Filmografia Ingrid Bergman

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ingrid Bergman (lata 40.)

Ingrid Bergman (1915–1982) w trwającej 49 lat karierze występowała w filmach, radiu, telewizji i na scenie. Zagrała w 46 produkcjach fabularnych[1]. Była siedmiokrotnie nominowana do nagrody Akademii Filmowej i ośmiokrotnie do Złotego Globu, z czego zdobyła trzy Oscary[2] i cztery nagrody Hollywoodzkiego Stowarzyszenia Prasy Zagranicznej[3]. Uznawana jest za jedną z największych oraz najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii amerykańskiego[3] i światowego kina[4].

Karierę rozpoczęła od statystowania w dramacie Landskamp (1932, reż. Gunnar Skoglund)[5]. W 1933 podjęła naukę w Królewskim Teatrze Dramatycznym w Sztokholmie, którą przerwała po roku, ze względu na pracę w przemyśle filmowym[6]. Występowała w szwedzkich produkcjach, m.in. w komedii Hrabia z Mostu Mnicha (1935, reż. Edvin Adolphson)[7], dramacie Bränningar (1935, reż. Ivar Johansson)[8] oraz w komediodramacie Rodzina Swedenhielmów (1935, reż. Gustaf Molander)[9], zbierając za udział w nich przychylne recenzje od skandynawskich krytyków; pojawiały się także pierwsze wzmianki o niej w amerykańskiej prasie branżowej[10], która, podobnie jak i szwedzka, coraz częściej komplementowała jej grę w kolejnych filmach[11]. W 1936 wystąpiła u boku Gösty Ekmana w dramacie Intermezzo (reż. Gustaf Molander). Zapoczątkował on międzynarodową karierę Bergman, a jej kreacja zwróciła uwagę producenta Davida O. Selznicka. Trzy lata później zrealizował on amerykański remake filmu. Partnerował jej Leslie Howard[12]. W 1938 stworzyła istotną rolę w dramacie Twarz kobiety (reż. Gustaf Molander)[13].

Od początku lat 40. rozwijała karierę Hollywood, występując w szeregu kasowych i przebojowych produkcji, m.in. horrorze Doktor Jekyll i pan Hyde (1941, reż. Victor Fleming) ze Spencerem Tracym i Laną Turner[14], melodramacie noir Casablanca (1942, reż. Michael Curtiz) u boku Humphreya Bogarta[15] – w którym jako Ilsa Lund wykreowała pierwszą wielką rolę w swym dorobku (i z którą jest najbardziej utożsamiana), a sam film zyskał miano kultowego[16] – melodramacie wojennym Komu bije dzwon (1943, reż. Sam Wood) z Garym Cooperem[17] – za występ w którym otrzymała pierwszą nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[18], i w dreszczowcu psychologicznym Gasnący płomień (1944, reż. George Cukor) u boku Charles’a Boyera i Josepha Cottena[19] – kreacja Pauli Alquist Anton przyniosła jej Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[20], a także Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym[21]. Kontynuację kariery za oceanem stanowiły role w psychologicznym dreszczowcu noir Urzeczona (1945, reż. Alfred Hitchcock), gdzie partnerował jej Gregory Peck[22], komediodramacie musicalowym Dzwony Najświętszej Marii Panny (1945, reż. Leo McCarey) z Bingiem Crosbym[23] – za rolę duchownej uzyskała trzecią nominację do Oscara[24] i zdobyła drugiego Złotego Globa[21] – oraz w melodramatycznym dreszczowcu szpiegowskim noir Osławiona (1946, reż. Alfred Hitchcock) z Carym Grantem[25]. Czwartą nominację do Oscara otrzymała za sportretowanie Joanny d’Arc w biograficznym dramacie historycznym o tej samej nazwie (1948, reż. Victor Fleming)[26].

W latach 50. występowała we włoskich filmach reżyserowanych przez jej drugiego męża, Roberto Rosselliniego, m.in. w dramatach Stromboli, ziemia bogów (1950) i Europa ’51 (1952)[27], które – z uwagi na międzynarodowy skandal, jaki wywołał związek pary – spotkały się z ignorancją lub miażdżącą krytyką i kłopotami z dystrybucją[28]. Do Hollywood wróciła w 1956 główną rolą w dramacie historycznym Anastazja (reż. Anatole Litvak)[29], za którą otrzymała drugiego Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[30] i trzeciego Złotego Globa[21]. W następnych latach z powodzeniem występowała w amerykańskich i europejskich produkcjach – m.in. w komedii romantycznej Niedyskrecja (1958, reż. Stanley Donen) z Carym Grantem[31], dramacie biograficznym Gospoda Szóstego Dobrodziejstwa (1958, reż. Mark Robson)[32], screwball comedy Kwiat kaktusa (1969, reż. Gene Saks)[33], kryminale Morderstwo w Orient Expressie (1974, reż. Sidney Lumet)[34] – za rolę misjonarki Grety Ohlsson zdobyła swoją trzecią statuetkę Oscara, za drugoplanową kreację[35] – oraz w dramacie Jesienna sonata (1978, reż. Ingmar Bergman)[36]. Za występ w nim otrzymała siódmą nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[37].

