Płońsk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 09:37, 21 maj 2013

Szablon:POL miasto infobox Płońsk – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim. Położony jest 66 km na północny zachód od centrum Warszawy, na Wysoczyźnie Płońskiej nad rzeką Płonką. Według danych z 2010^[1] miasto miało 22 500 mieszkańców.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[2].

Etymologia

Nazwa Płońsk pochodzi od nazwy rzeki, nad którą leży miasto lub od płonnych, czyli nieurodzajnych ziem, na których znajduje się Płońsk.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2005^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	22 252	100	11 689	52,5	10 563	47,5
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1957,4		1028,9		928,5

Historia

997 – badania archeologiczne wskazują, że pod koniec tego roku ścięto drzewa do budowy konstrukcji warownego grodu znajdującego się w okolicy ul. 19 stycznia w Płońsku^[4]. Zastosowana w nim konstrukcja hakowa, wskazuje, że gród ten powstał z inicjatywy Bolesława Chrobrego.
1065 – pierwsza, nieoficjalna wzmianka o płońskim grodzie w dokumentacjach książęcych, tzw. falsyfikat mogieński, gdzie Plonzch zostaje wymieniony na równi z innymi osadami Mazowsza
1155 – pierwsza, oficjalna, historyczna wzmianka źródłowa o Płońsku jako grodzie książęcym w przywileju uposażeniowym księcia mazowieckiego Bolesława Kędzierzawego.
1384-1399 – Płońsk został pod zarządem zakonu krzyżackiego (pod niemiecką nazwą: Landkreis Plöhnen).
1400 – uzyskanie praw miejskich od księcia mazowieckiego Siemowita IV
1417 – ufundowanie kościoła i klasztoru przez Siemowita IV i jego żonę Aleksandrę, siostrę Władysława Jagiełły; sprowadzenie Karmelitów Trzewiczkowych
1446 – w Płońsku osiedlili się pierwsi Żydzi
1495 – przyłączenie do Polski
1525 – król Zygmunt I wziął miasto w obronę przed rabunkową gospodarką zastawnika i przed prześladowaniem przez niego płońskich mieszczan
1527 – król Zygmunt I potwierdził prawa miejskie, herb oraz pieczęć Płońska
1545 – król Zygmunt I nadał mieszczanom przywilej na ściąganie opłat mostowych
1573 – król Stefan Batory potwierdził nowe prawa i przywileje
1612 – miasto uzyskało prawo do odbywania drugiego targu
1670 – król Michał Korybut Wiśniowiecki nadał miastu przywilej, na mocy którego Żydzi mogą budować domy, synagogi i produkować piwo; wzniesienie pierwszej synagogi w Płońsku
1677 – król Jan III Sobieski potwierdził nowe prawa i przywileje
1720 – król August II potwierdził nowe prawa i przywileje
1749 – król August III potwierdził nowe prawa i przywileje
1767 – król Stanisław August potwierdził nowe prawa i przywileje
1789 – udział przedstawicieli władz miejskich Płońska: Wojciecha Majorkiewicza i Bonawentury Kierzkiewicza w tzw. czarnej procesji z udziałem delegatów miast królewskich
1795 – Płońsk przeszedł pod panowanie Prus (III rozbiór Polski)
1807 – Płońsk został włączony do Księstwa Warszawskiego
1815 – Płońsk został włączony do Królestwa Polskiego
1826 – pożar rynku^[5]
1865-1866 – Henryk Sienkiewicz pracował jako guwerner u rodziny Weyherów
1867 – Płońsk został miastem powiatowym
1872 – Jan Walery Jędrzejewicz zaczął prowadzić stację meteorologiczną oraz obserwatorium astronomiczne
1880 – powstała Ochotnicza Straży Ogniowej
1886 – urodził się Dawid Ben Gurion, w latach 1948-1953 i 1955-1963 premier i minister obrony Izraela
1905 – w listopadzie za organizowanie bojówek do walki z caratem został aresztowany i osadzony na Pawiaku dr Leon Rutkowski
1915 – Płońsk został zajęty przez wojska niemieckie
1917 – dzięki inicjatywie obywateli Płońska skupionych w Polskiej Macierzy Szkolnej, w Płońsku powstała najstarsza placówka szkolnictwa średniego na ziemi płońskiej – Gimnazjum Koła Polskiej Macierzy Szkolnej
1918 – rozbrojenie Niemców przez Komitet Obywatelski
1920 16 sierpnia – doszło pod Płońskiem do bitwy z Bolszewikami, o której losach przesądził 1 Pułk Szwoleżerów pod dowództwem mjr Jerzego Grobickiego; w trzy godziny po bitwie na pole walki przybył gen. Władysław Sikorski, który udekorował wyróżniających się szwoleżerów Krzyżami Virtuti Militari
1920/1921 – oddano do użytku hotel miejski
1924 – Płońsk został włączony do sieci kolejowej
1925 – budowa elektrowni
1930 – zakończenie budowy i oddanie do użytku szpitala z udziałem prezydenta Ignacego Mościckiego
1931 – rozbudowa łaźni miejskiej
1932 – Stefan Kotarski założył Koło Literackie
1935-1936 – uregulowano rzekę Płonkę
1935 – powstała Publiczna Szkoła Dokształcenia Zawodowego
1938 – oddano do użytku nowe targowisko
1939 – II wojna światowa. Płońsk zajęły wojska niemieckie (miasto zostało wcielone do Niemiec pod nazwą Plöhnen)
1941 – w Płońsku w rejonie ul. Warszawskiej i Zielonego Rynku hitlerowcy założyli getto (zlikwidowane jesienią 1942)
1945
- 16 stycznia – hitlerowcy dokonali masowej egzekucji 78 mieszkańców Płońska i powiatu płońskiego na płońskich Piaskach
- 19 stycznia – Płońsk został wyzwolony spod okupacji niemieckiej przez wojska 65 Armii 2 Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. Pawła Batowa
do 1954 – siedziba wiejskiej gminy Wójty Zamoście.
1966 – powstał Zespół Szkół Zawodowych
1981 – powstała parafia św. Maksymiliana Kolbe
1994 – biskup Zygmunt Kamiński dokonał uroczystej konsekracji nowego kościoła pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej
1997 – uzyskanie przez Płońsk tytułu Miasto-Orędownik Pokoju podczas X Zgromadzenia Generalnego Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Pokoju w Abidżanie (Wybrzeże Kości Słoniowej)
1999 – Płońsk został ponownie miastem powiatowym

