Szczyrk (gmina w rejencji katowickiej)

Gmina Szczyrk
*Amtsbezirk Schirk*
	wiejska
	1941–1945
Państwo	III Rzesza
Kraj związkowy	Górny Śląsk; (Provinz Oberschlesien)
Rejencja	rejencja katowicka; (Regierungsbezirk Kattowitz)
Powiat	bielski; (Landkreis Bielitz)
Siedziba	Szczyrk; (Schirk)
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gromad (Gemeinde)	8 (1945)
brak współrzędnych

Gmina Szczyrk^{[potrzebny przypis]} (niem. Amtsbezirk Schirk; do 28 lipca 1941 Bystra) – dawna gmina wiejska funkcjonująca w latach 1941–1945 pod okupacją niemiecką w Polsce. Siedzibą gminy był Szczyrk (Schirk).

Gminę Szczyrk utworzono 29 lipca 1941 z obszaru zniesionej niemieckiej gminy Bystra (Amtsbezirk Bistrai-Nord)^[2] w powiecie bielskim (od 10 października 1939 pod nazwą Landkreis Bielitz)^[3]. Landkreis Bielitz należał do rejencji katowickiej (Regierungsbezirk Kattowitz), początkowo należącej do prowincji Śląsk (Provinz Schlesien), a od 18 stycznia 1941 do wyodrębnionej z niej prowincji Górny Śląsk (Provinz Oberschlesien)^[3].

Gmina Szczyrk składała się z obszarów o różnorodnej strukturze (gminy jednostkowe i gminy zbiorowe), należących przed wojną do dwóch różnych powiatów i województw^[2]:

obszarów należących za II RP do powiatu bielskiego w woj. śląskim z gminami jednostkowymi:
- zniesiona jednostkowa gmina Bistrai-Nord (Bystra Śląska):
obszarów należących za II RP do powiatu bialskiego w woj. krakowskim z gminami zbiorowymi:
- zniesiona zbiorowa gmina Bystra-Wilkowice: gromady Bistrai-Süd (Bystra Krakowska), Butschkowitz (Buczkowice), Fischersdorf (Rybarzowice), Godsiska (Godziszki), Meschna (Meszna), Schirk (Szczyrk) i Wolfsdorf (Wilkowice).

Na początku 1945 gmina Szczyrk składała się z ośmiu gromad (Gemeinden): Bistrai-Nord (Bystra Śląska), Bistrai-Süd (Bystra Krakowska), Butschkowitz (Buczkowice), Fischersdorf (Rybarzowice), Godsiska (Godziszki), Meschna (Meszna), Schirk (Szczyrk) i Wolfsdorf (Wilkowice)^[2].

Jednostka przetrwała do 1945 roku^[4]. Po wojnie gminę zniesiono^[5]; jej obszar „krakowski” utworzył ponownie gminę Bystra-Wilkowice w powiecie bialskim w woj. krakowskim, natomiast w Bystrej Śląskiej ustanowiono zbiorową (lecz jednowioskową), gminę Bystra w powiecie bielskim w woj. śląskim^[6]^[7]. 1 kwietnia 1946 z gminy Bystra-Wilkowice wyodrębniono wieś Szczyrk, tworząc z niej osobną gminę Szczyrk^[8].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Jednostka poza administracją polską.
↑ ^a ^b ^c Amtsbezirk Schirk.
↑ ^a ^b Landkreis Bielitz.
↑ Gemeindeverzeichnis Landkreis Bielitz – Stand: 1. 1. 1945.
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.
↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 53, poz. 302.

[1] Jednostka poza administracją polską.

[schirk-2] Amtsbezirk Schirk.

[bielitz-3] Landkreis Bielitz.

[4] Gemeindeverzeichnis Landkreis Bielitz – Stand: 1. 1. 1945.

[5] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.