W latach 1946–1948 była notowana w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych amerykańskich aktorek[38]. Jedenaście filmów z jej udziałem było zestawianych w pierwszej dziesiątce podsumowań roku w amerykańskim box offisie, z czego Dzwony Najświętszej Marii Panny osiągnęły najwyższą pozycję[39]. Szesnaście filmów, w których wzięła udział, było nominowanych przynajmniej do jednego Oscara, a dziewięć z nich zdobyło co najmniej jedną statuetkę. Siedemnaście produkcji z jej udziałem, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym[39].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Ingrid Bergman w kadrze z filmu Hrabia z Mostu Mnicha (1935)
Ingrid Bergman i Humphrey Bogart w filmie Casablanca (1942)
Charles Boyer i Ingrid Bergman w filmie Gasnący płomień (1944)
Cary Grant i Ingrid Bergman w filmie Osławiona (1946)
Ingrid Bergman w filmie Stromboli, ziemia bogów (1950)
Yul Brynner i Ingrid Bergman w filmie Anastazja (1956)
Goldie Hawn, Walter Matthau, Jack Weston i Ingrid Bergman w kadrze z filmu Kwiat kaktusa (1969)
Rok[a] Tytuł Rola Tytuł oryg. / uwagi Źr
1932 Landskamp dziewczyna w kolejce po pracę tytuł alt.: International Match, niewym. w czołówce [40]
1935 Hrabia z Mostu Mnicha pokojówka Elsa Edlund, siostrzenica Klary Munkbrogreven, tytuł alt.: The Count of the Old Town [41]
Bränningar Karin Ingman tytuły alt.: Ocean Breakers, The Surf [42]
Rodzina Swedenhielmów Astrid, narzeczona Bo Swedenhielma Swedenhielms [43]
Noce Walpurgi Lena Bergström, córka Fredrika Valborgsmässoafton, tytuł alt.: Walpurgis Night [44]
Tagning „På solsidan” Eva film krótkometrażowy, poszczególne sceny nagrywano 17 października 1935 [45]
1936 Po słonecznej stronie Eva Bergh På solsidan, tytuł alt.: On the Sunny Side [46]
Intermezzo Anita Hoffman [47]
1937 Katt över vägen kobieta w lustrze film krótkometrażowy [48]
1938 Dollar aktorka Julia Balzar [49]
Twarz kobiety Anna Holm (aka Anna Paulsson) En kvinnas ansikte, tytuł alt.: A Woman’s Face [50]
Nasza czwórka Marianne Kruge Die Vier Gesellen, tytuł alt.: The Four Companions [51]
1939 Samotna noc Eva Beckman En enda natt, tytuł alt.: Only One Night [52]
Intermezzo Anita Hoffman tytuł alt.: Intermezzo: A Love Story, remake filmu z 1936[53] [54]
1940 Juninatten Kerstin Norbäc (aka Sara Nordanå) tytuł alt.: June Night [55]
1941 Adam Had Four Sons Emilie Gallatin [56]
Rage in Heaven Stella Bergen [57]
Doktor Jekyll i pan Hyde barmanka Ivy Peterson Dr. Jekyll and Mr. Hyde, remake filmu z 1931[58] [59]
1942 Casablanca Ilsa Lund [60]
1943 Komu bije dzwon María For Whom the Bell Tolls [61]
Swedes in America ona sama film krótkometrażowy zrealizowany dla Biura Informacji Wojennej (OWI)[62][63] [64]
Gunder Hägg i USA filmy dokumentalne, krótkometrażowe [65]
Med Gunder i Amerika [66]
1944 Gasnący płomień Paula Alquist Anton Gaslight, remake filmu z 1940[67][68] [69]
Breakdowns of 1944 ona sama film krótkometrażowy, komedia [70]
Red Cross Promo film krótkometrażowy wyprodukowany przez Amerykański Czerwony Krzyż (ARC) [71]
1945 Urzeczona doktor Constance Petersen Spellbound [72]
Saratoga Trunk Clio Dulaine film nagrany w 1943[b][62][75] [76]
Dzwony Najświętszej Marii Panny siostra Mary Benedict The Bells of St. Mary’s [77]
1946 Osławiona Alicia Huberman Notorious [78]
The American Creed ona sama film krótkometrażowy [79]
1948 Łuk triumfalny Joan Madou Arch of Triumph, film nagrany w 1946[80] [81]
Joanna d’Arc Joanna d’Arc Joan of Arc [82]
1949 Pod znakiem Koziorożca lady Henrietta Flusky Under Capricorn [83]
1950 Stromboli, ziemia bogów Karin Bjorsen Stromboli, tytuł alt.: Stromboli, Land of God [84]
1951 Santa Brigida ona sama film dokumentalny zrealizowany dla organizacji Save the Children [85]
1952 Europa ’51 Irene Girard tytuły alt.: Europe ’51, The Greatest Love [86]
1953 Jesteśmy kobietami ona sama We, the Women, tytuły alt.: Of Life and Love, Siamo donne, segment „Kurczak”[87] [88]
För barnens skull dokument krótkometrażowy ukazujący działania pomocowe dla dzieci w Europie po II wojnie światowej [89]
Kort möte med familjen Rossellini film dokumentalny, krótkometrażowy [90]
Med Ingrid Bergman på Berns film krótkometrażowy z okazji 20-lecia Szwedzkiego Towarzystwa Filmowego w Bernie [91]
1954 Podróż do Włoch Katherine Joyce Journey to Italy, tytuły alt.: Viaggio in Italia, Voyage to Italy, Strangers [92]
Strach Irene Wagner tytuły alt.: La Paura, Angst [93]
Joanna d’Arc na stosie Giovanna d’Arco (Joanna d’Arc, narracja) Joan of Arc at the Stake, tytuł alt.: Giovanna d’Arco al rogo [94]
1956 Helena i mężczyźni arystokratka Helena Sokorowska Elena and Her Men, tytuły alt.: Paris Does Strange Things, Elena et les Hommes [95]
Anastazja Anna Koreff / Anastazja Anastasia [96]
1958 Niedyskrecja aktorka Anna Kalman Indiscreet [97]
Gospoda Szóstego Dobrodziejstwa misjonarka Gladys Aylward The Inn of the Sixth Happiness [98]
1959 Flyktinglägret ona sama film krótkometrażowy [99]
Djurgårdsmässan film dokumentalny, krótkometrażowy [100]
Chroniques de France No. 3 [101]
The Camp narratorka film krótkometrażowy wyprodukowany przez Światowy Komitet Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców [102]
1961 Żegnaj ponownie Paula Tessier Goodbye Again, tytuł alt.: Aimez-vous Brahms? [103]
Auguste / Kolka, My Friend ona sama (cameo) [104]
1964 Wizyta starszej pani Karla Zachanassian The Visit [105]
Pappa Sandrew ona sama film dokumentalny, krótkometrażowy [106]
1965 Żółty Rolls-Royce Gerda Millett The Yellow Rolls-Royce, wystąpiła w trzecim segmencie[107][108] [109]
1967 Stymulacja Mathilde Hartman Stimulantia, wystąpiła w krótkometrażowym segmencie „Naszyjnik”[107][110], film nagrano w 1964[111] [112]
1969 Kwiat kaktusa Stephanie Dickinson Cactus Flower [113]
1970 Henri Langlois ona sama film dokumentalny [114]
Spacer w wiosennym deszczu Libby Meredith A Walk in the Spring Rain [115]
1973 From the Mixed-Up Files of Mrs. Basil E. Frankweiler pani Basil E. Frankweiler tytuł alt.: The Hideaways [116]
1974 Morderstwo w Orient Expressie misjonarka Greta Ohlsson Murder on the Orient Express [117]
1976 Kwestia czasu hrabina Lucretia Sanziani A Matter of Time [118]
1977 Bakomfilm Höstsonaten ona sama tytuł alt.: The Making of Autumn Sonata, film dokumentalny[119] [120]
1978 Jesienna sonata Charlotte Andergast Autumn Sonata, tytuł alt.: Höstsonaten [121]

Telewizja[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela przedstawia wykaz ról telewizyjnych Bergman oraz jej występy w produkcjach dokumentalnych (nie uwzględnia udziału w programach typu talk-show i uroczystych galach, na których pełniła role prezenterki)[c][123]:

