George Bernard Shaw
| ||
![]() George Bernard Shaw (1934) | ||
Data i miejsce urodzenia | 26 lipca 1856 Dublin | |
Data i miejsce śmierci | 2 listopada 1950 Ayot St Lawrence | |
Dziedzina sztuki | literatura piękna | |
Ważne dzieła | ||
![]() |
George Bernard Shaw (ur. 26 lipca 1856 w Dublinie, zm. 2 listopada 1950 w Ayot St Lawrence) – irlandzki dramaturg i prozaik, przedstawiciel dramatu realistycznego. Jako filozof twórca koncepcji tzw. siły życiowej (Life Force) i ewolucji twórczej (Creative Evolution).
Indywidualność twórcza, outsider i obcokrajowiec, irlandzki obserwator, żyjący w niezgodzie ze społeczeństwem, które znaczyło dla niego mniej niż ludzie, których znał i lubił[1] (John Matthews). Znany zwłaszcza[potrzebny przypis] dzięki dramatowi Pigmalion (1913) oraz często przywoływanym aforyzmom.
George Bernard Shaw jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1925. Z uzasadnienia Komitetu Noblowskiego: za twórczość naznaczoną idealizmem i humanizmem, za przenikliwą satyrę, która często łączy się z wyjątkowym pięknem poetyckim[1]. Jest także zdobywcą Oscara w roku 1938 za „najlepszy scenariusz adaptowany” do filmu Pigmalion, co czyni go pierwszą osobą w historii uhonorowaną Oscarem i Nagrodą Nobla (drugą został Bob Dylan w 2016 r.).
Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Początki pisarskie Shawa były dość trudne; na długi czas jego sztuki (utrzymane głównie w tendencjach naturalizmu i realizmu) nie spotykały się z zainteresowaniem krytyki ani czytelników. Autorowi zarzucano ponadto zbyt intelektualne podejście do relacji międzyludzkich, zarzucenie psychologizmu postaci na rzecz konfliktu idei i światopoglądów, zbyt archetypiczne przedstawienie bohaterów sztuk. Pierwszym dziełem Shawa, o którym zaczęto szeroko dyskutować, był dramat Kandydy wydany w 1903.
W 1904, głównie dzięki przyjaźni z wieloma reżyserami, stworzył tzw. scenę idei w londyńskim Royal Court Theatre, który przez następnych kilka lat stał się właściwie teatrem autorskim Shawa.
Po wybuchu I wojny światowej ogłosił drukiem obszerny artykuł Wojna z punktu widzenia zdrowego rozsądku, w którym nakłaniał do pacyfizmu i z właściwym sobie ciętym dowcipem wyśmiewał ślepy patriotyzm zarówno Niemiec jak i Wielkiej Brytanii. Publikacja ta zyskała Shawowi wielu wrogów oraz spowodowała jego wykluczenie z Klubu Dramaturgów.
Ostatnie sztuki Shawa odrzuciły konwencje realistyczne i tematykę socjalną na rzecz zwrotu ku wzorcom antycznym.
Pieniądze otrzymane wraz z Nagrodą Nobla przeznaczył na angielsko-skandynawski fundusz skierowany głównie do tłumaczy dzieł Augusta Strindberga. Shaw był również gorącym zwolennikiem filozofii Friedricha Nietzschego i Henri Bergsona.
Koncepcja filozoficzna[edytuj | edytuj kod]
W tworzonej przez siebie filozofii autor Pigmaliona uwzględniał istnienie siły życiowej, która miała być bodźcem do osiągnięcia stanu nadczłowieczeństwa tożsamego z życiem w harmonii. Siła życiowa była przez pisarza różnie rozumiana w ciągu jego całego życia; wpierw oznaczała ona siłę woli, później pierwiastek biologicznie zapisany w człowieku, na końcu zaś element boski w jednostce ludzkiej.
