Artiofabula

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artiofabula
Waddell, Okada, Hasegawa, 1999[1]
Ilustracja
hipopotam nilowy
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Nadrząd

Laurasiatheria

Rząd

parzystokopytne

(bez rangi) Artiofabula

Artiofabulaklad ssaków, obejmujący walenie, hipopotamowate i przeżuwacze.

Tradycyjna systematyka[edytuj | edytuj kod]

Tradycyjna systematyka ssaków wyróżnia w grupie kopytnych[2] jako odrębny rząd walenie, dzielony na podrzędy fiszbinowców[3] i zębowców[4]. Jako trzeci podrząd wymieniane są prawalenie, wymarłe formy nie tworzące kladu[5]. Do fiszbinowców zaliczano rodziny walowatych, płetwalowatych[3], pływaczowatych i walenikowatych, do zębowców natomiast delfinowate[4], narwalowate[6], morświnowate, kogiowate, kaszalotowate, suzowate, iniowate[7] i zyfiowate[8]. Prawalenie obejmują Pakicetidae, Ambulocetidae, Remingtonocetidae, Protocetidae i bazylozaury[5].

Odrębny od waleni rząd stanowią wedle tego ujęcia parzystokopytne. Również dzieli się je na podrzędy. Pierwszy z nich to świniokształtne, do których zaliczają się świniowate[9], pekariowate[10] i hipopotamowate. Następny podrząd wielbłądokształtnych tworzy rodzina wielbłądowatych. Trzeci podrząd to przeżuwacze. Zaliczają się do nich kanczylowate[11], piżmowcowate, jeleniowate[12], widłorogowate, żyrafowate[13], wołowate[14], ponadto zaś rodziny wymarłe.

Badania nad pochodzeniem waleni[edytuj | edytuj kod]

Klasyczna systematyka kopytnych pozostawała jednak w coraz większej niezgodzie z pojawiającymi się kolejnymi doniesieniami naukowymi zapoczątkowanymi przez badania dotyczące pochodzenia waleni. Wiadomo było, że pochodzą one od lądowych ssaków[15]. Przodków waleni szukano wśród niedźwiedziowatych[16], mezonychów, parzystokopytnych bądź ich bliskich krewnych[15]. Badania genetyczne wykazały bliskie pokrewieństwo waleni z przeżuwaczami, grupy te były sobie bliższe, niż przeżuwacze i inne grupy parzystokopytnych[17], oraz – dokładniej – z hipopotamowatymi[18]. Do podobnych wniosków dochodzi autorzy kolejnych badań[19][20].

Nazwanie nowych kladów[edytuj | edytuj kod]

Pierwsi autorzy wyciągali z badań wnioski, ale nie nazywali nowych taksonów. Gatesy et al na przykład określają jeden z omawianych przez siebie kladów Cetacea/Hippopotamidae[20]. Sytuację mieniała praca, którą Peter J. Waddell, Norihiro Okada i Masami Hasegawa opublikowali w 1999 w Systematic Biology. Wprowadzili nazwy trzech nowych taksonów ssaków[1]. Nie przedstawili oni ich na kladogramie, ale zamieszczony opis wskazuje na następujące pokrewieństwa:



Tylopoda


Artiofabula

Suidae


Cetruminantia

Ruminantia


Whippomorpha

Cetacea



Hippopotamidae





Klad tworzony przez walenie i hipopotamowate (zaznaczony na powyższym kladogramie barwą lazurową) określili nazwą Whippomorpha. Klad powstały z połączenia tychże Whippomorpha i przeżuwaczy (Ruminantia) nazwali Cetruminantia (zaznaczono na zielono). Klad tworzony przez rzeczone Cetruminantia i świniowate ochrzcili w końcu nazwą Artiofabula (zaznaczono na żółto). Nazwę wywiedli z greki. Słowo artios oznacza doskonały, kopletny. Natomiast fabula oznacza bajkę. Chcieli przez to oddać fakt, że niedawną klasyfikację ssaków umieszczającą wielbłądy blisko przeżuwaczy oraz hipopotamowate ze świniowatymi i pekariowatymi uważają za doskonałą bajkę. Podali jako definicję nowego kladu Suidae + Cetruminantia. Podobnie jak 2 pozostałe zdefiniowane klady jest to grupa koronna. Grupą siostrzaną Artiofabula są opuszkowce (wielbłądokształtne)[1].