Ingrid Bergman i Rip Torn w kadrze z filmu telewizyjnego 24 godziny z życia kobiety (1961)
Ingrid Bergman w telewizyjnym filmie dokumentalnym Bogart (1967)
Bergman i Yossi Graber na planie filmu Kobieta o imieniu Golda (1982)
Rok Tytuł Rola Informacje Stacja Źr
1959 Ford Startime bezimienna guwernantka film telewizyjny, odcinek: „The Turn of the Screw”, data emisji: 20 października NBC [124][125]
1961 24 godziny z życia kobiety Clare Lester 24 Hours in a Woman’s Life, film telewizyjny, data emisji: 20 marca CBS [126][127]
1963 Hedda Gabler Hedda Gabler skrócona, telewizyjna wersja sztuki Henrika Ibsena z 1891, data emisji: 20 września [126][128]
1967 Głos ludzki kobieta The Human Voice, telewizyjna wersja monodramu Jeana Cocteau z 1930, data emisji: 4 maja ABC [129][130]
Bogart ona sama telewizyjne filmy dokumentalne [131]
1972 Tribute to Bogart ona sama, osoba udzielająca wywiadu BBC [132]
1977 Hollywood Greats ona sama serial telewizyjny, odcinek „Humphrey Bogart” z 1 września BBC Television [133]
1978 Hommage à Rossellini telewizyjne filmy dokumentalne GIT [134]
1979 Ingrid Bergman: An All-Star Salute CBS [135]
1980 Chaos Supersedes E.N.S.A.. ona sama, osoba udzielająca wywiadu miniserial dokumentalny ITV [136]
1981 Ingrid Bergman at the National Film Theatre ona sama telewizyjny film dokumentalny BBC Television [137]
1982 Kobieta o imieniu Golda Golda Meir A Woman Called Golda, film telewizyjny, data emisji: 26 i 28 kwietnia Paramount Television [138]

Radio[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela nie uwzględnia uroczystych gal (transmitowanych jedynie drogą radiową), na których Bergman otrzymywała lub wręczała nagrody[139][140]:

Ingrid Bergman w trakcie radiowej adaptacji filmu Jak w siódmym niebie w Lux Radio Theatre, 1 grudnia 1941
Fletcher Markle i Bergman podczas prac nad radiową adaptacją sztuki Anna Christie w Ford Theatre, 21 stycznia 1949
Ingrid Bergman w trakcie wywiadu w BBC Radio (1955)
Rok Program Odcinek Rola Data emisji Źr
1940 Lux Radio Theatre Intermezzo Anita Hoffman 29 stycznia [139][141]
1941 Jak w siódmym niebie Trina 1 grudnia [142]
1942 The Kate Smith Variety Show występy gościnne 16 stycznia [143][144]
Readers and Writers 24 marca [145][146]
Cavalcade of America „The Silent Heart” Jenny Lind 30 marca [145][147]
CBS Looks At Hollywood Komu bije dzwon María b.d. [148]
1943 The Screen Guild Theater Casablanca Ilsa Lund 26 kwietnia [148][149]
Mail Call ona sama (gospodyni) b.d. [150]
The Jack Benny Program Casablanca Ilsa Lund 17 października [139]
1944 March of Dimes „1944 March of Dimes Campaign” ona sama 15 stycznia [151]
The Star and the Story „Mayerling” Maria Vetsera 2 kwietnia [148]
Everything for the Boys Śmierć odpoczywa Grazia 25 kwietnia [139]
Silver Theater The Guardsman żona aktora 21 maja [148][152]
Rudy Vallée Show Premiere Show występ gościnny 9 września [148][153]
The Screen Guild Theater Anna Karenina Anna Arkadiewna Karenina 30 października [154]
The Kate Smith Variety Show występ gościnny 12 listopada [155]
1945 Mail Call ona sama 7 lutego [139]
Lux Radio Theatre Komu bije dzwon María 12 lutego
Command Performance występ gościnny 29 marca
Arch Oboler’s Plays Strange Morning panna Stewart 5 kwietnia
Our Hour of National Sorrow „A Tribute to President Roosevelt” czytająca wiersz 15 kwietnia [150][156]
Seventh War Loan Drive Show „Victory in Europe Special” panna Stewart 13 maja [148][157]
Lux Radio Theatre Intermezzo Anita Hoffman 4 czerwca [139][148]
The Fred Waring Show ona sama 14 sierpnia [158][159]
The Jack Benny Program Gasnący płomień Paula Alquist Anton, ona sama 14 października [139][148]
Newspaper Guild Page-One Awards ona sama 6 grudnia [160]
1946 The Bob Hope Show „Look Achievement Awards” 5 lutego lub 2 maja [148][161]
Lux Radio Theatre Gasnący płomień Paula Alquist Anton 29 kwietnia [139][148]
United Jewish Appeal „The Star Spangled Way” ona sama 16 maja [162]
The Screen Guild Theater Dzwony Najświętszej Marii Panny siostra Mary Benedict 26 sierpnia [148]
1947 Centennial Anniversary of Ellen Terry „Born in a Merry Hour” ona sama 27 lutego [163]
Building for Peace „Flood Tide” holenderska matka marzec [164]
Theater Guild on the Air Still Life Laura Jesson 6 kwietnia [148]
The Screen Guild Theater Dzwony Najświętszej Marii Panny siostra Mary Benedict 6 października [139][148]
U.S.O. Campaign ona sama b.d. [165]
Words with Music czytająca poezję Carla Sandburga, Edny St. Vincent Millay i innych [150]
1948 Lux Radio Theatre Osławiona Alicia Huberman 26 stycznia [139][148]
Theater Guild on the Air Anna Karenina Anna Arkadiewna Karenina 18 kwietnia [148]
The Jack Benny Program Red Cross Flood Relief Show ona sama 13 czerwca [139]
Lux Radio Theatre Dziwne losy Jane Eyre Jane Eyre 14 czerwca [139][148]
Ford Theatre Dama kameliowa Marguerite Gautier 12 listopada [166]
Lux Radio Theatre Siódma zasłona Francesca Cunningham 13 grudnia [139][148]
1949 The Screen Guild Theater Osławiona Alicia Huberman 6 stycznia [148]
Ford Theatre Anna Christie Anna „Christie” Christopherson 21 stycznia [139]
Great Scenes from Great Plays Dom lalki Nora Helmer 18 lutego
The MGM Theater of the Air Anna Karenina Anna Arkadiewna Karenina 9 grudnia
1954 Stage-Struck „Why Young Actors Try to Break Into the Theatre” ona sama 10 stycznia [150][167]
The Jack Benny Program „Season Finale” 2 maja [139]

Scena[edytuj | edytuj kod]

Ingrid Bergman i Burgess Meredith w spektaklu Liliom (1940)
Ingrid Bergman (druga od prawej) w spektaklu Joanna z Lotaryngii (1946)
Bergman jako Constance Middleton w sztuce The Constant Wife (1975)

W 1933 została przyjęta do Królewskiego Teatru Dramatycznego (na przesłuchania przygotowała trzy teksty – monologi z Orlątka Edmonda Rostanda, Gry cieni Augusta Strindberga oraz scenkę o wiejskiej dziewczynie z węgierskiej komedii wieśniaczej). Po wygłoszeniu fragmentu Orlątek komisja przerwała jej występ. Następnego dnia, zaprezentowawszy interpretację Strindberga i rolę lubieżnej wieśniaczki, przyjęto ją w poczet studentów, razem z szóstką innych osób, spośród czterdziestu ośmiu kandydatów (David Thomson pisał, że o osiem miejsc rywalizowało siedemdziesiąt pięć osób)[168]. Do egzaminu przygotowywał ją Gabriel Alw; pobierała również prywatne lekcje z gimnastyki u Ruth Kylberg[169].