Zabytki

Układ urbanistyczny miasta wraz ze znajdującą się na tym terenie zabudową i wylotami ulic
Zespół pokarmelicki: Kościół parafialny pw. św. Michała, dawniej klasztor, mur – XVI, XVIII w., dzwonnica, mur – II poł. XIX w. oraz całe wyposażenie wnętrz
Wczesnośredniowieczne grodzisko pozostałość XI-wiecznego grodu o wymiarach 75 × 80 m, zwanego dawniej Górą Szwedzką lub Górą Łysą, obecnie nazywane Górą Kawałkowskiego ewentualnie Górą Kabana
Zespół podworski: dwór, mur – I poł. XIX/XX w, oficyna, mur – koniec XIX w., budynek gospodarczy, mur, pozostałości parku – koniec XIX w.
Więzienie, obecnie Areszt Śledczy, ul. Warszawska 49, mur – koniec XIX w.
Zespół cmentarza parafialnego: cmentarz rzymskokatolicki (1779), kaplica grobowa małżeństwa Grobickich, mur (1876)
Dom, ul. Rynek 4a – XIX w.
Dom, pl. 15 sierpnia 21, 21a (dawniej ul. Rynek 21) – XIX w.

Transport

Ok. 9 km na północny wschód od miasta funkcjonuje prywatne lądowisko Milewo, a ok 27 km na zachód również prywatne lądowisko Zdziar-Łopatki.

