Jan Stefan Giedroyć

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	12 lutego 1764
Konsekrator	Ignacy Jakub Massalski
Współkonsekratorzy	Antoni Józef Żółkowski; Tomasz Ignacy Zienkowicz
Konsekrowani biskupi
Adam Kościa	10 września 1780
Antonin Malinowski	22 grudnia 1782
Józef Arnulf Giedroyć	19 czerwca 1791
Współkonsekrowani biskupi
Jan Karski	15 listopada 1772
Adam Naruszewicz	28 maja 1775
Józef Prószyński	21 września 1777
Michał Roman Sierakowski	8 grudnia 1778
Antoni Maciej Sierakowski	2 lutego 1779

Jan Stefan Giedroyć
	; Portret biskupa Jana Stefana Giedroycia pędzla Franciszka Smuglewicza, przed 1795 rokiem
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1730 ; Wilno
Data i miejsce śmierci	23 Marca 1803 ; Olsiady
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1 października 1752
Nominacja biskupia	22 sierpnia 1763
Sakra biskupia	12 lutego 1764
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Stefan Giedroyć herbu Hippocentaurus (ur. 2 lutego 1730 w Wilnie^[2], zm. 23 Marca 1803 w Olsiadach) – biskup żmudzki od 30 marca 1778^[3] i inflancko-piltyński od 22 kwietnia 1765^[4]. Biskup tytularny Verinopolis^[5] i sufragan białoruski w latach 1763–1765, proboszcz kapituły katedralnej wileńskiej w 1768 roku^[6].

Życiorys

W 1755 został członkiem kapituły wileńskiej. Był członkiem konfederacji generalnej Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1764 roku^[7]. Jako protegowany biskupa wileńskiego Ignacego Massalskiego, zrobił za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego szybką karierę polityczną. Był członkiem konfederacji radomskiej 1767 roku^[8]. 23 października 1767 wszedł w skład delegacji Sejmu, wyłonionej pod naciskiem posła rosyjskiego Nikołaja Repnina, powołanej w celu określenia ustroju Rzeczypospolitej^[9]. Na posiedzeniu Senatu ostro potępił konfederację barską. Przygotowania powstańcze szlachty wileńskiej denuncjował dowództwu stacjonujących w pobliżu Wilna wojsk rosyjskich. Jednak w czasie Sejmu Rozbiorowego w 1773 nosił się z zamiarem publicznego wystąpienia w obronie całości Rzeczypospolitej. Miał wówczas powiedzieć jeśli trzeba męczennika – będę nim. Królowi z trudem udało się odwieść biskupa od tego samobójczego czynu. Już wkrótce jednak Giedroyć stał się jednym z najzagorzalszych popleczników Rosji. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego w 1776 roku^[10]. Dzięki poparciu Rosjan i króla został w 1778 biskupem żmudzkim. Członek Departamentu Sprawiedliwości Rady Nieustającej w 1779 roku^[11]. Na tym stanowisku ściągnął na siebie zarzuty chciwości w gromadzeniu beneficjów i promowania swoich krewnych Giedroyciów na stanowiska kościelne. Został konsyliarzem Rady Nieustającej w latach 1778 i 1780. Przez cztery lata zasiadał w jej Departamencie Skarbowym. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego^[12]. Sędzia sejmowy z Senatu z Prowincji Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1791 roku^[13]. Był przeciwnikiem Konstytucji 3 maja i gorącym zwolennikiem konfederacji targowickiej. Figurował na liście posłów i senatorów posła rosyjskiego Jakowa Bułhakowa w 1792 roku, która zawierała zestawienie osób, na które Rosjanie mogą liczyć przy rekonfederacji i obaleniu dzieła 3 maja^[14]. Sędzia sądu sejmowego sejmu grodzieńskiego 1793 roku z Senatu^[15].

Po stłumieniu insurekcji kościuszkowskiej, gdy pewien ksiądz z jego diecezji użył słów obrażających Katarzynę II, Giedroyć nakazał go aresztować, czym zasłużył sobie na podziękowanie posła rosyjskiego Nikołaja Repnina.

