Wikipedia:Artykuły na medal/Lipiec wrzesień 2016

zajawka

Chłoniak Hodgkina – choroba nowotworowa układu chłonnego cechująca się obecnością olbrzymich nowotworowych komórek Reed-Sternberga o wielopłatowym jądrze i jednojądrzastych komórek Hodgkina, które indukują nienowotworową proliferację i naciek innych limfocytów, monocytów, histiocytów i makrofagów. Głównym objawem choroby jest niebolesne powiększenie węzłów chłonnych oraz objawy ogólne. Najczęściej są zajęte węzły szyjne, śródpiersiowe i pachowe. W celu rozpoznania chłoniaka Hodgkina konieczne jest badanie histopatologiczne całego węzła chłonnego lub innej nacieczonej tkanki pobranej metodami chirurgicznymi. Leczenie chłoniaka Hodgkina jest oparte o chemioterapię i radioterapię. Rokowanie w chłoniaku Hodgkina jest dobre i choroba cechuje się wysokim odsetkiem całkowitych wyleczeń.

zajawka

Płetwonogie – zróżnicowany klad szeroko rozpowszechnionych ssaków morskich wyposażonych w płetwy, prowadzących częściowo wodny tryb życia. Obejmuje współczesne rodziny morsowatych (której jedynym dzisiejszym przedstawicielem jest mors), uchatkowatych (Otariinae i Arctocephalinae) oraz fokowatych (właściwych fok, pozbawionych małżowin usznych). Współcześnie istnieją 33 gatunki, na podstawie skamielin opisano też ponad 50 gatunków wymarłych. Takson monofiletyczny zaliczany do rzędu drapieżnych – najbliżsi żyjący współcześnie krewni płetwonogich to niedźwiedziowate i łasicokształtne. Do grupy tej zaliczają się gatunki o zróżnicowanej wielkości: foki bajkalskie osiągają do 1 m długości i 45 kg masy ciała, podczas gdy słoń morski południowy, który jest także największym przedstawicielem rzędu drapieżnych (Carnivora), do 5 m i 3200 kg.

zajawka

Austria na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ kadry sportowców reprezentujących Austrię na igrzyskach w 2010 roku w Vancouver. W reprezentacji znalazło się 82 zawodników – 55 mężczyzn i 27 kobiet. Wzięli oni udział w 43 konkurencjach w trzynastu dyscyplinach sportowych. Austriacy nie uczestniczyli jedynie w dwóch dyscyplinach zespołowych – curlingu i hokeju na lodzie. Spośród powołanych zawodników, 75 sportowców (49 mężczyzn i 26 kobiet) wystąpiło przynajmniej w jednej konkurencji. Dla 37 z nich występ w Vancouver był zarazem debiutem olimpijskim. Reprezentanci Austrii zdobyli w Vancouver szesnaście medali – cztery złote, sześć srebrnych i sześć brązowych. Był to 21. start Austrii na zimowych igrzyskach olimpijskich. Austriacy uczestniczą w zimowej edycji igrzysk nieprzerwanie od pierwszych igrzysk w 1924 roku.

zajawka

Mamut kolumbijski – wymarły gatunek trąbowca, mamut zamieszkujący Amerykę Północną od obszarów dzisiejszych północnych stanów USA aż do Kostaryki w epoce plejstocenu. Należał do ostatnich gatunków mamutów, linii zapoczątkowanej przez Mammutus subplanifrons we wczesnym pliocenie. Wyewoluował z mamuta stepowego, który dostał się na kontynent północnoamerykański z Azji około półtora miliona lat temu. Mamut karłowaty z kalifornijskich Channel Islands wyewoluował właśnie z mamuta kolumbijskiego. Natomiast najbliższym współczesnym krewnym tego zwierzęcia jest słoń indyjski. Mamut kolumbijski żył obok Paleoindian, którzy polowali nań dla pożywienia, wykorzystywali jego kości do produkcji narzędzi i przedstawiali je w sztuce. Szczątki mamutów kolumbijskich znaleziono wśród artefaktów kultury Clovis, pozostałości mamutów pochodziły z polowań bądź stanowiły padlinę. Gatunek wymarł na pograniczu plejstocenu i holocenu, około 11 tysięcy lat temu, najprawdopodobniej na skutek utraty siedlisk spowodowanej zmianą klimatu, polowaniami ludzkimi lub kombinacją tych dwóch czynników.