[6] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[7] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[8] Dz.U. z 1946 r. nr 53, poz. 302.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1920–1939) prowincja Śląsk (rejencja katowicka) (1939–1941) prowincja Górny Śląsk (rejencja katowicka) (1941–1945) woj. śląskie (1945–1950) woj. katowickie (1950–1953) woj. stalinogrodzkie (1953–1956) woj. katowickie (1956–1975)
Miasta (1920–1939 i 1945–1975)	Czechowice-Dziedzice (od 1951) Strumień (do 1950 →) Szczyrk (od 1973)
Gminy wiejskie jednostkowe (1920–1942)	Aleksandrowice (do 1938 (→)) Bąków Bielowicko Biery (1939–1941) Bronów Bystra Chybie Czechowice Drogomyśl Dziedzice Frelichów Górki Wielkie (do 1921 →) Grodziec Iłownica Jasienica Jaworze Kamienica Komorowice Landek Ligota Łazy Mazańcowice (Mazancowice) Międzyrzecze Dolne Międzyrzecze Górne Mikuszowice Mnich Ochaby (do 1924 →) Ogrodzona (do 1921 →) Pruchna (do 1924 →) Roztropice Rudzica Stare Bielsko Świętoszówka (do 1939) Wapienica Wieszczęta (Wieszczont) Zabłocie Zaborze (do 1922) Zabrzeg Zarzecze Zbytków
Miasta i gminy DGO (1939–1945)	Altbielitz (1940–1945) Alzen (1940–1945) Andrichau (← 1939–1940) Auschwitz (← 1939–1945) Biala (← 1939) – miasto (1939) Bielitz (← 1939–1945) – miasto (1940) Czechowitz (1940–1941) Dziedzitz (1940–1941) Kamitz (1940–1942) Kenty (← 1939–1940) Kurzwald (1942–1945) Lobnitz (1940–1945) Nikelsdorf-Ost (1940–1942) Nikelsdorf-West (1940–1942) Nieder Kurzwald (1940–1941) Ober Kurzwald (1940–1941) Schwarzwasser (1939–1940) – miasto (1940) Tschechowitz-Dziedzitz (1941–1945) Wadowitz (← 1939–1940) – miasto (1940) Wilmesau (1939–1940) Zator (← 1939–1940)
Amtsbezirke (1940–1945)	Andrichau (1940–1945) Auschwitz (1940–1945) Batzdorf-Ost (1941–1945) Batzdorf-West (1942–1945) Birkenau an der Weichsel (1945) Bistrai-Nord (1940–1941) Brzeszcze (1940–1945) Ernsdorf (1940–1945) Kenty (1940–1945) Kosy (1940–1945) Kunzendorf (1941–1945) Mucharz (1940–1945) Osiek (1940–1945) Schirk (1941–1945) Schwarzwasser (1940–1945) Wadowitz (1940–1945) Wilmesau (1940–1945) Zabrzeg (1940–1945) Zator (1940–1945)
Gminy wiejskie zbiorowe (1945–1954 i 1973–1975)	Bestwina (← od 1951) Biała (← 1951–1954) Buczkowice (od 1973) Bystra (do 1954) Bystra-Wilkowice (← 1951–54) Chybie (do 1950 →) Czechowice-Dziedzice (1945–1950) Grodziec (do 1954) Jasienica (od 1973) Jaworze (do 1954) Komorowice (od 1973) Kozy (od 1973) Ligota (1945 i od 1973) Międzyrzecze Górne (do 1954) Mikuszowice (do 1954) Rudzica (do 1954) Stare Bielsko Strumień (Strumień–Wieś) Szczyrk (← 1951–1954) Wapienica (od 1973) Wilkowice (od 1973) Zabrzeg (do 1954)
Osiedla (1954–1972)	Mikuszowice Śląskie (1958–1968 (→)) Szczyrk (1956–1972)
Gromady (1954–1972)	Bestwina (1954–1972) Buczkowice (1954–1972) Bystra (1954–1972) Godziszka (1954–1972) Grodziec (1954–1972) Hałcnów (1954–1972) Iłownica (1954–1972) Janowice (1954–1959) Jasienica (1954–1972) Jaworze (1954–1972) Kamienica (1954–1968 (→)) Kaniów (1954–1972) Komorowice (1954–1972) Kozy (1954–1972) Ligota (1954–1972) Mazańcowice (1954–1972) Międzyrzecze (1954–1972) Mikuszowice Krakowskie (1954–1968 (→)) Mikuszowice Śląskie (1954–1957) Rudzica (1954–1972) Rybarzowice (1954–1972) Stare Bielsko (1954–1972) Straconka (1954–1972) Szczyrk (1954–1955) Wapienica (1954–1972) Wilkowice (1954–1972) Zabrzeg (1954–1972)