Debiutowała w kwietniu 1934, razem z koleżankami z pierwszego roku, jako statystka w zbiorowej scenie w spektaklu Rywale Richarda Brinsleya Sheridana, wystawianym 19 razy (od połowy maja do czerwca). Nie wypowiadała w nim żadnej kwestii[d][170]. Latem, ze względu na rozwijającą się karierę filmową, zrezygnowała z nauki w narodowym teatrze, mimo sprzeciwu dyrektora placówki, Olofa Molandera[172]. Do teatru powróciła w 1937, grając w Komediteatern w szwedzkiej wersji francuskiej sztuki L’Heure H Pierre’a Chaine’a. Krytycy pozytywnie oceniali jej grę i wróżyli „wielkie powodzenie w przyszłych rolach dramatycznych”. Łącznie spektakl wystawiano 128 razy[173]. Rok później – wraz z Edvinem Adolphsonem – grała w politycznej satyrze Jean Busa Feketesa[174].

25 marca 1940 debiutowała na Broadwayu, występując w roli Julii w wystawianej przez sześć tygodni sztuce Liliom Ferenca Molnára, a partnerował jej Burgess Meredith[175]. Brooks Atkinson z „The New York Timesa” argumentował, że „[Bergman] gra z nieporównywalnym artyzmem. Sama jest piękna i obdarza Julię rozbudzoną, pulsującą łaską ducha”[176]. Latem 1941 z powodzeniem grała tytułową bohaterkę dramatu Anna Christie autorstwa Eugene’a O’Neilla z 1921, ponownie zbierając przychylne oceny[177]; krytycy podkreślali, że „nadała ona dramatowi O’Neilla poetycką interpretację, a robiąc to zyskała sobie miejsce w historii teatru Stanów Zjednoczonych”[178]. W sezonie 1946–1947 portretowała Joannę d’Arc w reżyserowanej przez Margo Jones sztuce Joanna z Lotaryngii Maxwella Andersona, będącej jednym z broadwayowskich przebojów sezonu; Bergman nagrodzono Drama League Award oraz Tony, z kolei krytycy wyrażali pochlebstwa o jej grze i porównywali ją do Helen Hayes oraz Katharine Cornell. Łącznie spektakl wystawiano 199 razy, osiem razy w tygodniu, przez pół roku (od 18 listopada 1946 do 10 maja 1947)[e][181].

Po wyjeździe do Włoch na scenę powróciła w sezonie 1953–1954 w oratorium Joanna d’Arc na stosie, reżyserowanym przez jej męża Roberto Rosselliniego, ponownie wcielając się w Dziewicę Orleańską. Było ono sukcesem, wobec czego zakontraktowano jego wystawianie w innych europejskich teatrach, lecz z czasem, z uwagi na dużą częstotliwość, straciło na zainteresowaniu, mimo że rolę Bergman komplementowano[182]. Od 1956 do lata 1957 występowała w sztuce Herbata i sympatia Roberta Andersona, wystawianej przez dziewięć miesięcy w Théâtre de Paris[f][186]. Tytułowa rola w dramacie Hedda Gabler Henrika Ibsena z 1891, w którą wcielała się w sezonie 1962–1963 w paryskim Théâtre Montparnasse[187], była na ogół przychylnie recenzowana, choć część krytyków uważało Bergman za „zbyt miłą osobę, by grać niegodziwą kobietę”[188]. Kreacja Natalii Pietrownej w Miesiącu na wsi pióra Iwana Turgieniewa, prezentowana od czerwca 1965 do marca 1966, m.in. na West Endzie, ponownie spotykała się z entuzjastycznymi ocenami[189]. W 1967 powróciła na Broadway (po dwóch dekadach przerwy), występując w przeciętnie recenzowanej przez gremium krytyków sztuce Jeszcze wspanialsze pałace O’Neilla[190].

W sezonie 1971–1972 portretowała lady Cecily Waynflete w komedii Nawrócenie kapitana Brassbounda George’a Bernarda Shawa. Mimo sceptycznych recenzji, z uwagi na zainteresowanie publiczności, nie schodziła z afisza przez dziewięć miesięcy – z początkiem 1972 była grana w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie; jako jedna z 56 sztuk wystawianych tego sezonu w Nowym Jorku przynosiła zyski[191]. Rola Constance Middleton we wznowionej komedii pióra Williama Somerseta Maughama The Constant Wife – reżyserowanej przez partnera scenicznego Johna Gielguda, zyskała aprobatę widowni. Sztuka, chociaż zbierała umiarkowane recenzje, była przebojem sezonu 1973 w Londynie, dzięki czemu nie schodziła z afisza na West Endzie przez osiem miesięcy, do maja 1974[192]. Od stycznia do maja 1975, bijąc frekwencyjne rekordy, była grana w Stanach Zjednoczonych[g][194]. Ostatni raz w teatrze występowała w sezonie 1977–1978 w sztuce Waters of the Moon N.C. Huntera z 1951, którą prezentowano m.in. w angielskiej stolicy. Łącznie odbyło się 180 przedstawień. W jednej z recenzji pisano, że „Ingrid Bergman uchwyciła istotę tej sztuki i bez reszty uczyniła ją własną”[h][197].

