego. Położone w północnej części kraju na Pojezierzu Białoruskim, nad rzeką Miadziołką – dopływem Dzisny, 20 km od granicy z Litwą. Liczba mieszkańców wynosi 19,8 tys. (2010).

Od roku 2008 miasto partnerskie Wejherowa.

Herb

Herb Postaw został ustanowiony 20 stycznia 2006 ukazem prezydenta Białorusi nr 36.

Historia

Starożytność

Według danych archeologicznych starożytna osada w miejscu Postaw istniała w 2-gim tysiącleciu p.n.e. na północnym brzegu jeziora Zadevskaga. Podczas prac wykopaliskowych znaleziono skrobaki krzemienne, groty, noże i ceramiczne części.

Sredniowiecze

Pierwsza pisemna wzmianka Postaw, zwanych Posadnik pochodzi z 996 roku. Rosyjski historyk Siergiej Fiodorow w swojej pracy "Osady na północno-zachodnim terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego", opublikowanej w Sankt Petersburgu, napisał: "osada powstała w 996 roku. Despota i potentat Zenowicz, przybył na to miejsce, które przypadło mu do gustu i założył w 1005 roku osadę". Prawdopodobnie w 1409 roku Wielki Książę Witold podniósł Postawy do rangi miasteczka.

Nowożytność

W 1522 roku właściciele miejscowych dóbr- Zenowicze wznieśli w mieście kościół parafialny Matki Bożej. Miasteczko znajdowało się wówczas w powiecie oszmiańskim, województwie wileńskim w Wielkim Księstwie Litewskim. W 1581 roku Postawy znalazły się na trasie pochodu króla Stefana Batorego na Psków. W Postawach wyznaczono punkt zborny artylerii. Następnie transportowano ją rzekami Miadziołką i Dziśnienką do Dzisny, a następnie Połocka. Na początku XVII wieku majątek i miasteczko stały się własnością Biegańskich. W 1628 roku Postawy zostały ośrodkiem wolnego handlu. Z Postaw prowadziły drogi do Miadzioła, Głębokiego i Druji. Po drugiej stronie rzeki znajdowało się przedmieście Miadziołka, który miał obszar 17 jardów. Łącznie Postawy zajmowały wówczas obszar 66 jardów. Poza granicami miasta nie było domostw.

W 1640 r. na północny-zachód od centrum Postaw, na wyspie utworzonej przez rzekę i kanał Miadziołka, sekretarz króla Władysława IV Wazy, Stanisław Biegański, ufundował kościół i klasztor ojców franciszkanów. Podczas wojny trzynastoletniej miasto zostało zniszczone przez Rosjan.

W ostatnich latach I Rzeczypospolitej Postawy znane były jako miasteczko sądowe bardzo rozległego powiatu oszmiańskiego: od 1775 roku na zmianę z Oszmianą odbywały się tu sądy powiatowe. W 1780 roku otwarto w Postawach tak zwaną szkołę podwydziałową, znajdującą się pod zarządem Szkoły Głównej Wileńskiej, czyli późniejszego Uniwersytetu Wileńskiego. Postawy należały m.in. do Deszpotów i Zenowiczów, zaś w drugiej połowie XVIII w. do Antoniego Tyzenhauza, wtedy nastąpił rozwój i rozbudowa miasteczka. Antoni Tyzenhauz, słynny reformator epoki stanisławowskiej urządził w Postawach swą główną siedzibę i zamienił miasteczko w promieniujący na okolicę ośrodek kultury i oświaty. Staraniem Tyzenhauzów Postawy w 1791 roku otrzymały prawa miejskie i stały się na krótko (w latach 1791-96) stolicą powiatu zawilejskiego. W 1795 w wyniku I rozbioru Polski Postawy zostały włączone do powiatu dziśnieńskiego w zaborze rosyjskim. W latach 1814-1853 Postawy należały do Konstantego Tyzenhauza, który założył tu muzeum ornitologiczne i galerię sztuki, w której w 1840 roku było ponad 60 dzieł sztuki. 26 czerwca 1863 roku podczas powstania styczniowego niedaleko Postaw w Kropiwnikach został rozbity odział Leona Ostoji. Przedtem został on z 30 ludźmi odcięty po bitwie pod Lubkami niedaleko Iży i udał się w powiat dziśnieński. W potyczce poległo 3 powstańców, a 8 dostało się do niewoli, wśród nich dowódca. W 1880 roku majątek przeszedł w posiadanie Przeździeckich. W końcu XIX wieku miasto liczyło 2400 mieszkańców. Do jego rozwoju przyczyniła się budowa w 1897 roku linii kolejowej z Podbrodzia do Królewszczyzny. W latach 1898-1904 na fundamentach i piwnicach dawnego klasztoru Franciszkanów wybudowano ceglany kościół św. Antoniego Padewskiego według projektu Antoniego Gojbla.

