Przejdź do zawartości

Zygmunt Konieczny (kompozytor)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Konieczny
Ilustracja
Zygmunt Konieczny (2007)
Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 1937
Kraków

Pochodzenie

polskie

Gatunki

muzyka poważna, muzyka rozrywkowa, muzyka filmowa

Zawód

kompozytor

Aktywność

od 1959

Powiązania

Piwnica pod Baranami, Teatr Stary w Krakowie

Współpracownicy
Ewa Demarczyk
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Zygmunt Konieczny (ur. 3 stycznia 1937 w Krakowie)[1] – polski kompozytor piosenki literackiej, muzyki teatralnej i filmowej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 3 stycznia 1937 w Krakowie[2], w rodzinie Bronisława[3] i Marii z Gębików[4]. Brat Janiny, zmarłej w dzieciństwie, Jadwigi, iberystki, Anny, orientalistkę i Leszka, biochemika[4]. Dzieciństwo spędził niedaleko Limanowej, w Szczyrzycu[5]. W latach 1953–1958 uczył się w Liceum Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Krakowie[6]. W latach 1959–1964 studiował na Wydziale Kompozycji u Stanisława Wiechowicza w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie[7][2].

Podczas studiów, w 1959 zadebiutował w krakowskim kabarecie Piwnica pod Baranami, z którym silnie związany był do 1967. Skomponował wiele piosenek dla wykonawców Piwnicy, zwłaszcza dla Ewy Demarczyk, z którą współpracował od 1962[2]. Jako kompozytor muzyki teatralnej zadebiutował w 1959 muzyką do sztuki Arthura Millera Widok z mostu (w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego)[2]. Od 1963 nieformalnie związany z Teatrem Starym w Krakowie, dla którego napisał sporo partytur, m.in. Noc listopadową (1974)[8][2].

Komponuje również muzykę do filmów fabularnych, krótkometrażowych i animacji[2]. Jest m.in. autorem ścieżki dźwiękowej do filmów Jana Jakuba Kolskiego, np. Pornografia i Jasminum[2].

Prowadzi seminarium z muzyki teatralnej i filmowej w PWST w Krakowie[2].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Obfita i różnorodna twórczość Koniecznego odzwierciedla trzy obszary jego kompozytorskich zainteresowań. Są to: piosenka literacka (nazywana także aktorską lub poetycką), muzyka teatralna i muzyka filmowa. Najbliższa naturze kompozytora wydaje się jednak twórczość wokalno-instrumentalna, określana przez niego mianem piosenki literackiej. W powojennej historii polskiej piosenki kabaretowej Konieczny był jednym z pierwszych kompozytorów, który próbował przełamać istniejące w niej konwencje, a tym samym nadać utworom pisanym dla kabaretu walor twórczości artystycznej[1].

Punktem wyjścia dla jego kompozytorskich działań jest tekst literacki (najczęściej utwory wybitnych poetów, m.in. Leśmiana, Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Baczyńskiego, Białoszewskiego), wraz z jego strukturą formalną, warstwą symboliczną i znaczeniową. Poprzez muzykę Konieczny stara się jak najdokładniej wydobyć wszystkie niuanse tekstu; tak więc muzyka w jego utworach jest rodzajem interpretacji tekstu literackiego. Ostatnim etapem działania Koniecznego jest praca z wykonawcą, któremu kompozytor stawia cały szereg wymagań wokalno-aktorskich. Komponuje najczęściej z myślą o konkretnym wykonawcy, wytyczając tym samym niewielki margines odchyleń od zaplanowanego wzoru[1].

W muzyce teatralnej i filmowej kompozytor często przenosi swoje doświadczenia z pracy nad utworami wokalno-instrumentalnymi. Specyfika form filmowych i teatralnych stwarza dodatkowe możliwości penetracji kompozytorskiej, zwłaszcza w zakresie formy muzycznej, brzmienia i harmoniki. Jego muzyka ma charakterystyczny, łatwo rozpoznawalny styl, którego oryginalność tkwi w sposobie doboru i syntezie różnych elementów muzycznych, takich jak skala dur-moll i skale modalne, swobodne zestawienia akordów, metrorytmiczne ostinata oraz krótkie, urywane motywy melodyczne[1].