Rok (sezon) Tytuł Rola Teatr Źr
1934 Rywale statystka Królewski Teatr Dramatyczny [170][198]
1937 L’Heure H Claire Komediteatern [173][199]
1938 Jean[i] b.d. Oscarsteatern [174][200]
1940 Liliom Julia 44th Street Theatre [201][202]
1941 Anna Christie Anna „Christie” Christopherson Lobero Theatre [201][203]
1946–1947 Joanna z Lotaryngii Joanna d’Arc / Maria Grey (w interludium) Alvin Theatre [204]
1953–1954 Joanna d’Arc na stosie Joanna d’Arc San Carlo Opera House [205]
1956–1957 Herbata i sympatia Laura Reynolds Théâtre de Paris [206]
1962–1963 Hedda Gabler Hedda Gabler Théâtre Montparnasse [124][207]
1965–1966 Miesiąc na wsi Natalia Pietrovna Yvonne Arnaud Theatre [126][208]
1967 Jeszcze wspanialsze pałace Deborah Harford Broadhurst Theatre [209]
1971–1972 Nawrócenie kapitana Brassbounda lady Cecily Waynflete Cambridge Theatre [129][210]
1973–1975 The Constant Wife Constance Middleton Albery Theatre [211][212]
1977–1978 Waters of the Moon Helen Lancaster Chichester Festival Theatre [211][213]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jest to rok premiery. O ile to możliwe, data premiery narzuca kolejność filmów w tej tabeli.
  2. ↑ Jack L. Warner, obejrzawszy finalny montaż filmu, wyrażał negatywne odczucia, wobec czego wszystkie kopie wysłano amerykańskim oddziałom wojskowym na morzu[73], a jego premierę przesunięto na 1945[68]. Część źródeł podawała, że w 1945 film wprowadzono do kin w ograniczonym zakresie, a do powszechnej dystrybucji trafił wiosną 1946[62]. Curtis F. Brown jako powód przesunięcia premiery uważał, że publiczność w okresie wojny może nie zaakceptować filmu, uznając go za zbyt niepoważny jak na niemuzyczny eskapizm[74].
  3. ↑ Latem 1956, w trakcie zdjęć do filmu Anastazja, współpracownicy Darryla F. Zanucka nosili się z zamiarem zorganizowania wywiadu Bergman w programie telewizyjnym The Ed Sullivan Show. Gospodarz talk-show, mając poparcie wytwórni 20th Century Fox, przeprowadził ogólnokrajową ankietę wśród słuchaczy, dotyczącą tego, czy chcą ją obejrzeć w programie. Wyniki ankiety (5 tys. 826 listów za, 6 tys. 433 przeciw) spowodowały, że do występu nie doszło (utrzymująca się niechęć do Bergman była pokłosiem romansu z Rossellinim, za który spotkał ją kilkuletni ostracyzm w Stanach Zjednoczonych)[122].
  4. ↑ Jesienią 1933 Alf Sjöberg zaoferował jej występ w spektaklu Zbrodnia Sigfrida Siwertza, co było sprzeczne z regulaminem uczelni, zgodnie z którym studenci dopiero po trzech latach nauki mogli otrzymać pierwszą rolę. Wybór ten spowodował, że część koleżanek – jak pisali biografowie – „znienawidziło” Bergman; jedna z nich w akcie zazdrości uderzyła ją książką w głowę. Wśród innych incydentów zdarzało się też opluwanie i atak fizyczny. W wyniku nacisku Sjöberg ustąpił, a Bergman wycofała się w trakcie prób[170][171].
  5. ↑ Przed listopadową premierą na Broadwayu, sztuka była prezentowana pod koniec października w Lisner Auditorium w Waszyngtonie. W dniach poprzedzających premierę przed teatrem protestowali przedstawiciele American Veterans Committee (AVC) i Southern Conference for Human Welfare (SCHW), sprzeciwiając się dyskryminacji osób czarnoskórych, którzy mieli zakaz wstępu do teatru i nie sprzedawano im biletów. Joe Steele, kierując się pobudkami reklamowymi i wizerunkowymi Bergman, przekonał ją do opublikowania oświadczenia, potępiającego tradycyjną dyskryminację rasową[179]. Kiedy na konferencji poinformowała, że nie wróci więcej grać do Waszyngtonu, została skrytykowana i nazywano ją Nigger lover (wróciła do miasta w kwietniu 1972 ze sztuką Nawrócenie kapitana Brassbounda)[180].
  6. ↑ 14 listopada 1956, w trakcie prób, Bergman przewieziono do szpitala w Neuilly-sur-Seine, gdzie przeszła operację wyrostka robaczkowego[183]. Rossellini, który nie zgodził się oglądać premiery spektaklu z widowni, wygłaszał pod adresem żony cyniczne i pełne kpin komentarze. Gdy widownia nagrodziła Bergman kilkunastominutową owacją, opuścił gmach teatru. „Kiedy obejrzałam się i zobaczyłam za kulisami Roberto, wiedziałam, że moje małżeństwo się skończyło” – wspominała[184]. Zachowanie Rosselliniego tłumaczono tym, że Bergman wzięła udział w sztuce, mimo jego sprzeciwu[185].
  7. ↑ Z uwagi na skręcenie kostki (według części źródeł złamała też dwie kości w stopie), podczas kilku przedstawień występowała w gipsie (lub w specjalnym usztywnieniu) i na wózku inwalidzkim[193].
  8. ↑ Postępująca choroba nowotworowa powodowała, że po występach Bergman odczuwała coraz większe zmęczenie. Miała ona także istotny wpływ na jej grę; w trakcie jednego z przedstawień potknęła się na scenie, a podczas jednego z ostatnich spektakli zapomniała tekstu. „Zasługiwała na wielki, wielki podziw w tym okresie” – przyznawała partnerująca jej w sztuce Wendy Hiller[195]. W marcu 1980 otrzymała od Królewskiego Teatru Dramatycznego propozycję powrotu na scenę w dowolnej sztuce swego wyboru, lecz opiekujący się nią lekarz nie wyraził zgody[196].
  9. ↑ Była to jej pierwsza teatralna produkcja, w której otrzymała główną rolę[200].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 13; Spoto 1998 ↓, s. 471; Chandler 2012 ↓, s. 39–40, 307–326.
  2. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 205–206, 367, 432, 470; Ziółkowska 2013 ↓, s. 149, 151.
  3. ↑ a b Santas i Wilson 2018 ↓, s. xvii.
  4. ↑ Santas i Wilson 2018 ↓, s. xix.
  5. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 45.
  6. ↑ Brown 1974 ↓, s. 15; Spoto 1998 ↓, s. 45–47, 56; Chandler 2012 ↓, s. 42–43, 44–45, 50.
  7. ↑ Brown 1974 ↓, s. 17–18; Leamer 1986 ↓, s. 20–21, 22; Quirk 1989 ↓, s. 20, 43; Spoto 1998 ↓, s. 54–55; Chandler 2012 ↓, s. 49–50.
  8. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 23; Quirk 1989 ↓, s. 45; Spoto 1998 ↓, s. 56–57; Chandler 2012 ↓, s. 50–51.
  9. ↑ Brown 1974 ↓, s. 18–19; Quirk 1989 ↓, s. 47; Spoto 1998 ↓, s. 58; Thomson 2010 ↓, s. 14; Chandler 2012 ↓, s. 51.
  10. ↑ Brown 1974 ↓, s. 18, 19; Quirk 1989 ↓, s. 44, 46; Spoto 1998 ↓, s. 56, 57; Chandler 2012 ↓, s. 55.
  11. ↑ Brown 1974 ↓, s. 20, 22; Leamer 1986 ↓, s. 24; Quirk 1989 ↓, s. 50, 52; Spoto 1998 ↓, s. 61–63; Chandler 2012 ↓, s. 56.
  12. ↑ Brown 1974 ↓, s. 22, 24, 25, 28–29; Leamer 1986 ↓, s. 24–25, 36, 37, 38–42; Quirk 1989 ↓, s. 20–21, 22–23, 53; Spoto 1998 ↓, s. 66, 78–79, 84–85, 87; Chandler 2012 ↓, s. 60–61, 74, 77–79; Ziółkowska 2013 ↓, s. 70–71
  13. ↑ Brown 1974 ↓, s. 23–24; Leamer 1986 ↓, s. 32–33; Spoto 1998 ↓, s. 79; Thomson 2010 ↓, s. 18; Chandler 2012 ↓, s. 65, 66–67.
