Przeworno
wieś | |
Zamek w Przewornie | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
180-195 m n.p.m. |
Liczba ludności (III 2011) |
1215[2] |
Strefa numeracyjna |
74 |
Kod pocztowy |
57-130[3] |
Tablice rejestracyjne |
DST |
SIMC |
0854794 |
Położenie na mapie gminy Przeworno | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego | |
50°41′10″N 17°09′58″E/50,686111 17,166111[1] | |
Strona internetowa |
Przeworno (niem. Prieborn) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, siedziba gminy Przeworno.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Obok miejscowości płynie niewielka rzeka Krynka, dopływ Oławy.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka pochodzi z 1155, kiedy to papież Hadrian IV w wydanej bulli wymienia Przeworno i kilka okolicznych wiosek jako własność biskupa wrocławskiego Tomasza. W 1264 wymieniana w kronikach jako Priborn. W XIII i XIV wieku okoliczne tereny były własnością rycerzy: Gocława Wrony, Bogusława Komesa ze Strzelina, Jarosława na Gromniku i Marbnta. Od połowy XIV wieku lenno czeskie[4]. Od roku 1477 do połowy XVII wieku ziemie należały do rodu Czirnów. Od 1642 przez pewien czas ziemie należały do książąt brzeskich by w końcu, w roku 1675, trafić pod władanie cesarza. Od roku 1742 na terenie Prus, Przeworno staje się własnością berlińskiego szpitala Charité.
Od roku 1945 ponownie na terenie Polski, okoliczne ziemie zasiedlone zostały przez przybyszów z byłych kresów wschodnich.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Według Narodowego Spisu Powszechnego (2011) liczyło 1215 mieszkańców[2]. Jest największą miejscowością gminy Przeworno.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[5]:
- zespół zamkowy:
- zamek, z 1543, przebudowany w połowie XVII wieku, i w początkach XX wieku.
- park, z drugiej połowy XVII w., XIX w.
inne zabytki:
- kościół z XIII wieku, wzmiankowany w 1335, w obecnej postaci z 1729-1733. W ołtarzu rzeźbiony tryptyk z 1580, w 1679 w podziemiach pochowany August, ostatni męski potomek Piastów brzeskich[4];
- kościół poewangelicki, neogotycki, murowany, salowy wzniesiony w latach 1880 – 1891[6];
- tablica metrykalna pieca wapienniczego z 1845, rozebranego w latach 50. XX wieku na materiały budowlane, znajduje się w Lapidarium UAM w Poznaniu.
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Ząbkowice Śląskie – Bobolice – Cierniowa Kopa – Zameczny Potok – Muszkowicki Las Bukowy – Muszkowice – Henryków – Raczyce – Witostowice – Nowolesie – Nowoleska Kopa – Kalinka – Nowina – Dzierzkowa – Siemisławice – Przeworno – Krzywina – Garnczarek – Skrzyżowanie pod Dębem – Biały Kościół
droga Szklary-Samborowice (szlak zielony) – Jagielno – Krynka – Przeworno – Strużyna – Kaszówka – Jegłowa kop. – Gromnik – Skrzyżowanie nad Wąwozem Pogródki – Biały Kościół – Nieszkowice – Czerwieniec – Kowalskie – Żelowice – Piotrkówek – Ostra Góra – Niemcza – Gilów – Piława Dolna – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Tłumaczów – Radków – Pasterka – Karłów – Skalne Grzyby – Batorów – Duszniki-Zdrój – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111204
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1060 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 102
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 146. [dostęp 2012-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2005, s. 283. ISBN 83-213-4366-X.
- ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015