Był zwolennikiem eugeniki. Cytat z DNA: tajemnica życia autorstwa Jamesa D. Watsona oraz Andrew Barry'ego: „Do grona jej gorących zwolenników należał też George Bernard Shaw, który napisał: «obecnie nie istnieje żadna rozsądna wymówka, by nie zaakceptować faktu, że nic—poza religią eugeniki—nie jest w stanie uratować naszej cywilizacji»”.
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
Był jednym z dziennikarzy, którzy brali udział w tuszowaniu sprawy Wielkiego Głodu w mediach zachodnich[2].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- 1891 Kwintesencja ibsenizmu (etiuda krytyczna)
- 1892 Szczygli zaułek (dramat)
- 1893 Profesja pani Warren
- 1894 Żołnierz i bohater
- Kandyda (dramat) (dramat)
- 1895 Mąż przeznaczenia
- 1896 Nigdy nic nie wiadomo
- 1897 Uczeń diabła
- 1898 Profesja pani Warren (dramat)
- Sztuki przyjemne i nieprzyjemne (zbiór sztuk)
- 1899 Nawrócenie kapitana Brassbounda
- 1901 Cezar i Kleopatra (dramat)
- 1903 Człowiek i nadczłowiek (dramat)
- 1904 Druga wyspa Johna Bulla
- 1905 Major Barbara (dramat)
- 1906 Lekarz na rozdrożu
- 1910 Mezalians
- 1912: Pigmalion
- 1913 Wojna z punktu widzenia zdrowego rozsądku (artykuł prasowy)
- 1916 Dom serc złamanych (dramat)
- 1921 Powrót do Matuzalema
- 1924 Święta Joanna (dramat)
- 1929 Wielki kram (dramat)
Ekranizacje[edytuj | edytuj kod]
Odniesienia w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Liczne anegdoty dotyczące George'a Bernarda Shawa, a także bogata korespondencja, jaką pozostawił, spowodowały, że stał się bohaterem sztuk pisanych przez innych autorów:
- Najlepsi z przyjaciół (The Best of Friends) Hugh Whitemore'a (1987)
- Kochany kłamca (Dear Liar: A Comedy of Letters) Jerome'a Kilty'ego
- Herbatka u Stalina Ronalda Harwooda
- Bernard and Bosie: A Most Unlikely Friendship Anthony'ego Wynna
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- George Bernard Shaw w kronice PKF w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Literacka Nagroda Nobla – George Bernard Shaw (pol.). noblisci.bnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-16)].
- ↑ Anna Reid , Pogranicze - Podróż przez historię Ukrainy 988-2015 .
|
- ISNI: 0000 0000 8043 6250
- VIAF: 89019752
- LCCN: n79006533
- GND: 118642375
- NDL: 00474948
- LIBRIS: fcrtqbgz3bm1bq0
- BnF: 11924627x
- SUDOC: 027136388
- SBN: IT\ICCU\CFIV\043612
- NLA: 35869118
- NKC: jn19990007481
- DBNL: shaw001
- BNE: XX1023247
- NTA: 068387563
- BIBSYS: 90061622, 3118234
- CiNii: DA0101884X
- Open Library: OL2742646A
- PLWABN: 9810575649905606
- NUKAT: n94002183
- OBIN: 36047
- PTBNP: 63207
- CANTIC: a10431160
- BNA: 000029791
- CONOR: 7807587
- ΕΒΕ: 161698
- KRNLK: KAC199625033
- RISM: pe30104359
- WorldCat: lccn-n79006533
- Członkowie PEN Clubu
- Dramaturdzy XIX wieku
- Dramaturdzy XX wieku
- Fabianie
- Irlandzcy dramaturdzy
- Irlandzcy prozaicy
- Laureaci Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany
- Ludzie urodzeni w Dublinie
- Nobliści – literatura
- Prozaicy XIX wieku
- Prozaicy XX wieku
- Scenarzyści XX wieku
- Urodzeni w 1856
- Zmarli w 1950
- Brytyjscy samorządowcy