  14. ↑ Brown 1974 ↓, s. 38–39, 41; Leamer 1986 ↓, s. 68–69; Quirk 1989 ↓, s. 24–25; Spoto 1998 ↓, s. 128–129; Thomson 2010 ↓, s. 26, 27; Chandler 2012 ↓, s. 88–89.
  15. ↑ Brown 1974 ↓, s. 46, 48; Leamer 1986 ↓, s. 82; Spoto 1998 ↓, s. 149–150; Thomson 2010 ↓, s. 31–33; Chandler 2012 ↓, s. 91–92.
  16. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 97; Spoto 1998 ↓, s. 152.
  17. ↑ Brown 1974 ↓, s. 50, 52; Leamer 1986 ↓, s. 92–94; Spoto 1998 ↓, s. 155–156; Thomson 2010 ↓, s. 38, 39; Chandler 2012 ↓, s. 101.
  18. ↑ Brown 1974 ↓, s. 55–56; Quirk 1989 ↓, s. 26; Spoto 1998 ↓, s. 160, 187; Thomson 2010 ↓, s. 43.
  19. ↑ Brown 1974 ↓, s. 61–63; Leamer 1986 ↓, s. 104; Spoto 1998 ↓, s. 172–173; Thomson 2010 ↓, s. 45–47; Chandler 2012 ↓, s. 108–109, 110.
  20. ↑ Brown 1974 ↓, s. 61, 74; Quirk 1989 ↓, s. 27; Spoto 1998 ↓, s. 205–206; Thomson 2010 ↓, s. 49–50.
  21. ↑ a b c Ingrid Bergman: Golden Globes. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-05)]. (ang.).
  22. ↑ Brown 1974 ↓, s. 68, 69; Leamer 1986 ↓, s. 111; Spoto 1998 ↓, s. 189–190; Thomson 2010 ↓, s. 57, 58; Chandler 2012 ↓, s. 115–116.
  23. ↑ Brown 1974 ↓, s. 72, 74; Leamer 1986 ↓, s. 114–115; Spoto 1998 ↓, s. 202–203; Thomson 2010 ↓, s. 50–51; Chandler 2012 ↓, s. 121–122.
  24. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 209.
  25. ↑ Brown 1974 ↓, s. 76; Leamer 1986 ↓, s. 123; Quirk 1989 ↓, s. 28; Spoto 1998 ↓, s. 224–225; Thomson 2010 ↓, s. 61–62; Chandler 2012 ↓, s. 134, 135.
  26. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 253–254, 286; Chandler 2012 ↓, s. 140–141.
  27. ↑ Brown 1974 ↓, s. 94, 97; Leamer 1986 ↓, s. 220–221; Spoto 1998 ↓, s. 293, 295, 306, 334; Thomson 2010 ↓, s. 80–81, 91–92; Chandler 2012 ↓, s. 165–166, 185
  28. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 206–208, 222; Quirk 1989 ↓, s. 33–34, 36; Spoto 1998 ↓, s. 324, 325, 339; Thomson 2010 ↓, s. 81–82, 94; Chandler 2012 ↓, s. 166–167, 168, 180, 181; Ziółkowska 2013 ↓, s. 114, 115, 143.
  29. ↑ Brown 1974 ↓, s. 103; Leamer 1986 ↓, s. 239–240; Spoto 1998 ↓, s. 353–354; Thomson 2010 ↓, s. 101–102; Chandler 2012 ↓, s. 205–206; Ziółkowska 2013 ↓, s. 143, 145.
  30. ↑ Brown 1974 ↓, s. 102, 111; Leamer 1986 ↓, s. 250; Quirk 1989 ↓, s. 37; Spoto 1998 ↓, s. 367; Thomson 2010 ↓, s. 104–105; Chandler 2012 ↓, s. 206; Ziółkowska 2013 ↓, s. 149.
  31. ↑ Brown 1974 ↓, s. 111; Leamer 1986 ↓, s. 258, 259; Spoto 1998 ↓, s. 369–370; Chandler 2012 ↓, s. 221.
  32. ↑ Brown 1974 ↓, s. 115; Leamer 1986 ↓, s. 262; Spoto 1998 ↓, s. 378; Chandler 2012 ↓, s. 224; Ziółkowska 2013 ↓, s. 166.
  33. ↑ Brown 1974 ↓, s. 137; Leamer 1986 ↓, s. 290; Spoto 1998 ↓, s. 411; Chandler 2012 ↓, s. 248–249.
  34. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 304; Spoto 1998 ↓, s. 428; Chandler 2012 ↓, s. 252–253.
  35. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 308; Quirk 1989 ↓, s. 41; Spoto 1998 ↓, s. 431–432; Thomson 2010 ↓, s. 105; Chandler 2012 ↓, s. 257; Ziółkowska 2013 ↓, s. 174.
  36. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 315–316; Spoto 1998 ↓, s. 443, 444; Chandler 2012 ↓, s. 280.
  37. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 449; Ziółkowska 2013 ↓, s. 212.
  38. ↑ Ziółkowska 2013 ↓, s. 101.
  39. ↑ a b Ingrid Bergman Movies – Ultimate Movie Rankings. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-11)]. (ang.).
  40. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 12, 13; Spoto 1998 ↓, s. 45, 50.
  41. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 43–44; Chandler 2012 ↓, s. 307.
  42. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 45–46; Chandler 2012 ↓, s. 307–308.
  43. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 47–48.
  44. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 49.
  45. ↑ Tagning „På solsidan” (1935) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-06)]. (szw.).
  46. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 51–52; Chandler 2012 ↓, s. 308–309.
  47. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 53–55.
  48. ↑ Katt över vägen (1937) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  49. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 56–57; Chandler 2012 ↓, s. 309.
  50. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 58–59.
  51. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 64–65.
  52. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 61–62; Chandler 2012 ↓, s. 310–311.
  53. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 84; Chandler 2012 ↓, s. 74, 75; Santas i Wilson 2018 ↓, s. 9–10.
  54. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 71–72; Chandler 2012 ↓, s. 311.
  55. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 66–68.
  56. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 75–76.
  57. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 78–79; Chandler 2012 ↓, s. 312.
  58. ↑ Thomson 2010 ↓, s. 26; Santas i Wilson 2018 ↓, s. 18, 20.
  59. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 82–84; Chandler 2012 ↓, s. 313.
  60. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 86–89.
  61. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 92–94.
  62. ↑ a b c Brown 1974 ↓, s. 56.
  63. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 100; Quirk 1989 ↓, s. 27, 90–91; Spoto 1998 ↓, s. 166–167; Chandler 2012 ↓, s. 106.
  64. ↑ Chandler 2012 ↓, s. 314.
  65. ↑ Gunder Hägg i USA (1943) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  66. ↑ Med Gunder i Amerika (1943) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  67. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 172; Thomson 2010 ↓, s. 45.
  68. ↑ a b Chandler 2012 ↓, s. 108.
  69. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 97–99; Chandler 2012 ↓, s. 314–315.
  70. ↑ Breakdowns of 1944. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-08)]. (ang. • wł.).
  71. ↑ Red Cross Promo (1944). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-19)]. (ang.).
  72. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 105–107; Chandler 2012 ↓, s. 316.
  73. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 171.
  74. ↑ Brown 1974 ↓, s. 55–56.
  75. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 27, 112; Chandler 2012 ↓, s. 107.
  76. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 110–112; Chandler 2012 ↓, s. 315.
  77. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 101–102; Chandler 2012 ↓, s. 315–316.
  78. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 114–115; Chandler 2012 ↓, s. 316–317.