XX wiek

W czasie I wojny światowej zniszczono kościół św. Antoniego Padewskiego. W Postawach znajdował się pomnik upamiętniających niemieckich żołnierzy, obecnie nieistniejący. Po I wojnie światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości Postawy zostały siedzibą powiatu postawskiego i wiejskiej gminy Postawy w województwie wileńskim, a liczba mieszkańców zaczęła szybko rosnąć. W latach dwudziestych odbudowano kościół parafialny. W 1934 roku wzniesiono pomnik obok mogiły zbiorowej ponad 30 żołnierzy polskich poległych w latach 1919-1921 podczas wojny polsko-bolszewickiej. W 1939 roku Sowieci zdewastowali pomnik, a następnie próbowali go przewrócić za pomocą czołgów. Zdołali go jednak tylko pochylić. Następnie chciano go wysadzić w powietrze, jednak nie zrobiono tego w wyniku protestów mieszkańców. Żelazne krzyże usunięto, a kości leżących tam żołnierzy wywieziono podobno w okolice Postaw. W miejscu cmentarza wybudowano dwupiętrowy dom. Zdewastowany pomnik stoi do dziś, odseparowany od rynku tym budynkiem. 18 sierpnia 1931 roku odbył się w Postawach kongres eucharystyczny. Od września 1939 do 1941 miasteczko znalazło się pod okupacją sowiecką, a później latach 1941-1944 pod okupacją niemiecką. W 1940 roku Sowieci zburzyli sukiennice znajdujące się na rynku wybudowane w drugiej połowie XVIII wieku. Ze względu na liczną społeczność żydowską zamieszkującą miasto Niemcy utworzyli getto. W 1942 roku Niemcy rozstrzelali ks. Bolesława Maciejewskiego, który był miejscowym proboszczem od 1933 roku. W latach 1945-1991 Postawy znajdowały się w Białoruskiej SRR. W latach 50. komuniści zburzyli cerkiew pounicką. Została ona zbudowana w XVIII wieku. Do 1815 roku mieścił się tam sąd. Gdy spłonęła drewniana cerkiew Konstanty hrabia Tyzenhauz oddał budynek prawosławnym. W 1893 roku została zbudowana nowa murowana cerkiew prawosławna św. Mikołaja Cudotwórcy. W 1959 roku odebrano wiernym kościół św. Antoniego Padewskiego, który został im zwrócony w 1989 roku. Na cmentarzu znajduje się kwatera polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej ekshumowanych z miejscowości Bahudziuki, Hoduciszki, Komaje, Koziany, Michaliszki, Ozierawa, Platerowo, Podzisienka, Przewożniki, Rabeki, Wielka Olsia, Wilejty, Winogrady.

Obecnie

W Postawach mieści się siedziba władz rejonu w obwodzie witebskim. Przedmieścia Postaw są zabudowane drewnianymi domami w otoczeniu ogródków. Główna ulica, biegnąca ze wschodu na zachód, przecina rzekę Miadziołkę rozlaną tu w dwa stawy. Przy rozdzielającym je moście znajduje się tama i zabytkowy, późno klasycystyczny młyn wodny z drugiej połowy XIX wieku z zachowanymi starymi mechanizmami. Na brzegu mniejszego ze stawów stoi neogotycki kościół św. Antoniego Padewskiego. Od mostu niedaleko do Rynku. Dzięki jego unikalnej, zabytkowej zabudowie Postawy uważane są za jedno z najciekawszych pod względem architektonicznym i urbanistycznym miast Białorusi.

Demografia

Ludzie związani z Postawami

• Zbigniew Ihnatowicz - urodzony w Postawach
• Stanisław Jasiukiewicz - urodzony w Postawach
• Zygmunt Kęstowicz - spędził dzieciństwo w Postawach
• Siarhiej Nawumczyk - urodzony w Postawach
• Antoni Tyzenhauz - właściciel Postaw w drugiej poł. XVIII wieku
• Konstanty Tyzenhauz - zmarł w Postawach, był właścicielem miasta
• Bolesław Wojciechowicz - urodzony w Postawach

Galeria

• 
  Pałac Tyzenhauzów
• 
  Muzeum Krajoznawcze
• 
  Kościół św. Antoniego Padewskiego
• 
  Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy
• 
  Synagoga
• 
  Cmentarz żydowski
• 
  Młyn wodny
• 
  Plac Wolności

Przemysł

• spożywczy
• lniarski
• lotnisko

Zabytki

• Muzeum Krajoznawcze
• Kościół św. Antoniego Padewskiego wybudowany w latach 1898-1904
• Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy wybudowana w 1893 roku
• Klasycystyczny pałac Tyzenhauza, później hrabiów Przeździeckich (2. poł. XVIII w.) do 1939 r. Po II wojnie przebudowany na szpital, który jest w nim do dziś.
• Park krajobrazowy - fragmenty dawnego parku otaczającego pałac z systemem stawów, kanałów i alej.
• Plac Targowy (zespół zabudowy rynku) z barokowymi kamienicami i kramnicami (2 poł. XVIII w.) wybudowanymi dla pracowników manufaktur A. Tyzenhauza.
• Synagoga i cmentarz żydowski
• Młyn wodny (XIX wiek)
• Budynek administracyjny Starostwa Powiatu postawskiego II RP

Dziedzictwo utracone

• Cerkiew po unicka z XVIII wieku, zburzona w latach 50. XX wieku
• Sukiennice z drugiej połowy XVIII wieku, zburzone w 1940 roku
• Szkoła oficerska

Bibliografia

• Portal Radzima.org
• [1]
• [2]
• [3]
• [4]
• Stanisław Zieliński, "Bitwy i potyczki 1863-1864", 1913

Miasta partnerskie

• Sant'Oreste, Włochy
• Rzeżyca, Łotwa
• Kupiszki, Litwa
• Rakiszki, Litwa
• Święciany, Litwa
• Szyrwinty, Litwa
• Wejherowo, Polska
• Siemiatycze, Polska
• Kursk, Rosja
• Puszkino, Rosja
• Jõhvi, Estonia

Linki zewnętrzne

• Postawy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 848 .