Brandenburgia (prowincja): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Kra77 (dyskusja | edycje)
3937 edycji
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 46.134.37.6) i przywrócono wersję 52483785 autorstwa 46.134.62.186
odłączono część to JĄ nie JE
Linia 77: Linia 77:


== Zmiany terytorialne ==
== Zmiany terytorialne ==
Główna część terytorium prowincji to tereny należące wcześniej do [[Marchia Brandenburska|Marchii Brandenburskiej]], z wyłączeniem obszaru [[Altmark|Starej Marchii]] (położonych na zachód od rzeki [[Łaba|Łaby]]). W wyniku postanowień [[kongres wiedeński|kongresu wiedeńskiego]] pod panowaniem Prus znalazła się północna Saksonia ([[Łużyce Dolne|Dolne Łużyce]]), która została włączona do tworzonej prowincji. [[1 kwietnia]] [[1881]] z prowincji wydzielono administracyjnie miasto [[Berlin]], jednak nadal podlegało ono pod nadprezydenta Brandenburgii. W [[1920]] odłączono część terytorium prowincji i przyłączono je do tzw. Wielkiego Berlina.
Główna część terytorium prowincji to tereny należące wcześniej do [[Marchia Brandenburska|Marchii Brandenburskiej]], z wyłączeniem obszaru [[Altmark|Starej Marchii]] (położonych na zachód od rzeki [[Łaba|Łaby]]). W wyniku postanowień [[kongres wiedeński|kongresu wiedeńskiego]] pod panowaniem Prus znalazła się północna Saksonia ([[Łużyce Dolne|Dolne Łużyce]]), która została włączona do tworzonej prowincji. [[1 kwietnia]] [[1881]] z prowincji wydzielono administracyjnie miasto [[Berlin]], jednak nadal podlegało ono pod nadprezydenta Brandenburgii. W [[1920]] odłączono część terytorium prowincji i przyłączono ją do tzw. Wielkiego Berlina.


W 1938 r. przyłączono do Brandenburgii część zlikwidowanej [[Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska|Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej]] – [[powiat Bomst]], [[powiat Międzyrzecz]] i [[powiat Schwerin (Warthe)]]. W zamian, w związku z utworzeniem [[rejencja pilska|rejencji pilskiej]] w prowincji [[Pomorze (prowincja)|Pomorze]], od Brandenburgii odłączono powiaty: [[powiat Arnswalde|Arnswalde]] i [[powiat Friedeberg Nm.|Friedeberg Nm.]]
W 1938 r. przyłączono do Brandenburgii część zlikwidowanej [[Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska|Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej]] – [[powiat Bomst]], [[powiat Międzyrzecz]] i [[powiat Schwerin (Warthe)]]. W zamian, w związku z utworzeniem [[rejencja pilska|rejencji pilskiej]] w prowincji [[Pomorze (prowincja)|Pomorze]], od Brandenburgii odłączono powiaty: [[powiat Arnswalde|Arnswalde]] i [[powiat Friedeberg Nm.|Friedeberg Nm.]]

Wersja z 10:51, 15 lut 2018

Prowincja Brandenburgia
Provinz Brandenburg
1815-1946
Flaga
 Herb Brandenburgii
Flaga Herb
Hymn: Brandenburglied
(Pieśń Brandenburgii)
Położenie Brandenburgii
Stolica

Poczdam (1815-1827)
Berlin (1827-1843)
Poczdam (1843-1918)
Charlottenburg (1918-1946)

Powierzchnia
 • całkowita


38,275 km²

Liczba ludności (1939)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


3,023,443
79 osób/km²

Data powstania

1815

Data likwidacji

1946

Mapa Brandenburgii

Prowincja Brandenburgia (niem. Provinz Brandenburg) – prowincja państwa pruskiego, a potem zjednoczonych w XIX w. Niemiec (do 1945 r.). Prowincja powstała w 1815 roku. W 1939 roku prowincja miała powierzchnię 38 275 km² i liczyła 3 023 443 mieszkańców.

Od 21 marca 1939 zmieniono nazwę prowincji na Mark Brandenburg (Marchia Brandenburska)[1].

