Język lule
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
2 tys.[1] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 4 poważnie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 2 prowincjonalny↗ | ||
| Kody języka | |||
| Kod ISO 639-2↗ | smj | ||
| Kod ISO 639-3↗ | smj | ||
| IETF | smj | ||
| Glottolog | lule1254 | ||
| Ethnologue | smj | ||
| SIL | SMJ | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język lule (Julevsámegiella) – język saamski, którym posługuje się ok. 2000 osób w północnych częściach Szwecji (ok. 1500 osób) i Norwegii (ok. 500 osób). Wśród języków saamskich plasuje się na drugim miejscu pod względem liczby użytkowników, po północnosaamskim.
Zasięg[edytuj | edytuj kod]
Większość użytkowników języka lule zamieszkuje Laponię, w szczególności szwedzkie gminy Gällivare i Jokkmokk, oraz norweskie gminy Tysfjord i Hamarøy[1].
Alfabet[edytuj | edytuj kod]
Język lule zapisywany jest odmianą alfabetu łacińskiego. Obecny standard zapisu języka ustanowiono w 1983[2].
| A a | Á á | B b | D d | E e | F f | G g | H h |
| I i | J j | K k | L l | M m | N n | Ŋ ŋ | O o |
| P p | R r | S s | T t | U u | V v | Å å | Ä ä |
Piśmiennictwo[edytuj | edytuj kod]
Za pioniera w kodyfikacji pisanej formy języka lule uważany jest Lars Levi Laestadius, który tworzył w nim literaturę religijną – kazania i historie biblijne. Jego pierwszym dziełem w tym języku była Hålaitattem Ristagasa ja Satte almatja kaskan (pol. Rozmowa chrześcijanina z niewierzącym) opublikowana w 1839[3].
Pomimo zainteresowania tym językiem, Laestedius nie opracował jego gramatyki czy słownika. Jako pierwszy zajął się tym Karl Bernhard Wiklund, który w 1890 opublikował słownik lule-niemiecki (Lule-lappisches Wörterbuch), a w 1891 – opis morfologiczny i fonetyczny (Laut- und Formenlehre der Lule-lappischen Dialekten) języka[4].
Pierwszym Saamem, który opublikował książkę w języku lule, był Anta Pirak. Jego utwór, Jåhttesáme viessom, opublikowany w 1937, opowiada o życiu hodowców reniferów[5].
Sytuacja prawna[edytuj | edytuj kod]
W Szwecji języki saamskie, wśród nich lule, uzyskały w 2000 oficjalny status języków mniejszości narodowych[6].
W norweskiej gminie Tysfjord lule jest od 2006, obok norweskiego, językiem urzędowym[7].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Lewis, M. Paul (red.): Ethnologue report for language code: smj. [w:] Ethnologue: Languages of the World [on-line]. SIL International, 2009. [dostęp 2011-08-28]. (ang.).
- ↑ Mikael Svonni: Samiske sprog. [w:] Nordens sprog med rødder og fødder [on-line]. [dostęp 2011-08-28]. (duń. • norw. • szw. • far. • isl.).
- ↑ Roald E. Kristiansen: Lars Levi Læstadius. Kainun institutti – Kvensk institutt, 2008. [dostęp 2011-08-28]. (norw.).
- ↑ Lars-Gunnar Larsson. Prästen och ordet. Ur den samiska lexikografins historia. „LexicoNordica”, s. 108, 1997. Oslo: Nordisk forening for leksikografi i samarbeid med Nordisk språkråd. ISSN 0805-2735. [dostęp 2011-08-28]. (szw.).
- ↑ Sunna Kuoljok: Anta Pirak. Samisk informationscentrum, 2010-09-13. [dostęp 2011-08-28]. (szw.).
- ↑ Samiska. Språkrådet, 2011-02-03. [dostęp 2011-08-28]. (szw.).
- ↑ Ville, vakre Tysfjord. Tysfjord kommune, 2007-12-03. [dostęp 2011-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-26)]. (norw.).