Język farerski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Føroyskt mál
Obszar

Wyspy Owcze i inne

Liczba mówiących

80 tysięcy

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Wyspy Owcze
Organ regulujący Rada Języka Farerskiego
UNESCO 2 wrażliwy
Ethnologue 1 narodowy
Kody języka
ISO 639-1 fo
ISO 639-2 fao
ISO 639-3 fao
IETF fo
Glottolog faro1244
Ethnologue fao
GOST 7.75–97 фар 735
WALS far
SIL FAE
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku farerskim
Słownik języka farerskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Przebieg izoglos w dialektach farerskich

Język farerski (far. føroyskt mál) – język z grupy skandynawskiej języków germańskich. Posługuje się nim około 48 tys. mieszkańców Wysp Owczych (Farerów) i 25 tys. mieszkańców Danii; łącznie ok. 80 tys. osób. Mowa ta jest najbliższa językowi norweskiemu (odmianie norw. – nynorsk) i językowi islandzkiemu.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Napływ ludów germańskich na Wyspy Owcze nastąpił wraz z kolonizacją archipelagu przez wikingów za czasów Haralda Pięknowłosego. Do naszych czasów zachowało się jednak niewiele zabytków piśmiennictwa. Istnieją tylko nieliczne zapisy runiczne, dotrwały jednak przekazy ustne ballad, nawiązujących do tradycji starogermańskiej.

Za czasów duńskiej kolonizacji język farerski nie był przedmiotem zainteresowań naukowców ani literatów. Okres między XIV a XVII wiekiem to głównie tradycja ustna i popularne pieśni kvæði z motywami z mitologii pragermańskiej. Do promowania języka farerskiego przystąpiono dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku na fali budzącego się poczucia odrębności narodowej. Jens Christian Svabo zebrał wówczas ballady ludowe, zaś duński językoznawca Rasmus Rask zajął się językiem farerskim w ramach swojej rozprawy naukowej o historii języków germańskich. W latach 1819–1909 ballady ludowe wydawał Wenceslaus Ulricus Hammershaimb (znana jest zwłaszcza jego antologia pt. Færøsk Anthologi, z lat 1886–1891).

W 1906 roku język farerski uzyskał w szkołach na Wyspach Owczych status równouprawniony z językiem duńskim, a od 1939 roku jest on jedynym językiem wykładowym w szkołach i jedynym używanym w farerskim parlamencie (Løgting). Od 1948 r., tj. od otrzymania przez Wyspy Owcze autonomii w ramach Królestwa Danii, język farerski jest językiem urzędowym tego archipelagu. W 1957 roku nadano pierwszą audycję radiową w języku farerskim.

Współcześnie regulacją języka zajmuje się m.in. Farerskie Towarzystwo Naukowe (Føroya Fróðskaparfelag) oraz Farerska Akademia Nauk.

Gramatyka – uwagi ogólne[edytuj | edytuj kod]

  • Język farerski jest językiem o silnie rozbudowanej fleksji. Od języka islandzkiego odróżnia go jednak w tym zakresie częstsze występowanie elementów analitycznych – por. isl. hesturinn Jóhans (=„koń Jana”), far. hesturin hjá Jógvani (dosł. „koń u Jana”).
  • Język farerski wyróżnia trzy rodzaje zaimka osobowego w liczbie mnogiej: teir („oni”), tær („one” – rodzaj żeński), tey („one” – rodzaj nijaki). Jest to nietypowe wśród języków germańskich.

Farerskie liczebniki[edytuj | edytuj kod]

Liczebnik Farerski
0 null
1 eitt
2 tvey
3 trý
4 fýra
5 fimm
6 seks
7 sjey
8 átta
9 níggju
10 tíggju
11 ellivu
12 tólv
13 trettan
14 fjúrtan
15 fimtan
16 sekstan
17 seytjan
18 átjan
19 nítjan
20 tjúgu
21 einogtjúgu
22 tveyogtjúgu
30 tredivu, tríati
40 fjøruti, fýrati
50 hálvtrýss, fimmti
60 trýss, seksti
70 hálvfjers, sjeyti
80 fýrs, áttati
90 hálvfems, níti
100 hundrað
1000 (eitt) túsund

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Aleksander Szulc, Języki germańskie, [w:] Leszek Bednarczuk (red.), Języki indoeuropejskie, tom II, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988, s. 782–783

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]