Pochowany w katedrze w Worniach. Był kawalerem Orderu Orła Białego. W 1766 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława^[16].

Przypisy

↑ Krzysztof R. Prokop, Sakry i sukcesja święceń biskupich pasterzy Kościoła wileńskiego z drugiej oraz trzeciej tercji XVIII stulecia, „Rocznik Teologii Katolickiej” t. V, Białystok 2006, ISSN 1644-8855, s. 240.
↑ ^a ^b ^c Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. VI, Patavii 1958, s. 438. (łac.).
↑ Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. VI, Patavii 1958, s. 365. (łac.).
↑ Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. VI, Patavii 1958, s. 435. (łac.).
↑ Prokop, 2006, s. 221.
↑ Kolęda Warszawska na rok 1768, [b.n.s]
↑ Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 60.
↑ Korwin [Kossakowski] S., Trzeci Maj i Targowica, Kraków 1890, s. 225.
↑ Volumina Legum t. VII, Sankt Petersburg 1860, s. 244–248.
↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 527.
↑ KALENDARZ polityczny dla Królestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego na rok pański 1779. w Warszawie, Nakładem y drukiem Michała Groella Księgarza Nadwornego J.K.Mci., [b.n.s.].
↑ Kalendarzyk narodowy y obcy na rok... 1792..., Warszawa 1791, s. 308.
↑ Sądy seymowe. Actum in curia regia Varsaviensi 1791 05.28, [b.n.s.].
↑ Łukasz Kądziela, Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej. Fryderyk Moszyński w latach 1792–1793, Warszawa 1993, s. 46, Сборник Русского исторического общества, t. 47, Petersburg 1885, s. 271.
↑ Kalendarz wilenski na rok ... 1794, s. 72
↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Świętego Stanisława, Warszawa 2006, s. 178.

Bibliografia

T. Turkowski, Jan Stefan Giedroyć, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. VII, 1948–1958, s. 427–428.
Wołonczewski Maciej bp, Biskupstwo żmujdzkie, Kraków 1898.
Biskup Jan Stefan Giedroyć (ang.)

Linki zewnętrzne

Jan Stefan Giedroyć – publikacje w bibliotece Polona

[1] Krzysztof R. Prokop, Sakry i sukcesja święceń biskupich pasterzy Kościoła wileńskiego z drugiej oraz trzeciej tercji XVIII stulecia, „Rocznik Teologii Katolickiej” t. V, Białystok 2006, ISSN 1644-8855, s. 240.

[HC-2] Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. VI, Patavii 1958, s. 438. (łac.).

[3] Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. VI, Patavii 1958, s. 365. (łac.).

[4] Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. VI, Patavii 1958, s. 435. (łac.).

[5] Prokop, 2006, s. 221.

[6] Kolęda Warszawska na rok 1768, [b.n.s]

[7] Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 60.

[8] Korwin [Kossakowski] S., Trzeci Maj i Targowica, Kraków 1890, s. 225.

[9] Volumina Legum t. VII, Sankt Petersburg 1860, s. 244–248.

[10] Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 527.

[11] KALENDARZ polityczny dla Królestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego na rok pański 1779. w Warszawie, Nakładem y drukiem Michała Groella Księgarza Nadwornego J.K.Mci., [b.n.s.].

[12] Kalendarzyk narodowy y obcy na rok... 1792..., Warszawa 1791, s. 308.

[13] Sądy seymowe. Actum in curia regia Varsaviensi 1791 05.28, [b.n.s.].

[14] Łukasz Kądziela, Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej. Fryderyk Moszyński w latach 1792–1793, Warszawa 1993, s. 46, Сборник Русского исторического общества, t. 47, Petersburg 1885, s. 271.

[15] Kalendarz wilenski na rok ... 1794, s. 72

[16] Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Świętego Stanisława, Warszawa 2006, s. 178.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]