Życie kulturalne

Kino Kalejdoskop
Dom Kultury
Galeria P
Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta Płońska
Stowarzyszenie Twórców Ziemi Płońskiej Art Płona (od 2005)
Młodzieżowa Orkiestra Dęta
Ludowy Zespół Artystyczny Płońsk
Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
Kupalnocka – Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne, które odbywają się z udziałem zespołów ludowych z różnych stron świata (od 1991)
Ogólnopolski Konkurs Jednego Wiersza O Płońską Różę (od 1994)
Zbliżenia – Europejski Festiwal Sztuki (od 2000)
Perły i Perełki – promocja talentów – program dla utalentowanych dzieci i młodzieży;
Mazowiecka Pyza (od 2002)
Europejska Parada Orkiestr Dętych (od 2003)
Grupa taneczna przy Młodzieżowej Orkiestrze Dętej Mażoretki
Jednostka strzelecka 1006 Płońsk
Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
Związek Harcerstwa Polskiego
Zawiszacy

Edukacja

Szkoła Podstawowa nr 2
Szkoła Podstawowa nr 3 im. St. Wyspiańskiego

Gimnazjum Publiczne nr 1 im. Papieża Jana Pawła II
Gimnazjum Publiczne nr 2 im. Bolesława Chrobrego
Powiatowe Gimnazjum Publiczne im. Henryka Sienkiewicza (ZSO)

Zespół Szkół nr 1 im. Stanisława Staszica
Zespół Szkół nr 2 im. Leona Rutkowskiego
Zespół Szkół nr 3
Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Henryka Sienkiewicza
I Społeczne Liceum Ogólnokształcące
Centrum Kształcenia Praktycznego w Płońsku

Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie, Wydział Zamiejscowy w Płońsku

Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia

Sport

Kompleks obiektów sportowych należących do MCSiR zlokalizowany jest przy ul. Kopernika 3.

W jego skład wchodzą:

hala sportowa (54 m x 22 m), sala do ćwiczenia fitness oraz treningów sekcji bokserskiej, siłownia,
pływalnia – basen sportowy (25 m x 12,5 m), basen do nauki pływania (10 m x 6 m), basen rekreacyjny, zjeżdżalnia o długości 106 m, 2 solaria, sauna, łaźnia parowa, gabinet masażu,
bieżnia cegiełkowa z trzema skoczniami w dal, rzutniami do pchnięcia kulą, rzutu dyskiem i oszczepem,
boiska do gry w piłkę nożną, siatkówkę plażową,
teren do organizowania imprez plenerowych (okolice akwenu „Rutki”), korty tenisowe

Kluby sportowe:

KS „Tęcza 34” Płońsk – piłka nożna,
MKS Płońsk – lekkoatletyka,
Budowlani Inżynieria – boks,
Sportowy Klub Tańca Towarzyskiego „START”
Klub Strzelectwa Sportowego „SOKÓŁ”
WMKS Płońsk
UKS Karate-dō
RKST "Limes" Klub Rowerowy

Wydarzenia:

Mistrzostwa Polski w Boksie
Mistrzostwa Polski w Kulturystyce i Fitness
64. Tour de Pologne (2007)
Idea Mazovia Tour
Puchar Syrenki – międzynarodowy turniej piłkarski reprezentacji juniorskich
Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży w sportach halowych (2010)

Media

Tygodnik Extra Płońsk
Tygodnik Ciechanowski
Tygodnik Wirtualny Płońsk
Tygodnik „Płońszczak”
Portale:
- plonszczanin.pl
- Plonszczak.pl
- Wirtualny Płońsk.pl
- Płońsk24.pl
- Płońsk online.pl
- nowykurierplonski.pl
Telewizja
- Multi TV - telewizja lokalna
- Płońsk TV

Wspólnoty wyznaniowe

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:^[7]