zajawka

Jiftach Spektor (ur. 20 października 1940) – izraelski pilot wojskowy, generał brygady, as myśliwski z dwunastoma zestrzeleniami na koncie. Uczestnik wojny sześciodniowej i wojny Jom Kippur. Brał udział w operacji „Opera”. Dowódca dwóch baz izraelskich wojsk lotniczych. Latał głównie na myśliwcach Mirage III, F-4 Phantom II i F-16 Fighting Falcon. W 2003 roku został jednym z dwudziestu siedmiu sygnatariuszy (najwyższym stopniem) tak zwanego Listu Pilotów, w którym izraelscy lotnicy odmawiali bombardowania celów w Palestynie w sytuacji, gdy groziłoby to przypadkowymi ofiarami cywilnymi. Po odejściu z wojska zaczął pracować w branży high-tech. Opublikował dwie książki: autobiografię i fabularyzowane wspomnienia z wojny Jom Kippur.

zajawka

Ant-Man – amerykański film science fiction w reżyserii Peytona Reeda na podstawie serii komiksów wydawnictwa Marvel Comics o superbohaterze Ant-Manie. Scenariusz napisali Edgar Wright, Joe Cornish, Adam McKay i Paul Rudd. W głównych rolach występują: Paul Rudd, Evangeline Lilly, Corey Stoll, Bobby Cannavale, Michael Peña, Tip „T.I.” Harris, Anthony Mackie, Wood Harris, Judy Greer, David Dastmalchian i Michael Douglas. Złodziej Scott Lang musi się pogodzić z nową rolą superbohatera, który posiada niezwykłą umiejętność zmniejszania rozmiaru z jednoczesnym zwiększaniem swojej siły. Wraz ze swoim mentorem, dr. Hankiem Pymem, chronią tajemnice i stawiają czoła zagrożeniom. Obraz kończy II Fazę Marvel Cinematic Universe i jest dwunastym filmem franczyzy. Jego kontynuacja Ant-Man and the Wasp została zapowiedziana na 2018 rok. Światowa premiera odbyła się 29 czerwca 2015 roku, w Hollywood, polska zaś 17 lipca 2015 roku. Film zarobił prawie 520 milionów dolarów przy budżecie 130 milionów.

zajawka

Georg Friedrich Händel (ang. George Frideric Handel; pol. Jerzy Fryderyk Haendel [wym. Hendel], ur. 23 lutego 1685 w Halle, zm. 14 kwietnia 1759 w Londynie) – niemiecki kompozytor późnego baroku, który dokonał syntezy barokowych osiągnięć muzycznych, zwłaszcza niemieckich, włoskich i angielskich. Händel urodził się w tym samym roku co Johann Sebastian Bach i Domenico Scarlatti. W 1727 roku stał się poddanym Wielkiej Brytanii. Jest narodowym kompozytorem tego kraju. Komponował liczne gatunki muzyki baroku, między innymi opery i oratoria. Händel zaliczany jest do najwybitniejszych twórców muzyki późnego baroku.

zajawka

Irena Stanisława Sendlerowa (ur. 15 lutego 1910 w Warszawie, zm. 12 maja 2008 tamże) – polska działaczka społeczna i charytatywna, członkini PPS i kierowniczka referatu dziecięcego Rady Pomocy Żydom („Żegoty”). Sprawiedliwa wśród Narodów Świata, dama Orderu Orła Białego i Orderu Uśmiechu. W czasie II wojny światowej zbudowana przez nią sieć ludzi i organizacji uratowała ok. 2500 żydowskich dzieci. W październiku 1943 została aresztowana przez Gestapo, jednak „Żegocie” udało się ją uwolnić. W czasie powstania warszawskiego była sanitariuszką w jednym z powstańczych punktów sanitarnych na Mokotowie. Po wojnie pracowała w opiece społecznej i średnim szkolnictwie medycznym. Przez długie lata jej działalność podczas okupacji była nieznana. W 2007 i 2008 nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla.

