Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny

Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny

Data i miejsce urodzenia	1570 Kulczyce
Data i miejsce śmierci	20 marca 1622 Kijów

{{Szlachcic infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | opis herbu = | grafika = | dynastia = | commons = | żona = | imię oryginalne = | faksymile = | herb = | mąż = | opis grafiki = | rodzeństwo = | odznaczenia = | wszystkie imiona = | tytuł = | opis faksymile = Nieznane pola: "zdjęcie herbu", "zdjęcie", "opis zdjęcia", "malzonka" oraz "nazwa herbu".

Ukraińska hrywna z wizerunkiem Piotra Konaszewicza

Petro (Piotr) Konaszewicz, znany jako Konaszewicz-Sahajdaczny, ukr. Петро Конашевич-Сагайдачний herbu Pobóg (ur. 1570 w Kulczycach – zm. 20 marca 1622 w Kijowie) – hetman kozaków rejestrowych.

Jeden z najwybitniejszych wodzów kozackich w XVII wieku. Jego wojska wsławiły się w bitwie pod Chocimiem w 1621. Konaszewicz wielokrotnie występował w obronie Rzeczypospolitej przed wojskami moskiewskimi i tureckimi.

Urodził się prawdopodobnie w 1570, we wsi Kulczyce koło Sambora w ziemi przemyskiej. Kształcił się w Akademii Ostrogskiej w Ostrogu, po czym pracował jako nauczyciel domowy w Kijowie. Następnie uszedł na Sicz Zaporoską, gdzie dzięki wykształceniu i energii zdobył wkrótce jedną z czołowych pozycji wśród starszyzny kozackiej. Organizował i uczestniczył w wielu wyprawach Kozaków na Morze Czarne na łodziach - czajkach, które m.in. złupiły tureckie porty: Warnę, Oczaków, Synopę i przedmieścia Stambułu.

Plik:Petro Konashevych-Sahaidachnyi (Kiev).jpg

Pomnik Sahajdacznego w Kijowie

Według niektórych historyków, w 1606 został hetmanem wojska zaporoskiego. Prowadził politykę współpracy wobec Korony, chcąc zwiększyć znacznie kozactwa na Ukrainie i rozszerzyć rejestr kozacki. Osobiście zaprzyjaźniony z królewiczem Władysławem Wazą, późniejszym królem Polski. Podczas wojny polsko-rosyjskiej 1609-1618, w 1613 dowodził wyprawą kozacką na Moskwę (wojska dotarły pod Kaługę). Po zawarciu ugody z Rosją, w 1613 dowodził także kolejną wyprawą morską na Morze Czarne, do brzegów Krymu. Podczas kolejnej wielkiej wyprawy w 1616 Kozacy w liczbie 7,5 tysiąca na 150 czajkach zwyciężyli turecką eskadrę pod Oczakowem i zdobyli twierdzę w Kaffie, uwalniając dużą liczbę chrześcijańskich niewolników.

W 1618, podczas kolejnej wojny polsko-rosyjskiej (moskiewskiej), Sahajdaczny dowodził 20-tysięczną armią kozacką, która pustoszyła ziemie rosyjskie dochodząc do Moskwy i łącząc się tam z siłami głównymi królewicza Władysława. Mimo to, Polska była przeciwna wzmacnianiu kozaczyzny i w 1619 starszyzna kozacka i Sahajdaczny podpisali ugodę w Rastawicy o zmniejszeniu rejestru kozackiego do 3 tysięcy, zaprzestania wypraw czarnomorskich i podporządkowaniu starszyzny królowi.

We wrześniu 1621, po obietnicach ustępstw wobec Sahajdacznego ze strony polskiej, wyruszył on z 30-tysięcznym korpusem Kozaków na odsiecz wojskom polskim obleganym pod Chocimiem przez ok. 100-tysięczną armię turecką. Kozacy wnieśli decydujący wkład w zwycięstwo. Jednakże, Sahajdaczny po powrocie do Kijowa zmarł 20 marca 1622 na skutek odniesionych pod Chocimiem ran. Pochowany został w klasztorze w Kijowie.

Kasjan Sakowicz poświęcił mu poemat Wirszy na żalisnyj pohreb szlachetnoho rycaria Petra Konaszewicza Sahajdacznoho, w którym pisał:

... Dla witczyzny kozaki - twerda oborona,

Wid Tatar i wid Turkiw nadijna zasłona.

Ałe ja do was mowu swoju powertaju,

Sławne rycarstwo, wsim pro take nahadaju:

Szczob u wiri swiatij wy neruszno trwały,

Korolju pylnu wirnist' swoju zachowały,

Bo za neji wam wolnist' buła Panom dana:

Je Korol, a krim nioho — ne majete pana.

Wid usjakich podatkiw, sudiw uwilniłys',

I zasłuhamy hidno usi umicniłys'.

Za wełyki klejnody swobodu trymajte

I zasłuhamy bilsze jiji umicniajte.

Jego imię nosi fregata "Hetman Sahajdaczny", będąca okrętem flagowym sił morskich Ukrainy.

Bibliografia

• Andrzej Adam Majewski, Moskwa 1617-1618., seria: "Historyczne bitwy", Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006.
• Leszek Podhorodecki: Chocim 1621., seria: "Historyczne bitwy", Wyd. MON, 1988.
• "Piotr Sahajdaczny" [w:] Szymon Starowolski, Wojownicy sarmaccy., s. 274, Wyd. MON, Warszawa 1978. (wyd. I)

Zobacz też

• Hiob Borecki