Dolne Przedmieście (Bielsko-Biała): Różnice pomiędzy wersjami

Dolne Przedmieście
	Część Bielska-Białej
	; ulica 3 Maja
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Bielsko-Biała
Dzielnica	Śródmieście
Data założenia	XV wiek
Wysokość	313 (nad rzeką Białą) m n.p.m.
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-300
Tablice rejestracyjne	SB
	Położenie na mapie Bielska-Białej;
	49°49′29″N 19°02′35″E/49,824722 19,043056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:11, 26 wrz 2016

Dolne Przedmieście – historyczna część Śródmieścia Bielska-Białej. Stanowi, obok Białej Krakowskiej, główne centrum administracyjno-handlowe miasta. Od 2002 r. funkcjonuje jako osiedle.

Położenie

Dolne Przedmieście leży w samym centrum Bielska-Białej – główny plac Dolnego Przedmieścia, pl. Chrobrego, uważany jest za centralny punkt miasta.

Początkowo Dolne Przedmieście rozciągało się wzdłuż skanalizowanego w 1860 r. potoku Niper (ob. ul. Wzgórze, Barlickiego i 11 Listopada), jednak wraz z budową nowego dworca kolejowego i wytyczeniem ul. 3 Maja rozrosło się w kierunku północnym.

Dzisiaj graniczy z:

Granice Dolnego Przedmieścia wyznaczają:

rzeka Biała – od wschodu
d. mury miejskie, pl. Żwirki i Wigury i ul. Kołłątaja – od południa
ul. Słowackiego i ul. Starobielska – od zachodu
linia kolejowa Bielsko-Biała – Czeski Cieszyn – od północy

Historia

Dolne Przedmieście zostało założone w XV wieku u podnóża Wzgórza Miejskiego, nad potokiem Niper (skanalizowany w 1882 r.).

W XIX wieku Dolne Przedmieście stało się nowym centrum gospodarczym szybko rozwijającego się Bielska.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 na Dolnym Przedmieściu znajdowało się 258 budynków zamieszkałych przez 4719 osób, z czego 2582 (54,7%) było katolikami, 862 (18,3%) ewangelikami, 1266 (26,8%) wyznawcami judaizmu a 9 (0,2%) innych religii lub wyznań, 3734 (79,1%) niemiecko-, 768 (16,3%) polsko-, 25 (0,5%) czeskojęzycznymi a 6 (0,1%) posługiwało się innymi językami^[1]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 291 a mieszkańców do 5691 osób, co na obszarze 217 hektarów dawało gęstość zaludnienia równą 2622,6 os./km², z czego 5476 było zameldowanych na stałe, 2759 (48,5%) katolikami, 1059 (18,6%) protestantami, 1856 (32,6%) żydami a 17 (0,3%) innej religii lub wyznania, 4701 (82,6%) niemiecko-, 734 (12,9%) polsko- a 41 (0,7%) czeskojęzycznymi^[2].

Największy wpływ na tę część miasta miało jednak zbudowanie w 1855 r. linii kolejowej do Wiednia, a także nowego dworca kolejowego w 1890 r.

Wraz z jego budową wytyczono w 1889 r. od pl. Chrobrego do dworca drogę (dzisiejsza ul. 3 Maja), którą w ciągu kilkunastu lat zabudowano reprezentacyjnymi, trzypiętrowymi kamienicami burżuazji, budynkami użyteczności publicznej i willami najbogatszych przemysłowców. Wszystkie te budowle swą architekturą naśladowały zabudowę stolicy Austro-Węgier (stąd wzięło się określenie mały Wiedeń). W 1895 r. na ulicę wyjechał pierwszy tramwaj elektryczny.

Podobna sytuacja miała miejsce na całym Dolnym Przedmieściu (ul. Sixta, Mickiewicza, Krasińskiego, Słowackiego). Wtedy powstały istniejące do dziś obiekty, m.in. hotel President, Bielska Szkoła Przemysłowa czy rozległy Park Słowackiego.

Trend ten utrzymywał się aż do II wojny światowej. W międzywojniu powstało m.in. Osiedle im. M. Grażyńskiego oraz modernistyczne osiedle mieszkaniowe w miejscu ogrodów zamkowych.

Po wojnie dalsza rozbudowa Dolnego Przedmieścia miała miejsce na północ od ul. Piastowskiej. Powstały tam głównie obiekty przemysłowe (np. Philips Lighting Polska), a w późniejszym czasie także m.in. dworzec autobusowy i nowoczesny kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, ul. Piastowska zaś stała się osią urbanistyczną dla nowo powstających osiedli mieszkaniowych (tzw. ZOR-y).

Dolne Przedmieście dziś

Współcześnie Dolne Przedmieście stanowi, razem z Białą, centrum administracyjno-handlowe Bielska-Białej.

Charakteryzuje się XIX-wieczną wielkomiejską zabudową (kamienice, wille, gmachy użyteczności publicznej), natomiast w rejonie ul. Grażyńskiego istnieją liczne zakłady przemysłowe, również powstałe w tym stuleciu. Na Dolnym Przedmieściu znajdują się liczne centra handlowe, urzędy, szkoły, placówki kulturalne, hotele, ośrodki zdrowia itp.

Mimo zwartej zabudowy nie brakuje na Dolnym Przedmieściu terenów zielonych, takich jak Park Słowackiego czy skwer Esperanto.

