Szwa: Różnice pomiędzy wersjami

{{{nazwa}}}
Numer IPA	322
	{{{1. zapis}}}
Jednostka znakowa	{{{1. zapis}}}
Unikod	U+007b U+007b U+007b U+0031 U+002e U+0020 U+007a U+0061 U+0070 U+0069 U+0073 U+007d U+007d U+007d
UTF-8 (hex)	7b 7b 7b 31 2e 20 7a 61 70 69 73 7d 7d 7d
	Inne systemy
X-SAMPA	@
Kirshenbaum	@
IPA Braille↗	⠢
	Przykład
	[[Plik:{{{dźwięk}}}\|240px\|Przykład dźwięku]][[:c:File:{{{dźwięk}}}\|informacje]] • pomoc
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:05, 30 sie 2017

W językoznawstwie, zwłaszcza w fonetyce i fonologii, szwa odnosi się do samogłoski średnio centralnej (zaokrąglonej lub niezaokrąglonej) znajdującej się w środku diagramu samogłoskowego, oznaczaną w międzynarodowym alfabecie fonetycznym symbolem ə lub inną samogłoską bliską tej pozycji. Dla przykładu w języku angielskim litera a w wyrazie about jest wymawiana przez szwę. W języku angielskim szwa występuje głównie w nieakcentowanych sylabach, ale w innych językach może pojawiać się częściej w sylabach akcentowanych. W standardowym języku polskim szwa nie występuje w ogóle. Można ją spotkać tylko w niektórych dialektach i gwarach języka polskiego, na przykład w gwarze podhalańskiej zdanie idēm ku tobiē (wymowa IPA: [ˈidəm ku ˈtobjə]) w wyniku ściśnięcia samogłoski [e ] wymawiane jest przez szwę^[1].

W odniesieniu do niektórych języków, nazwa „szwa” oraz symbol ə mogą być używane do określania innych nieakcentowanych samogłosek średnich, niekoniecznie samogłoski średnio centralnej.

Języki, w których występuje ten dźwięk

język albański
język angielski: about [əˈbaʊt] 'o, na temat'
język francuski
język kaszubski: bëł [bəw] 'był'
język maryjski: кыжгымдыш [kəʒɡəmdəʃ] 'podrażnienie'
język niemiecki: Mücke [ˈmʏkə] 'komar'
język paszto: ﺳﺘﺮﺍﻱ [stəˈraj] 'zmęczony'
język polski (gwara podhalańska): idēm ku tobiē [ˈidəm ku ˈtobjə] 'idę ku tobie, idę do ciebie' (efekt ścieśnienia samogłoski "e"^[1])
język portugalski (odmiana europejska^[2]): saca [ˈsäkə] 'worek' (Z reguły transkrybowana /ɐ/; odpowiada samogłosce [ɐ] w odmianie brazylijskiej^[3])
język połabski
język rosyjski: но́вой [ˈnɔvəj] 'nową'

↑ ^a ^b Bubak 1991 ↓, s. 530.
↑ Cruz-Ferreira 1999 ↓, s. 127.
↑ Barbosa i Albano 2004 ↓, s. 229.

Bibliografia

Plínio A. Barbosa, Eleonora C. Albano. Brazilian Portuguese. „Journal of the International Phonetic Association”. 34 (2), s. 227–232, 2004. DOI: 10.1017/S0025100304001756. (ang.).
Józef Bubak: Gwara Zakopanego. W: "Zakopane - czterysta lat dziejów" pod red. Dutkowskiej Renaty. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1991.
Madalena Cruz-Ferreira: Portuguese (European). W: Handbook of the International Phonetic Association. Cambridge: Cambridge University Press, 1999, s. 126–130. ISBN 978-0-521-65236-0. (ang.).

[CITEREFBubak1991530-1] Bubak 1991 ↓, s. 530.

[CITEREFCruz-Ferreira1999127-2] Cruz-Ferreira 1999 ↓, s. 127.

[CITEREFBarbosaAlbano2004229-3] Barbosa i Albano 2004 ↓, s. 229.

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 7: / Linia 7: @@
  | sound = Mid-central vowel.ogg
 }}
-W [[językoznawstwo|językoznawstwie]], zwłaszcza w [[fonetyka|fonetyce]] i [[fonologia|fonologii]], '''szwa''' odnosi się do samogłoski średnio centralnej (zaokrąglonej lub niezaokrąglonej) znajdującej się w środku [[diagram samogłosek|diagramu samogłoskowego]], oznaczaną w [[Międzynarodowy alfabet fonetyczny|międzynarodowym alfabecie fonetycznym]] symbolem [[ə]] lub inną [[samogłoska|samogłoską]] bliską tej pozycji. Dla przykładu w [[język angielski|języku angielskim]] litera ''a'' w wyrazie ''about'' jest wymawiana przez szwę. W języku angielskim szwa występuje głównie w [[Akcent wyrazowy|nieakcentowanych]] sylabach, ale w innych językach może pojawiać się częściej w sylabach akcentowanych. W [[Język standardowy|standardowym języku polskim]] szwa nie występuje w ogóle. Można ją spotkać tylko w niektórych [[dialekt]]ach i [[gwara]]ch [[język polski|języka polskiego]], na przykład w [[gwara podhalańska|gwarze podhalańskiej]] zdanie ''idēm ku tobiē'' (wymowa IPA: {{IPA|[ˈidəm ku ˈtobj'''ə'''||]}}) w wyniku ściśnięcia samogłoski {{IPA|[e]}} wymawiane jest przez szwę{{odn|Bubak|1991|s=530}}.
+W [[językoznawstwo|językoznawstwie]], zwłaszcza w [[fonetyka|fonetyce]] i [[fonologia|fonologii]], '''szwa''' odnosi się do samogłoski średnio centralnej (zaokrąglonej lub niezaokrąglonej) znajdującej się w środku [[diagram samogłosek|diagramu samogłoskowego]], oznaczaną w [[Międzynarodowy alfabet fonetyczny|międzynarodowym alfabecie fonetycznym]] symbolem [[ə]] lub inną [[samogłoska|samogłoską]] bliską tej pozycji. Dla przykładu w [[język angielski|języku angielskim]] litera ''a'' w wyrazie ''about'' jest wymawiana przez szwę. W języku angielskim szwa występuje głównie w [[Akcent wyrazowy|nieakcentowanych]] sylabach, ale w innych językach może pojawiać się częściej w sylabach akcentowanych. W [[Język standardowy|standardowym języku polskim]] szwa nie występuje w ogóle. Można ją spotkać tylko w niektórych [[dialekt]]ach i [[gwara]]ch [[język polski|języka polskiego]], na przykład w [[gwara podhalańska|gwarze podhalańskiej]] zdanie ''idēm ku tobiē'' (wymowa IPA: {{IPA|[ˈid'''ə'''m ku ˈtobj'''ə''']||}}) w wyniku ściśnięcia samogłoski {{IPA|[e]}} wymawiane jest przez szwę{{odn|Bubak|1991|s=530}}.
 W odniesieniu do niektórych języków, nazwa „szwa” oraz symbol ə mogą być używane do określania innych nieakcentowanych [[Samogłoska średnia|samogłosek średnich]], niekoniecznie samogłoski średnio centralnej.