Utwory

[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych[1][9])

W wykonaniu Ewy Demarczyk

[edytuj | edytuj kod]

Muzyka filmowa

[edytuj | edytuj kod]

Muzyka teatralna

[edytuj | edytuj kod]

Inne kompozycje

[edytuj | edytuj kod]
  • Serce moje gram (2001) – oratorium
  • Muzyka baletowa (2016)
  • Kwartet smyczkowy (2016), w wersji orkiestrowej: Intermezzo (2022)[16]
  • Glissando (2022)

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]
  • 1967 – Ewa Demarczyk śpiewa piosenki Zygmunta Koniecznego (Polskie Nagrania Muza)
  • 1974 – Dziady Adama Mickiewicza w inscenizacji Konrada Swinarskiego z muzyką Zygmunta Koniecznego (Polskie Nagrania Muza)
  • 1974 – Stanisław Wyspiański. Noc listopadowa z muzyką Zygmunta Koniecznego. Inscenizacja: Andrzej Wajda (Polskie Nagrania Muza)
  • 1994 – Jańcio Wodnik (Woycek)
  • 2000 – Prymas (Columbia)
  • 2007 – Wyspiański według Koniecznego (Rozstaje)
  • 2009 – Wielcy kompozytorzy filmowi, nr 10 (Agora)
  • 2022 – Zygmunt Konieczny. Muzyka teatralna i filmowa (Krakowskie Forum Kultury / DUX)

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Źródło:[2].

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
  • Nagroda Miasta Krakowa (1974, 2007)[22]
  • Nagroda Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji I stopnia za twórczość kompozytorską w programach PRiTV (1978)[19]
  • Nagroda Wojewody Krakowskiego (1996)[19]
  • „Jańcio Wodnik” na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej „Prowincjonalia” we Wrześni za muzykę do filmu Pornografia (2004)[23]
  • Orzeł (Polska Nagroda Filmowa) w kategorii: Najlepsza muzyka za rok 2003 - do filmu Pornografia (2004)[23]
  • Orzeł (Polska Nagroda Filmowa) w kategorii: Najlepsza muzyka za rok 2006 - do filmu Jasminum (2007)[23]
  • Nagroda specjalna i członkostwo honorowe Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (2016)[24]
  • Nagroda na 7. Festiwalu Filmowym im. Krzysztofa Komedy w Ostrowie Wielkopolskim za całokształt twórczości dla kompozytora muzyki filmowej (2018)[23]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e Chmura 1997 ↓.
  2. ↑ a b c d e f g h i Zygmunt Konieczny | Twórca | Culture.pl, „Culture.pl” [dostęp 2017-12-05] (pol.).
  3. ↑ Bronisław Konieczny (oprac. Adam Rosiński, Ryszard Rybka): Moje życie w mundurze: czasy narodzin i upadku II Rzeczypospolitej. Księgarnia Akademicka, 2005. ISBN 83-7188-693-4
  4. ↑ a b Maria Filipowicz-Rudek: Kalendarium życia. O nieustającym dialogu między Don Kichotem a Sancho Panzą. filg.uj.edu.pl, 2009. s. 14. [dostęp 2018-05-05]. (pol.).
  5. ↑ Zygmunt Konieczny [online], zygmuntkonieczny.art.pl [dostęp 2017-12-05].
  6. ↑ Zygmunt Konieczny [online], www.zaiks.org.pl [dostęp 2025-04-15].
  7. ↑ Zygmunt Konieczny: Akademia Polskiego Filmu
  8. ↑ Noc listopadowa. cyfrowemuzeum.stary.pl, 1974-01-13. [dostęp 2025-02-08]. (pol.).
  9. ↑ Zygmunt Konieczny. [w:] Film Polski [on-line]. [dostęp 2018-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-15)]. (pol.).
  10. ↑ Czarne anioły. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  11. ↑ Grande Valse Brillante. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  12. ↑ Groszki i róże. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  13. ↑ Karuzela z Madonnami. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  14. ↑ Tomaszów. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  15. ↑ 1920. Wojna i miłość. filmpolski.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  16. ↑ Intermezzo / kwartet smyczkowy – Muzyczny Ślad Krakowa [online] [dostęp 2023-03-09] (pol.).
  17. ↑ M.P. z 2012 r. poz. 488
  18. ↑ Odznaczenia państwowe w Święto Niepodległości. prezydent.pl, 11 listopada 2012. [dostęp 2012-11-11].
  19. ↑ a b c Konieczny Zygmunt [online], Polskie Centrum Informacji Muzycznej [dostęp 2025-04-15].
  20. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  21. ↑ Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. gov.pl. [dostęp 2020-02-20].
  22. ↑ Encyklopedia Krakowa, s. 655, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000
  23. ↑ a b c d Zygmunt Konieczny (kompozytor) w bazie filmpolski.pl
  24. ↑ Laureaci Nagród ZAiKS-u [online], www.zaiks.org.pl [dostęp 2025-04-15].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Fryderyk za album roku muzyka ilustracyjna
2000–2019
Od 2020
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Konieczny_(kompozytor)&oldid=76655473”