  79. ↑ Paul Green: Jennifer Jones: The Life and Films. McFarland & Company, 2011, s. 234–235. ISBN 978-0-7864-8583-3. (ang.).
  80. ↑ Brown 1974 ↓, s. 83; Spoto 1998 ↓, s. 244.
  81. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 117–118; Chandler 2012 ↓, s. 317.
  82. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 121–122; Chandler 2012 ↓, s. 317–318.
  83. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 126–127; Chandler 2012 ↓, s. 318–319.
  84. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 131–132; Chandler 2012 ↓, s. 319.
  85. ↑ Santa Brigida (1951) MUBI. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-13)]. (ang.).
  86. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 134–135.
  87. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 230; Spoto 1998 ↓, s. 346; Chandler 2012 ↓, s. 190, 319.
  88. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 137–138.
  89. ↑ För barnens skull (1953) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  90. ↑ Kort möte med familjen Rossellini (1953) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  91. ↑ Med Ingrid Bergman på Berns (1953) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  92. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 139–140; Chandler 2012 ↓, s. 320.
  93. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 143.
  94. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 141–142; Chandler 2012 ↓, s. 319–320.
  95. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 152; Chandler 2012 ↓, s. 321.
  96. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 147–149; Chandler 2012 ↓, s. 320–321.
  97. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 155–156; Chandler 2012 ↓, s. 321.
  98. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 158–159; Chandler 2012 ↓, s. 321–322.
  99. ↑ Flyktinglägret (1959) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  100. ↑ Djurgårdsmässan (1959) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  101. ↑ Chroniques de France No. 3 (1959). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-13)]. (ang.).
  102. ↑ The Camp (1959). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-13)]. (ang.).
  103. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 162–163; Chandler 2012 ↓, s. 322.
  104. ↑ Thomson 2010 ↓, s. 118.
  105. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 166–167; Chandler 2012 ↓, s. 322–323.
  106. ↑ Pappa Sandrew (1964) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  107. ↑ a b Spoto 1998 ↓, s. 390.
  108. ↑ Brown 1974 ↓, s. 128–129; Leamer 1986 ↓, s. 275;Chandler 2012 ↓, s. 234–235.
  109. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 169–172; Chandler 2012 ↓, s. 323.
  110. ↑ Brown 1974 ↓, s. 129, 133; Chandler 2012 ↓, s. 241.
  111. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 38, 174; Chandler 2012 ↓, s. 241, 323.
  112. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 174–175.
  113. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 177–178.
  114. ↑ Henri Langlois (1970). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (ang.).
  115. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 181–183; Chandler 2012 ↓, s. 324.
  116. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 185.
  117. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 189–191; Chandler 2012 ↓, s. 324–325.
  118. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 192–193; Chandler 2012 ↓, s. 325.
  119. ↑ Thomson 2010 ↓, s. 110.
  120. ↑ Bakomfilm Höstsonaten (1977) SFdb. Svensk Filmdatabas. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw.).
  121. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 194–197.
  122. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 246; Spoto 1998 ↓, s. 356–357.
  123. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 269, 308; Spoto 1998 ↓, s. 380–381, 431, 452–454.
  124. ↑ a b Leamer 1986 ↓, s. 371.
  125. ↑ Brown 1974 ↓, s. 119–120; Quirk 1989 ↓, s. 227–228; Spoto 1998 ↓, s. 381–382; Chandler 2012 ↓, s. 226–227, 326.
  126. ↑ a b c Leamer 1986 ↓, s. 372.
  127. ↑ Brown 1974 ↓, s. 120; Quirk 1989 ↓, s. 230–231; Spoto 1998 ↓, s. 386–387; Chandler 2012 ↓, s. 227–228, 326.
  128. ↑ Brown 1974 ↓, s. 123; Quirk 1989 ↓, s. 233–234; Spoto 1998 ↓, s. 389; Chandler 2012 ↓, s. 230–231, 326.
  129. ↑ a b Leamer 1986 ↓, s. 373.
  130. ↑ Brown 1974 ↓, s. 133, 137; Quirk 1989 ↓, s. 235–237; Spoto 1998 ↓, s. 397–400; Chandler 2012 ↓, s. 238, 241, 326–327.
  131. ↑ Bogart (1967) – The A.V. Club. The A.V. Club. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-08)]. (ang.).
  132. ↑ Tribute to Bogart (1972) – The A.V. Club. The A.V. Club. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-08)]. (ang.).
  133. ↑ Humphrey Bogart (1977). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-13)]. (ang.).
  134. ↑ Hommage à Rossellini (1978) – The A.V. Club. The A.V. Club. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-09)]. (ang.).
  135. ↑ Ingrid Bergman: An All-Star Salute (1979) – The A.V. Club. The A.V. Club. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-09)]. (ang.).
  136. ↑ Chaos Supersedes E.N.S.A.. (1980) – The A.V. Club. The A.V. Club. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-09)]. (ang.).
  137. ↑ Ingrid Bergman (1981). Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-09)]. (ang.).
  138. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 375; Quirk 1989 ↓, s. 239–241; Spoto 1998 ↓, s. 460–464, 468; Chandler 2012 ↓, s. 293, 294–295, 297–298, 327
  139. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Ingrid Bergman: Radio Star. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang.).
  140. ↑ Roger Leslie: Oscar’s Favorite Actors: The Winningest Stars (and More Who Should Be). McFarland & Company, 2017, s. 232. ISBN 978-1-4766-6956-4. (ang.).
  141. ↑ Chandler 2012 ↓, s. 83.
  142. ↑ James Fischer: Spencer Tracy: A Bio-bibliography. Greenwood Publishing Group, 1994, s. 34, 140. ISBN 978-0-313-28727-5. (ang.).
  143. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 80.
  144. ↑ Radio Today Jan. 16, 1942. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2023-04-10]. (ang.). 
  145. ↑ a b Leamer 1986 ↓, s. 81.
  146. ↑ Radio Today March 24, 1942. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2023-04-10]. (ang.). 
  147. ↑ Chandler 2012 ↓, s. 91.
  148. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Jerry Haendiges Vintage Radio Logs. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-11)]. (ang.).
