Lwowska szkoła matematyczna

Lwowska szkoła matematyczna, 1930

Lwowska szkoła matematyczna – polska matematyczna szkoła naukowa zaliczana do tzw. polskiej szkoły matematycznej działająca w dwudziestoleciu międzywojennym we Lwowie, skupiona wokół Stefana Banacha i Hugona Steinhausa; specjalizowała się w analizie funkcjonalnej, wydawała „Studia Mathematica”.

W odróżnieniu od warszawskiej szkoły matematycznej (wydającej czasopismo „Fundamenta Mathematicae”, zajmującej się głównie teorią mnogości, topologią i ich zastosowaniami), z którą są wspólnie zaliczane do polskiej szkoły matematycznej, szkoła lwowska zajmowała się analizą funkcjonalną, nowoczesną dziedziną matematyki powstałą i rozwijaną w XX wieku.

Studia Mathematica

W 1929 grupa matematyków założyła we Lwowie czasopismo Studia Mathematica, poświęcone jednej tylko gałęzi matematyki analizie funkcjonalnej. Wydawane ono było jedynie w językach powszechnie używanych w kontaktach międzynarodowych (francuski, niemiecki, angielski). W krótkim czasie stało się nie tylko organem lwowskiej szkoły matematycznej, ale też jednym z najpoważniejszych w skali światowej czasopism w dziedzinie analizy funkcjonalnej.

Kawiarnia Szkocka

Budynek, w którym przed II wojną światową mieściła się Kawiarnia Szkocka

W czasie licznych spotkań w Kawiarni Szkockiej – ulubionym miejscu dyskusji matematyków lwowskich – powstała ogromna liczba nowych problematów. W pewnym momencie zaczęto wpisywać je, zamiast na marmurowym blacie kawiarnianego stolika, do specjalnego zeszytu, przechowywanego stale w kawiarni. Tak powstała legendarna Księga szkocka o dużej wartości naukowej. Niektóre problematy z tej księgi znalazły rozwiązanie wiele lat po ich zapisaniu. Księga ta została uratowana z pożogi wojennej przez żonę Stefana Banacha, Łucję Banachową, a w 1972 ofiarowana Międzynarodowemu Centrum Matematycznemu im. Stefana Banacha.

Okres okupacji

W trakcie wojny grupa ta uległa rozproszeniu w wyniku:

• tragicznej śmierci wielu jej członków (Stefan Kaczmarz został zamordowany w Katyniu, Władysław Hepter umarł w sowieckim łagrze, Antoni Łomnicki, Włodzimierz Stożek i Stanisław Ruziewicz zostali rozstrzelani na Wzgórzach Wuleckich, Juliusz Paweł Schauder i Herman Auerbach zostali zastrzeleni przez Niemców w getcie lwowskim, Stanisław Saks i Marian Mojżesz Jacob zostali zamordowani przez Niemców w Warszawie, Menachem Wojdysławski zaginął w 1942, Meier Eidelheit został zamordowany przez Niemców w 1943).
• konieczności ukrywania się z powodu żydowskiego pochodzenia (Hugo Steinhaus)
• zakazu prowadzenia działalności naukowej podczas niemieckiej okupacji Lwowa (1941–1944).

Część z nich (Stefan Banach, Władysław Orlicz, Jerzy Albrycht, Feliks Barański, Bronisław Knaster) ratowała swoje życie karmiąc wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym prof. Rudolfa Weigla.

Okres powojenny

Po wojnie członkowie tej grupy zasilili inne ośrodki naukowe: Hugo Steinhaus przeniósł się do Wrocławia, Stanisław Mazur do Warszawy, Stefan Banach zaś z powodu ciężkiej choroby już nie zdążył przenieść się do Krakowa na przygotowaną dla niego katedrę na Uniwersytecie Jagiellońskim i zmarł we Lwowie w sierpniu 1945.

Czołowi przedstawiciele

(lista w porządku alfabetycznym)

• Herman Auerbach
• Stefan Banach
• Zygmunt Wilhelm Birnbaum
• Leon Chwistek
• Meier Eidelheit
• Władysław Hetper
• Marian Mojżesz Jacob
• Mark Kac
• Stefan Kaczmarz
• Kazimierz Kuratowski
• Antoni Łomnicki
• Stanisław Mazur
• Władysław Nikliborc
• Władysław Orlicz
• Józef Pepis
• Stanisław Ruziewicz
• Stanisław Saks
• Juliusz Paweł Schauder
• Hugo Steinhaus
• Włodzimierz Stożek
• Stanisław Ulam

Zobacz też

• Polska szkoła matematyczna
• krakowska szkoła matematyczna
• warszawska szkoła matematyczna

Bibliografia

• Roman Duda: Lwowska Szkoła Matematyczna. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010. ISBN 978-83-229-2868-4.
• Kazimierz Kuratowski: Pół wieku matematyki polskiej 1920–1970. Warszawa: Książka i Wiedza, 1973. ISBN 978-83-244-0381-3.
• Mariusz Urbanek: Genialni. Lwowska Szkoła Matematyczna. Warszawa: Wydawnictwo „Iskry”, 2014. ISBN 978-83-244-0381-3.

Linki zewnętrzne

• Prace polskich matematyków z okresu międzywojennego
• Piękne umysły. Lwowska szkoła matematyczna – publikacja Ośrodka Karta (2016)