Zmiany terytorialne

Główna część terytorium prowincji to tereny należące wcześniej do Marchii Brandenburskiej, z wyłączeniem obszaru Starej Marchii (położonych na zachód od rzeki Łaby). W wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego pod panowaniem Prus znalazła się północna Saksonia (Dolne Łużyce), która została włączona do tworzonej prowincji. 1 kwietnia 1881 z prowincji wydzielono administracyjnie miasto Berlin, jednak nadal podlegało ono pod nadprezydenta Brandenburgii. W 1920 odłączono część terytorium prowincji i przyłączono ją do tzw. Wielkiego Berlina.

W 1938 r. przyłączono do Brandenburgii część zlikwidowanej Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej – powiat Bomst, powiat Międzyrzecz i powiat Schwerin (Warthe). W zamian, w związku z utworzeniem rejencji pilskiej w prowincji Pomorze, od Brandenburgii odłączono powiaty: Arnswalde i Friedeberg Nm.

Po drugiej wojnie światowej tereny na wschód od Odry przypadły Polsce jako część Ziem Odzyskanych. Po podziale Niemiec znalazła się w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Od 1990 roku w Republice Federalnej Niemiec jako kraj związkowy Brandenburgia.

Podział administracyjny

Stolica: Poczdam (Potsdam).

Dzieliła się na trzy rejencje: berlińską (Regierungsbezirk Berlin) w latach 1816–1821, frankfurcką (Regierungsbezirk Frankfurt) oraz poczdamską (Regierungsbezirk Potsdam).

Rejencja berlińska

Powiaty grodzkie (Stadtkreise):

  1. Berlin

Rejencja frankfurcka

Powiaty grodzkie (Stadtkreise):

  1. Chociebuż Cottbus (od 1886)
  2. Forst (Lausitz) (od 1897)
  3. Frankfurt nad Odrą Frankfurt (Oder) (od 1826)
  4. Gubin Guben(od 1884)
  5. Landsberg (Warthe) (od 1892)

Powiaty ziemskie (Landkreise):

  1. Arnswalde (do 1938)
  2. Calau
  3. Cottbus
  4. Crossen (Oder)
  5. Cüstrin (do 1836)
  6. Friedeberg Nm.
  7. Guben
  8. Königsberg Nm.
  9. Landsberg (Warthe)
  10. Lebus (siedziba powiatu do 1863 we Frankfurcie nad Odrą, później w Seelow)
  11. Luckau
  12. Lübben (Spreewald)
  13. Międzyrzecz (od 1938)
  14. Oststernberg (od 1873; siedziba w Zielenzig)
  15. Schwerin (Warthe) (od 1938)
  16. Soldin
  17. Sorau (Lausitz)
  18. Spremberg (Lausitz)
  19. Sternberg (do 1873)
  20. Weststernberg (od 1873; siedziba w Reppen)
  21. Züllichau-Schwiebus (siedziba w Züllichau)

Rejencja poczdamska

Powiaty grodzkie:

  1. Berlin (1822-1875)
  2. Brandenburg an der Havel (od 1881)
  3. Charlottenburg (1877-1920; później część Wielkiego Berlina)
  4. Deutsch-Wilmersdorf (1907-1920; później część Wielkiego Berlina)
  5. Eberswalde (od 1911)
  6. Lichtenberg (1908-1920; później część Wielkiego Berlina)
  7. Poczdam Potsdam (od 1809)
  8. Rathenow (od 1925)
  9. Rixdorf (1899-1920; później część Wielkiego Berlina)
  10. Schöneberg (1899-1920; później część Wielkiego Berlina)
  11. Spandau (1886-1920; później część Wielkiego Berlina)
  12. Wittenberge (od 1922)

Powiaty ziemskie:

  1. Powiat Angermünde (siedziba w Angermünde)
  2. Powiat Beeskow-Storkow (od 1836; siedziba w Beeskow)
  3. Powiat Jüterbog-Luckenwalde (siedziba w Jüterbog)
  4. Powiat Niederbarnim (siedziba w Berlin)
  5. Powiat Oberbarnim (siedziba w Bad Freienwalde (Oder))
  6. Powiat Osthavelland (siedziba w Nauen)
  7. Powiat Ostprignitz (siedziba w Kyritz)
  8. Powiat Prenzlau (siedziba w Prenzlau)
  9. Powiat Ruppin (siedziba w Neuruppin)
  10. Powiat Teltow (do 1935 powiat Teltow-Storkow; siedziba w Berlinie)
  11. Powiat Templin (siedziba w Templinie)
  12. Powiat Westhavelland (siedziba w Rathenow)
  13. Powiat Westprignitz (siedziba w Perleberg)
  14. Powiat Zauch-Belzig (siedziba w Bad Belzig)