  149. ↑ Screen Guild Theatre, The: Casablanca (Audio). [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang.).
  150. ↑ a b c d Ingrid Bergman – Ingrid Bergman on Radio Rare Radio Recordings by the Great Film Star 1943 to 1954. Discogs. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang.).
  151. ↑ Radio Today Saturday, Jan. 15, 1944. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2008-02-17]. (ang.). 
  152. ↑ Radio Programs of the Week Today, Sunday, May 21, 1944. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2023-04-10]. (ang.). 
  153. ↑ Radio Today, Saturday, Sept. 9, 1944. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2023-04-10]. (ang.). 
  154. ↑ Gerard Molyneaux: Gregory Peck: A Bio-bibliography. Greenwood Publishing Group, 1995, s. 207–208. ISBN 978-0412605901. (ang.).
  155. ↑ Complete Radio Programs and Highlights for Today. „Chicago Tribune”. ISSN 1085-6706. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2008-02-27]. (ang.). 
  156. ↑ Ronald L. Smith: Horror Stars on Radio: The Broadcast Histories of 29 Chilling Hollywood Voices. McFarland & Company, 2010, s. 192. ISBN 978-0-7864-5729-8. (ang.).
  157. ↑ Radio Programs of the Week Today, Sunday, May 13, 1945. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2023-04-10]. (ang.). 
  158. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 121.
  159. ↑ V-J Day NBC Coverage: The Fred Waring Show (Radio). [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang.).
  160. ↑ Newspaper Guild Page One Awards Dec 6, 1945. „The Brooklyn Daily Eagle”, s. 27, 6 grudnia 1945. OCLC 233035333. 
  161. ↑ Complete Radio Programs and Highlights for Today (February, 5). „Chicago Daily Tribune”. ISSN 1085-6706. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2023-04-10]. (ang.). 
  162. ↑ Complete Radio Programs and Highlights for Today (May, 16). „Chicago Daily Tribune”. ISSN 1085-6706. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2008-02-27]. (ang.). 
  163. ↑ On the Radio Today Thursday, Feb. 27, 1947. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2023-04-11]. (ang.). 
  164. ↑ „The Lutheran”, marzec 1947. ISSN 0024-743X. 
  165. ↑ Archival Resources in Wisconsin: Descriptive Finding Aids: Contents List. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-11)]. (ang.).
  166. ↑ Programs on the Air Friday, Nov. 12, 1948. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z adresu 2023-04-11]. (ang.). 
  167. ↑ Stage Struck („Kismet”, Ingrid Bergman, „His and Hers”, „South Pacific”, „In The Summer House”) (Radio). [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-11)]. (ang.).
  168. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 47; Thomson 2010 ↓, s. 12.
  169. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 13–14.
  170. ↑ a b c Spoto 1998 ↓, s. 50.
  171. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 18–19; Chandler 2012 ↓, s. 45; Ziółkowska 2013 ↓, s. 68.
  172. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 56; Chandler 2012 ↓, s. 50; Ziółkowska 2013 ↓, s. 69–70.
  173. ↑ a b Spoto 1998 ↓, s. 71.
  174. ↑ a b Chandler 2012 ↓, s. 64.
  175. ↑ Brown 1974 ↓, s. 33; Leamer 1986 ↓, s. 60–61; Spoto 1998 ↓, s. 113–116, 117; Chandler 2012 ↓, s. 83, 84.
  176. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 200; Spoto 1998 ↓, s. 115–116.
  177. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 73–74, 74–75.
  178. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 139–140, 141.
  179. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 138; Spoto 1998 ↓, s. 247–248.
  180. ↑ Ziółkowska 2013 ↓, s. 185, 187.
  181. ↑ Brown 1974 ↓, s. 85–86; Leamer 1986 ↓, s. 137–139, 140; Spoto 1998 ↓, s. 245–247, 248–249, 250–251; Chandler 2012 ↓, s. 139–140.
  182. ↑ Brown 1974 ↓, s. 98; Leamer 1986 ↓, s. 233, 234; Spoto 1998 ↓, s. 346–347; Chandler 2012 ↓, s. 190, 191, 192.
  183. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 357.
  184. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 243; Spoto 1998 ↓, s. 358.
  185. ↑ Chandler 2012 ↓, s. 208.
  186. ↑ Brown 1974 ↓, s. 109; Leamer 1986 ↓, s. 242–243; Quirk 1989 ↓, s. 208; Spoto 1998 ↓, s. 357, 358, 367; Chandler 2012 ↓, s. 207–208.
  187. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 388–389; Chandler 2012 ↓, s. 230.
  188. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 273; Quirk 1989 ↓, s. 212.
  189. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 282; Quirk 1989 ↓, s. 214; Spoto 1998 ↓, s. 391–392, 394, 395; Chandler 2012 ↓, s. 231.
  190. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 217–218; Spoto 1998 ↓, s. 401–404, 405–406; Chandler 2012 ↓, s. 246.
  191. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 296–297, 299; Spoto 1998 ↓, s. 416, 418–419, 421.
  192. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 302, 303, 304; Spoto 1998 ↓, s. 423–425.
  193. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 306, 307–308; Spoto 1998 ↓, s. 430–431, 433; Chandler 2012 ↓, s. 256; Ziółkowska 2013 ↓, s. 188.
  194. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 430.
  195. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 450–451; Chandler 2012 ↓, s. 288–289.
  196. ↑ Spoto 1998 ↓, s. 457.
  197. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 322–326; Spoto 1998 ↓, s. 440–442, 443, 449, 450, 451.
  198. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 21.
  199. ↑ Timmen H (L’Heure H) Overview. [dostęp 2023-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-13)]. (szw.).
  200. ↑ a b Leamer 1986 ↓, s. 28.
  201. ↑ a b Leamer 1986 ↓, s. 365.
  202. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 199.
  203. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 201–202.
  204. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 368; Quirk 1989 ↓, s. 203–204.
  205. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 366; Quirk 1989 ↓, s. 206–207.
  206. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 370; Quirk 1989 ↓, s. 208–210.
  207. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 211–212.
  208. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 213–214.
  209. ↑ Leamer 1986 ↓, s. 372–373; Quirk 1989 ↓, s. 215–217.
  210. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 219–220.
  211. ↑ a b Leamer 1986 ↓, s. 374.
  212. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 221.
  213. ↑ Quirk 1989 ↓, s. 223–224.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filmografia_Ingrid_Bergman&oldid=73206578”