Korczyna (województwo podkarpackie)

Korczyna
	{{{rodzaj miejscowości}}}
Państwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Korczyna
Liczba ludności (2011)	6034
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-420
Tablice rejestracyjne	RKR
SIMC	0354784
	Położenie na mapie brak Brak mapy: podkarpackie Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:airport}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 16 mar 2018, była oparta na tej wersji.

Korczyna – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Korczyna, ok. 5 km na północny wschód od Krosna. Miejscowość jest siedzibą gminy Korczyna.

Integralne części wsi Korczyna: Burkot, Doliny, Doły, Dół, Dział, Górna Wieś, Górna Wieś od Mostu, Korzenica, Leszczyna, Łazy, Łysa Góra, Mroczki, Niebylec, Nowy Gościniec, Olszyny, Podzamcze Korczyńskie, Rynek, Rzeki, Sporne, Stary Gościniec, Stawki, Śmierdziączka, Zagórze, Załęże, Zawiśle, Zwierzeń^[4]^[5]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego. W latach 1878–1934 Korczyna posiadała prawa miejskie.

Historia

Pierwsze wzmianki o miejscowości znajdują się w dokumentach lokacyjnych Władysława Jagiełły z XIV wieku (1392 r.). Wieś została założona na podstawie prawa magdeburskiego w wyniku saskiej (zob. Głuchoniemcy) akcji kolonizacyjnej pod nazwą Kotkenhau. Przypuszcza się, że nazwa miejscowości oznaczała pierwotnie "piękne błota" (Kothschoen) bądź wywodzi się od czasownika "karczować" (niemiecka nazwa lokacyjna Kotkenhau), gdyż tereny otaczające Korczynę w znacznej części pokryte są lasami. Granicząca z Korczyną niemiecka wieś Palversee Palve, Heide(nast. Białobrzegi), etymologicznie oznacza właśnie teren pokryty krzakami, wrzosowisko. Od 1340 ziemia sanocka, od 1434 województwo ruskie.

Wymieniana w dokumentach z roku 1397 Korczyna wskutek królewskiego nadania przynależała do Klemensa z Moskorzewa, który od nazwy pobliskiego zamku Kamieniec przybrał nazwisko Kamieniecki. Po rządach jego synów, pod koniec XVI w., przeszła w ręce Seweryna Bonera , by następnie przejść najpierw na własność rodu Firlejów, a potem Scypionów. W wyniku ślubu Magdaleny Scypionówny właścicielami Korczyny stał się ród Jabłonowskich. Córka Jana Jabłonowskiego - Zofia Jabłonowska Skarbkowa - po unieważnieniu pierwszego małżeństwa wyszła powtórnie za mąż za Aleksandra Fredrę, znakomitego komediopisarza tamtego okresu. Ślub odbył się 8 czerwca 1826 roku w korczyńskim kościele parafialnym. Ich córka wyszła za mąż za Jana Kantego Szeptyckiego, wywodzącego się z ruskich bojarów. Ostatnim właścicielem Korczyny był Stanisław Szeptycki (1867-1950) - generał armii austriackiej, dowódca Legionów Polskich w l. 1916-17, w 1923 r. minister spraw wojskowych, u którego w okresie II wojny światowej do czasu wybuchu powstania warszawskiego przebywał hr. Adam Ronikier.

W 1882 powstało w Korczynie "Towarzystwo Tkaczy" zrzeszające ponad 1000 wytwórców, a w 1887 została założona szkoła tkacka. Na przełomie XIX i XX w. Korczyna przeżywała okres znacznego rozwoju ze względu na tutejsze płótna, które znane były wówczas w całej Galicji, a nawet poza jej granicami.

W czasie II wojny 8 września 1939 r. tu zginęli w potyczce ze zmotoryzowanym oddziałem Niemców (z I Dywizji Górskiej gen. Kublera) polscy żołnierze z 2 Brygady Górskiej pod dowództwem płk. Aleksandra Stawarza, (wchodzącej w skład Grupy Operacyjnej "Jasło", w Armii Karpaty), wycofującej się z Gorlic i Jasła.

Zbrodnie niemieckie w Korczynie

Od listopada 1941 r. do 12 sierpnia 1942 r. Niemcy rozstrzelali ok. 80 osób, głównie pochodzenia żydowskiego, z getta w Korczynie.

29 lipca 1944 r. hitlerowcy spacyfikowali Korczynę i rozstrzelali 60 osób, nie oszczędzając kobiet i dzieci, prawdopodobnie za owacyjne^{[potrzebny przypis]} witanie oddziałów radzieckich, które później się wycofały. Spalono 72 gospodarstwa. Niemcy pod dowództwem kpt. SS Heoniga niszczyli wieś rakietami zapalającymi, wystrzeliwanymi z samolotów i czołgów.

Współczesność

21 czerwca 2009 r. odbyły się konsultacje społeczne w sprawie wystąpienia o przywrócenie Korczynie statusu miasta. W głosowaniu przy frekwencji wynoszącej ok. 35%, przeciwko ponownemu nadaniu Korczynie praw miejskich wypowiedziało się 71% głosujących.