Nadprezydenci Brandenburgii

Lata urzędowania Nadprezydent Lata życia
1815–1824 Georg Christian Friedrich von Heydebreck (1765–1828)
1825–1840 Magnus Friedrich von Bassewitz (1773–1858)
1840–1848 August Friedrich Wilhelm Werner von Meding (1792–1871)
1848–1849 Erasmus Robert Freiherr von Patow (nadzór komisaryczny) (1804–1890)
1849–1850 August Herrmann Klemens Freiherr von Wolff von Metternich (nadzór komisaryczny) (1803–1872)
1850–1862 Eduard Heinrich von Flottwell (1786–1865)
1862 Werner Ludolf Erdmann von Selchow (1806–1884)
1862–1879 Gustav Wilhelm von Jagow (1813–1879)
1879–1899 Heinrich Karl Julius von Achenbach (1829–1899)
1899–1905 Theobald von Bethmann-Hollweg (1856–1921)
1905–1909 August Clemens Bodo Paul Wilhelm von Trott zu Solz (1855–1938)
1909–1910 Friedrich Wilhelm von Loebell (1855–1931)
1910–1914 Alfred von Conrad (1852–1914)
1914–1917 Rudolf Wilhelm von der Schulenburg (1860–1930)
1917–1919 Friedrich Wilhelm von Loebell (1855–1931)
1919–1933 Adolf Maier (1871–1963)
1933–1936 Wilhelm Paul Richard Kube (1887–1943)
1936–1945 Emil Stürtz (1892–1945)

Największe miasta

Poczdam, ok. 1890-1905

Populacja największych miast prowincji pod koniec XIX wieku:

miasto pop. 1890 pop. 1900 rejencja źródło 2016
1. Charlottenburg 76,859 189,305 poczdamska [2] Niemcy
2. Schöneberg 28,721 95,998 poczdamska [2] Niemcy
3. Rixdorf 35,702 90,422 poczdamska [2] Niemcy
4. Spandau 45,365 65,030 poczdamska [2] Niemcy
5. Frankfurt nad Odrą/Słubice 55,738 61,852 frankfurcka [3] Niemcy/Polska
6. Poczdam 54,125 59,796 poczdamska [4] Niemcy
7. Brandenburg an der Havel 37,817 49,250 poczdamska [5] Niemcy
8. Chociebuż 34,910 39,322 frankfurcka [6] Niemcy
9. Gorzów Wielkopolski 28,065 33,598 frankfurcka [7] Polska
10. Gubin/Gubin 29,328 33,122 frankfurcka [8] Niemcy/Polska

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Od słowiańskich nazw prowincji (dlnłuż. Bramborska, grnłuż. Braniborska) wywodzi się polski przymiotnik braniborski, oznaczający tyle, co „brandenburski”, pojawiający się w niektórych nazwach własnych w Polsce (np. Wieża Braniborska w Zielonej Górze, ul. Braniborska – przed wojną Berlinerstraße – we Wrocławiu, ul. Braniborska do 1945 r. Franz-Engel-Straße w Szczecinie, oraz obowiązująca od 1945 do 1951 roku nazwa placu Braniborskiego, dziś placu Orląt Lwowskich – przed wojną do 1935 Berlinerplatz, potem Elfer Platz – również we Wrocławiu). Ten sam źródłosłów ma czeska nazwa ziemniaków – brambory. ul. Braniborska w Poznaniu na Junikowie.
  2. ↑ a b c d Stadt Berlin. Deutsche Verwaltungsgeschichte. [dostęp 2016-05-11].
  3. ↑ [1]
  4. ↑ [2]
  5. ↑ [3]
  6. ↑ [4]
  7. ↑ [5]
  8. ↑ [6]

Linki zewnętrzne

Podział administracyjny Prowincji Brandenburgia (Provinz Brandenburg) 1815–1946
Rejencja berlińska (1816–1821)
Regierungsbezirk Berlin
Powiaty miejskie
Rejencja frankfurcka
Regierungsbezirk Frankfurt
Powiaty miejskie
Powiaty ziemskie
Rejencja poczdamska
Regierungsbezirk Potsdam
Powiaty miejskie
Powiaty ziemskie

Prowincje pruskie 1815–1939
1815
1822–1850
1867
1919–1920
1922

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brandenburgia_(prowincja)&oldid=52488574”