Jednakże część badań nie uwzględnia takiego kladu[21].

Systematyka ssaków wedle Spaulding, O’Leary i Gatesy'ego nie uwzględnia kladu Artiofabula[21])

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Peter J. Waddell, Norihiro Okada, Masami Hasegawa. Towards resolving the interordinal relationships of placental mammals.. „Systematic Biology”. 48 (1), s. 1–5, 1999. Society of Systematic Biologists. ISSN 1076-836X. (ang.). 
  2. Claudine Montgelard, FranCois M. Catzejfis & Emmanuel Douzery. Phylogenetic relationships of artiodactyls and cetaceans as deduced from the comparison of cytochrome b and 12S rRNA mitochondrial sequences. „Molecular Biology and Evolution”. 14, s. 550-9, 1997. (ang.). 
  3. a b Cichocki i in. 2015 ↓, s. 186.
  4. a b Cichocki i in. 2015 ↓, s. 187.
  5. a b publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Gao Hong-Yan, Ni Xi-Jun. Diverse stem cetaceans and their phylogenetic relationships with mesonychids and artiodactyls. „Vertebrata PalAsiatica”. 53 (2), s. 153–176, 2015. (ang.). 
  6. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 189.
  7. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 190.
  8. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 191.
  9. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 167.
  10. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 168.
  11. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 169.
  12. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 171.
  13. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 176.
  14. Cichocki i in. 2015 ↓, s. 177.
  15. a b J.G.M. Thewissen, Williams, E. M. The Early Radiation of Cetacea (Mammalia): Evolutionary Pattern and Developmental Correlations. „Annual Review of Ecology and Systematics”. 33 (1), s. 73–90, 2002. DOI: 10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426. 
  16. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać J.G.M. Thewissen, Sunhil Bajpai. Whale Origins as a Poster Child for Macroevolution. „BioScience”. 51 (12), s. 1037, 2001. DOI: 10.1641/0006-3568(2001)051[1037:WOAAPC]2.0.CO;2. 
  17. Dan Graur & Desmond G. Higgins. Molecular evidence for the inclusion of cetaceans within the order Artiodactyla.. „Molecular Biology and Evolution”. 11, s. 357–364, 1994. (ang.). 
  18. David M. Irwin, Úlfur Árnason. Cytochrome b gene of marine mammals: Phylogeny and evolution. „Journal of Mammalian Evolution”. 2, s. 37–55, 1994. Springer Link. (ang.). 
  19. Ulfur Arnason, Anette Gullberg, Solveig Gretarsdottir, Bjo¨rn Ursing, Axel Janke. The Mitochondrial Genome of the Sperm Whale and a New Molecular Reference for Estimating Eutherian Divergence Dates. „Journal of Molecular Evolution”. 50, s. 569–578, 2000. researchgate. DOI: 10.1007/s002390010060. (ang.). 
  20. a b John Gatesy, Cheryl Hayashi, Mathew A. Cronin & Peter Arctander. Evidence from milk casein genes that cetaceans are close relatives of hippopotamid artiodactyls. „Molecular Biology and Evolution”. 13, s. 954-63, 1996. (ang.). 
  21. a b Michelle Spaulding, Maureen A. O’Leary, John Gatesy. Relationships of Cetacea (Artiodactyla) Among Mammals: Increased Taxon Sampling Alters Interpretations of Key Fossils and Character Evolution. „PLoS One”. 4 (9), 2009. DOI: 10.1371/journal.pone.0007062. (ang.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]