Nieliczna zabudowa jednorodzinna koncentruje się na północ od ul. Piastowskiej.

Ważniejsze zabytki

Teatr Polski
Dworzec Główny
hotel President
ul. 11 Listopada
kamienice przy ul. 3 Maja
willa T. Sixta
Poczta Główna
pl. Chrobrego
kamienica "Patria"
budynek Sądu Rejonowego
Gmach szkół średnich przy ul. Słowackiego
Bielska Szkoła Przemysłowa
Gazownia
Aleje Sułkowskiego

Placówki kulturalne

Teatr Polski
Teatr Lalek Banialuka
Książnica Beskidzka i Centrum Informacji Europejskiej
Bielskie Centrum Kultury
Centro Italiano di Cultura
Galeria Bielska BWA
Kinoplex w Galerii Sfera
Galeria Fraktal w Sferze

Komunikacja

Dolne Przedmieście leży w centrum Bielsku-Białej, dlatego krzyżuje się tu wiele dróg, przebiegających przez miasto.

Główne ciągi komunikacyjne

ul. 3 Maja i ul. Zamkowa – droga wojewódzka nr 942; od dworca przez pl. Chrobrego na Żywieckie Przedmieście;
ul. Warszawska – droga wojewódzka nr 942; od dworca przez os. Grażyńskiego w stronę Katowic i Cieszyna;
ul. Piastowska – od dworca w stronę Górnego Przedmieścia i Hulanki
ul. Wałowa i ul. Mostowa – od dworca przez Sferę do Białej
ul. Wzgórze i ul. Stojałowskiego – od pl. Chrobrego przez pl. Smolki do Białej
ul. 11 Listopada – deptak od hotelu President do Białej
ul. Grunwaldzka i ul. Dąbrowskiego – od ul. 3 Maja w stronę Górnego Przedmieścia

Linie kolejowe

Katowice – Bielsko-Biała – Zwardoń; z dworcem Bielsko-Biała Główna i tunelem pod ul. 3 Maja
Bielsko-Biała – Czeski Cieszyn;
Bielsko-Biała – Kalwaria Zebrzydowska

Ważne obiekty publiczne

Centrum handlowo-rozrywkowe Sfera
Dworzec kolejowy Bielsko-Biała Główna
Dworzec autobusowy
hotel President***
Dom Wycieczkowy PTTK
Schronisko Młodzieżowe "Bolek i Lolek"
Rektorat Akademii Techniczno-Humanistycznej
Wydział Nauk o Materiałach i Środowisku Akademii Techniczno-Humanistycznej
Bielska Szkoła Przemysłowa
II Śląski Urząd Skarbowy
I Urząd Skarbowy
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Sąd Rejonowy
Urząd Pocztowy Bielsko-Biała 1
Kuria diecezjalna diecezji bielsko-żywieckiej
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
Kościół polskokatolicki św. Anny

i inne.

Bibliografia

Jerzy Polak: Przewodnik po Bielsku-Białej. Bielsko-Biała: Towarzystwo Miłośników Ziemi Bielsko-Bialskiej, 2000. ISBN 83-9020079-7.

↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906.
↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912.

[1] Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906.

[2] Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912.

[1]

[2]

@@ Linia 75: / Linia 75: @@
 Wraz z jego budową wytyczono w [[1889]] r. od [[Plac Bolesława Chrobrego w Bielsku-Białej|pl. Chrobrego]] do dworca drogę (dzisiejsza [[Ulica 3 Maja w Bielsku-Białej|ul. 3 Maja]]), którą w ciągu kilkunastu lat zabudowano reprezentacyjnymi, trzypiętrowymi kamienicami burżuazji, budynkami użyteczności publicznej i willami najbogatszych przemysłowców. Wszystkie te budowle swą [[architektura|architekturą]] naśladowały zabudowę [[Wiedeń|stolicy Austro-Węgier]] (stąd wzięło się określenie ''mały Wiedeń''). W [[1895]] r. na ulicę wyjechał pierwszy [[tramwaj|tramwaj elektryczny]].
-Podobna sytuacja miała miejsce na całym Dolnym Przedmieściu (ul. Sixta, Mickiewicza, Krasińskiego, Słowackiego). Wtedy powstały istniejące do dziś obiekty, m.in. [[Hotel President w Bielsku-Białej|hotel President]], [[Bielska Szkoła Przemysłowa]] czy rozległy [[Park im. Juliusza Słowackiego w Bielsku-Białej|Park Słowackiego]].
+Podobna sytuacja miała miejsce na całym Dolnym Przedmieściu ([[Ulica Teodora Sixta w Bielsku-Białej|ul. Sixta]], Mickiewicza, Krasińskiego, Słowackiego). Wtedy powstały istniejące do dziś obiekty, m.in. [[Hotel President w Bielsku-Białej|hotel President]], [[Bielska Szkoła Przemysłowa]] czy rozległy [[Park im. Juliusza Słowackiego w Bielsku-Białej|Park Słowackiego]].
 Trend ten utrzymywał się aż do [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. W [[Historia Polski (1918–1939)|międzywojniu]] powstało m.in. Osiedle im. M. Grażyńskiego oraz [[Aleje Sułkowskiego w Bielsku-Białej|modernistyczne osiedle mieszkaniowe w miejscu ogrodów zamkowych]].