Kościoły

Kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
Kościół dojazdowy pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
Kościół dojazdowy pw. św. bp. Józefa Sebastiana Pelczara – wybudowany w sąsiedztwie zamku Kamieniec. Pierwotnie zamierzano tu odtworzyć Porcjunkulę z Asyżu i upamiętnić osobę św. Jana z Dukli, w rachubę wchodził również tytuł Zmartwychwstania Pańskiego. W mury kościoła włączono XV stację drogi krzyżowej. Kościół ma 18 m długości i 9,5 metra szerokości. Swoją strukturą materiałową i ujęciem architektonicznym nawiązuje do murów zamku Kamieniec^[6].
Kaplica domowa Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny – Starowiejskich
Kaplica pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w domu księży emerytów Emaus
Kaplica zamku niższego-korczyńskiego

Atrakcje turystyczne Korczyny i okolic

neogotycki kościół parafialny pw. św. Matki Boskiej Królowej Polski
rezerwat przyrody Prządki
ruiny zamku Kamieniec, który stał się pierwowzorem zamku Cześnika i Rejenta w komedii Aleksandra Fredry Zemsta
Wodospad Trzy Wody
Dąb Poganin
cmentarz żydowski położony w przysiółku Burkot. W czasach Holocaustu na terenie nekropolii dokonywano masowych egzekucji. Do dziś zachowało się kilkaset nagrobków.
plenerowa Droga Krzyżowa (zbudowana w 2000 r.) ze stacjami Męki Pańskiej (można nią przejść z centrum Korczyny przez Łysą Górę do zamku Kamieniec) .

Osoby związane z miejscowością

Józef Władysław Abratowski (ur. 11 stycznia 1891, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – polski prawnik i kapitan Wojska Polskiego. Ofiara zbrodni katyńskiej.
Józef Sebastian Pelczar (1842-1924) – urodzony w Korczynie, biskup przemyski i święty Kościoła Katolickiego,
Stanisław Szeptycki (1867-1950) – pochowany w Korczynie, hrabia, generał major Cesarskiej i Królewskiej Armii, generał broni Wojska Polskiego, ostatni właściciel Korczyny,
Jan Szczepanik (1872-1926) - wynalazca, zwany "polskim Edisonem", w XIX w. był nauczycielem w korczyńskiej szkole,
Józef Trznadel (1883-1944) - urzędnik
Jan Zych (1931-1995) - poeta, tłumacz,
Robert Rozmus (ur. 1963) – urodzony w Korczynie, aktor, showman i konferansjer,
Wojciech Smarzowski (ur. 1963) – urodzony w Korczynie, reżyser i scenarzysta,
Ewelina Marcisz (ur. 1991) – biegaczka narciarska, medalistka młodzieżowych mistrzostw Polski, członkini kadry narodowej.

Zobacz też

Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Korczynie
Inne miejscowości o tej nazwie.

Przypisy

↑ Portal polskawliczbach.pl
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-04].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. s. według wyboru. [dostęp 2014–03–09].
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014–03–09].
↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 18.11.2015].
↑ Korczyna, Parafia Rzymskokatolicka pw. M.B. Królowej Polski i Sanktuarium św. Bpa. J.S.Pelczara. [dostęp 2 października 2011].

Bibliografia

ks. Władysław Sarna, Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym, Przemyśl 1898, reprint Krosno 1997

Linki zewnętrzne

Korczyna (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 398 .
Historia Korczyny – zamek odrzykoński, tkactwo, stare fotografie
Korczyna - strona informacyjna o Gminie Korczyna

[pwl-1] Portal polskawliczbach.pl

[nsp-2] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-04].

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. s. według wyboru. [dostęp 2014–03–09].

[Dz.U._29/2013-4] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014–03–09].

[teryt-5] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 18.11.2015].

[6] Korczyna, Parafia Rzymskokatolicka pw. M.B. Królowej Polski i Sanktuarium św. Bpa. J.S.Pelczara. [dostęp 2 października 2011].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Wsie	Czarnorzeki Iskrzynia Kombornia Korczyna Krasna Węglówka Wola Komborska
Części wsi	Bantachy Budy Komborskie Burkot Doliny Doły Dół (Kombornia) Dół (Korczyna) Dół (Węglówka) Dół (Wola Komborska) Dział Działy Góra (Kombornia) Góra (Węglówka) Góra (Wola Komborska) Górna Wieś Górna Wieś od Mostu Granice Dolne Granice Górne Kłapkówka Druga Kłapkówka Pierwsza Kopalnictwo Korzenica Kretówki Leszczyna Łazy Łęg Łysa Góra Mała Krasna Mroczki Na Górce Na Stanisławie Niebylec Nowy Gościniec Od Wygody Zakręgi Olszyny Pod Królewską Górą Podzamcze Korczyńskie Rynek Rzeki Siciny Sporne Stary Gościniec Stawki Śmierdziączka Wierzch Wsi Wólka Wygoda Zagórze Zagrody Załęże Zamorwana Zawiśle Zwierzeń
Przysiółki wsi	Budy Wolskie Podsady Zagórze