Urodzeni w Płońsku

Honorowi Obywatele Płońska

Stanisław Ryszard Dobrowolski – poeta i prozaik, żołnierz Armii Krajowej, w okresie okupacji pisał pieśni i wiersze patriotyczne, np. Warszawskie dzieci
Witold Grzebski – profesor, od 1944 zastępca komendanta Obwodu Płońsk Armii Krajowej, o pseudonimie Motor
Jan Ossowski – inżynier, prawdopodobnie autor projektu dzielnicy przemysłowej
Shmuel Rifman – przewodniczący zaprzyjaźnionego okręgu Ramat – Negev
Barbara Wachowicz – pisarka, związana głównie ze śladami życia i twórczością wybitnych polskich pisarzy, np. Henryka Sienkiewicza
Szewach Weiss – politolog izraelski, w latach 1999-2004 ambasador Izraela w Polsce, odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi
Stefan Wesołowski – profesor, urolog, członek Towarzystwa Chirurgów Polskich, odznaczony m.in. dwukrotnie Krzyżem Walecznych
Jerzy Wierzchowski – były Wojewoda Ciechanowski

Sąsiednie gminy

Baboszewo, Dzierzążnia, Joniec, Naruszewo, Płońsk, Sochocin, Załuski

Ciekawostki

7 IX 1383 książę mazowiecki Siemowit III nadał w Płońsku miejskie prawo chełmińskie osadzie targowej Szreńsk oddalonej o 45 km na północny zachód od Płońska (zbiory Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie)
Na przełomie XVII i XVIII wieku Płońsk był jednym z największych ośrodków polowań na czarownice w Polsce.
Król Władysław IV zjeżdżał często na łowy do okolicznych lasów, spędzając dwa lub więcej tygodni w Płońsku.
W Płońsku urodził się i spędził swoją młodość Dawid Ben Gurion – współtwórca nowożytnego państwa Izrael i jego pierwszy premier.
W II poł. XIX w. w Płońsku działał astronom Jan Walery Jędrzejewicz. Założył on obserwatorium astronomiczne i był autorem podręcznika astronomii Kosmografia (1886). Po jego śmierci prace kontynuował Leon Rutkowski.
Henryk Sienkiewicz spędził rok swego życia w Poświętnem k. Płońska, gdzie napisał swoją pierwszą nieopublikowaną powieść Ofiara.
Miasto Płońsk od 1997 należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Orędowników Pokoju, od 2004 Płońsk jest również członkiem Komitetu Wykonawczego tej organizacji.
Płońsk posiada Pracownię Dokumentacji Dziejów Miasta – dokumentującą przeszłość i teraźniejszość ziemi płońskiej.
Pierwszym klubem sportowym Tomasza Majewskiego był WMKS Płońsk.

↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010. ISSN 1734-6118. (pol.).
↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Serwis internetowy miasta Płońsk.
↑ Józef Barański, Rozwój rzemiosła i handlu w Płońsku w latach 1815-1864 (blaski i cienie), "Rocznik Mazowiecki", T. 17, 2005, s. 148.
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 11 lutego 2013.
↑ Serwis internetowy miasta Płońsk.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

[populacja-1] Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010. ISSN 1734-6118. (pol.).

[2] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.

[3] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[4] Serwis internetowy miasta Płońsk.

[5] Józef Barański, Rozwój rzemiosła i handlu w Płońsku w latach 1815-1864 (blaski i cienie), "Rocznik Mazowiecki", T. 17, 2005, s. 148.

[6] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 11 lutego 2013.

[7] Serwis internetowy miasta Płońsk.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Linia 101: / Linia 101: @@
 [[Plik:PL Płońsk-Poświetne manor wall.jpg|thumb|right|250px|Tablica upamiętniająca Henryka Sienkiewicza na ścianie dworu w Poświętnem]]
 [[Plik:Stacja kolejowa w Płońsku.JPG|thumb|right|250px|[[Płońsk (stacja kolejowa)|Stacja kolejowa w Płońsku]]]]
-* [[997]] – badania archeologiczne wskazują, że pod koniec tego roku ścięto drzewa do budowy konstrukcji warownego grodu znajdującego się w okolicy ul. 19 stycznia w Płońsku<ref>[http://www.plonsk.pl/?action=more&id=57 Serwis internetowy miasta Płońsk<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>.
+* [[997]] – badania archeologiczne wskazują, że pod koniec tego roku ścięto drzewa do budowy konstrukcji warownego grodu znajdującego się w okolicy ul. 19 stycznia w Płońsku<ref>[http://www.plonsk.pl/?action=more&id=57 Serwis internetowy miasta Płońsk<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. Zastosowana w nim konstrukcja hakowa, wskazuje, że gród ten powstał z inicjatywy Bolesława Chrobrego.
 * 1065 – pierwsza, nieoficjalna wzmianka o płońskim grodzie w dokumentacjach książęcych, tzw. falsyfikat mogieński, gdzie ''Plonzch'' zostaje wymieniony na równi z innymi osadami [[Mazowsze|Mazowsza]]
 * 1155 – pierwsza, oficjalna, historyczna wzmianka źródłowa o Płońsku jako grodzie książęcym w przywileju uposażeniowym księcia mazowieckiego [[Bolesław IV Kędzierzawy|Bolesława Kędzierzawego]].