zajawka

Motocyklowe Mistrzostwa Świata 2015 – 67. sezon w historii MMŚ. Najlepszym kierowcą został Jorge Lorenzo, który zdobył tytuł po raz trzeci w karierze. Lorenzo prowadzenie w klasyfikacji generalnej objął dopiero po ostatnim wyścigu, wyprzedzając siedmiokrotnego mistrza klasy MotoGP Valentino Rossiego o zaledwie 5 punktów. Trzecie miejsce zajął ustępujący mistrz, Marc Márquez, który wygrał 5 wyścigów, ale również sześciu nie ukończył. W klasyfikacji konstruktorów pierwszy raz od 2010 roku mistrzostwo zdobyła Yamaha. Zwycięzcą Moto2 został Johann Zarco, który o 118 punktów wyprzedził Álexa Rinsa. Miano mistrza świata w kategorii Moto3 wywalczył po raz pierwszy w karierze Danny Kent, który obronił prowadzenie w klasyfikacji generalnej o 6 punktów przed Miguelem Oliveirą. Nagrody dla zwycięzców zostały tradycyjnie przyznane podczas FIM Gala Ceremony, która odbyła się w Jerez de la Frontera.

zajawka

Okręty podwodne typu XXI – niemieckie okręty podwodne, najbardziej zaawansowane technicznie operacyjne okręty swojej klasy pierwszej połowy dwudziestego wieku. Nowatorskie podejście w zakresie kształtu kadłuba, niektórych elementów mechanicznych oraz elektrycznych, a także sposobu masowej produkcji, umożliwić miało Kriegsmarine ponowne przejęcie inicjatywy w toczącej się bitwie o Atlantyk. Pierwsze ze 118 wybudowanych okrętów wprowadzone zostały do służby w Kriegsmarine w połowie roku 1944, lecz status operacyjny uzyskały dopiero w marcu 1945 roku. Po kapitulacji III Rzeszy, większość gotowych jednostek została zniszczona, jednak kilka okrętów zostało przejętych przez zwycięzców. Stopień zaawansowania technicznego niektórych elementów konstrukcji i wyposażenia typu XXI, jak pasywny system sonarowy, układ kontroli ognia, konstrukcja kadłuba czy układ napędowy, stały się podstawą wyznaczającą kierunki rozwoju techniki i technologii podwodnej w początkowym okresie zimnej wojny.

zajawka

Fink, właśc. Finian Paul Greenall (ur. w 1972 w St Ives w Kornwalii) – brytyjski wokalista, autor tekstów, gitarzysta, producent muzyczny, kompozytor i DJ, który z potrzeby grania elektronicznej muzyki tanecznej stworzył swoje alter ego pod nazwą Sideshow. Współpracował z takimi artystami jak Amy Winehouse, John Legend, Banks, Professor Green, Nitin Sawhney czy Bonobo. W 2000 roku ukazał się debiutancki album studyjny wokalisty Fresh Produce. Od 2006 roku i premiery drugiej płyty Biscuits for Breakfast nazwa Fink określa również trio, w którego skład wchodzi Greenall, basista Guy Whittaker i perkusista Tim Thornton. W następnym roku opublikowano album Distance and Time, a dwa lata później płytę Sort of Revolution. W lipcu 2013 roku muzyk otrzymał nominację do nagrody Independent Music Awards w kategorii Najlepszy występ na żywo. Od 2014 roku Fink wydaje swoje płyty pod szyldem własnej wytwórni płytowej R’COUP’D Records.