Miasta	Czerwińsk nad Wisłą Nowe Miasto Płońsk Raciąż Sochocin
Gminy miejskie	Płońsk Raciąż
Gminy miejsko-wiejskie	Czerwińsk nad Wisłą Nowe Miasto Sochocin
Gminy wiejskie	Baboszewo Dzierzążnia Joniec Naruszewo Płońsk Raciąż Załuski

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1893) gubernia warszawska (1894–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–39) woj. warszawskie (1945–75)
Miasta	Czerwińsk (do 1870) Nowe Miasto (do 1870) Płońsk Sochocin (do 1870) Zakroczym (do 1916/1924 →)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Baboszewo (od 1973) Błędówko (1867–1916 → i ← 1919–52) Cieksyn (1952–54) Czerwińsk nad Wisłą (od 1973) Dziektarzewo (1867–18??) Dzierzążnia (od 1973) Gralewo (od 1973) Joniec (od 1973) Krysk (1867–1877) Kuchary (1867–18??) Modzele (1867–1954) Nacpolsk (1867–1877) Naruszewo (1877–1954 i od 1973) Nowe Miasto (od 1973) Płońsk (od 1973) Pomiechowo (1867–1916/1924 →) Sarbiewo (1867–1954) Sarnowo (1867–1954) Siekluki (1867–1870) Sielec (1867–1954) Smardzewo (1867–1870) Sochocin (1870–1954 i od 1973) Strożęcin (1867–1954) Szumlin (1867–1954) Wójty Zamoście (1867–1954) Wychodź (1867–1954) Załuski (1867–1916 → i ← 1919–54 i od 1973)
Gromady (1954–72)	Baboszewo (1954–72) Błędówko (1954–57 →) Chociszewo (1954–72) Cieksyn (1954–72) Cywiny-Dynguny (1954–59) Czerwińsk nad Wisłą (1954–72) Dalanówko (1954–59) Drozdowo (1954–59) Dziektarzewo (1954–72) Dzierzążnia (1954–72) Garwolewo (1954–59) Goławin (1954–61) Gościmin Wielki (1954–59) Gralewo (1954–72) Gumino (1954–59) Joniec (1954–72) Kaczorowy (1959–68) Kamienica (1954–59) Kiełbowo (1954–59) Kołoząb (1954–68) Kroczewo (1954–72) Królewo (1954–58) Krysk (1954–59) Kuchary-Skotniki (1959–72) Kucice (1954–72) Milewo (1954–59) Nacpolsk (1954–72) Naruszewo (1954–72) Niedarzyn (1969–72) Nowe Miasto (1954–72) Płońsk (1960–72) Przybójewo (1954–59) Radzikowo (1954–59) Radzymin (1954–72) Rzewin (1954–59) Sarbiewo (1954–72) Skarzyn (1954–59) Smardzewo (1954–57) Sochocin (1954–72) Starczewo Wielkie (1954–59) Strachówko (1954–59) Strzębowo (1954–59) Szczytno (1954–72) Szerominek (1954–59) Trębki (1954–59) ~~Wójty Zamoście~~ (~~1959–60~~) Wólka Szczawińska (1954–59) Wrona (1954–68) Zaborowo (1954–59) Załuski (1954–72)