Hetman wielki litewski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ISBN |
zbędne |
||
Linia 23: | Linia 23: | ||
Natomiast w czasie wojen często na mocy decyzji króla jako Wodza Naczelnego Obojga Narodów (król polski i jednocześnie wielki książę litewski był jedyną osobą w Rzeczypospolitej mającą z urzędu jurysdykcję nad obydwiema armiami zarówno w czasie pokoju, jak i wojny) podległość armii (co było rzadkie) lub poszczególnych jednostek wojskowych (co następowało często) poszczególnym hetmanom była zmieniana w zależności od sytuacji wojennej. |
Natomiast w czasie wojen często na mocy decyzji króla jako Wodza Naczelnego Obojga Narodów (król polski i jednocześnie wielki książę litewski był jedyną osobą w Rzeczypospolitej mającą z urzędu jurysdykcję nad obydwiema armiami zarówno w czasie pokoju, jak i wojny) podległość armii (co było rzadkie) lub poszczególnych jednostek wojskowych (co następowało często) poszczególnym hetmanom była zmieniana w zależności od sytuacji wojennej. |
||
Przykładowo: [[1621]]- [[Bitwa pod Chocimiem (1621)|obrona Chocimia]] przed armią turecką - z powodu zgonu kanclerza i hetmana wielkiego koronnego [[Stanisław Żółkiewski|Stanisława Żółkiewskiego]] po [[Bitwa pod Cecorą (1620)|bitwie pod Cecorą]] ([[1620]]) dowództwo nad połączonymi oddziałami koronnymi i kozackimi (Kozacy rejestrowi) oraz posiłkującą armią litewską z rozkazu króla objął najwyższy urzędem wojskowym z obecnych w Chocimiu, dowódca armii litewskiej, hetman wielki litewski [[Jan Karol Chodkiewicz]] (który w czasie obrony zmarł). |
Przykładowo: [[1621]]- [[Bitwa pod Chocimiem (1621)|obrona Chocimia]] przed armią turecką - z powodu zgonu kanclerza i hetmana wielkiego koronnego [[Stanisław Żółkiewski|Stanisława Żółkiewskiego]] po [[Bitwa pod Cecorą (1620)|bitwie pod Cecorą]] ([[1620]]) dowództwo nad połączonymi oddziałami koronnymi i kozackimi (Kozacy rejestrowi) oraz posiłkującą armią litewską z rozkazu króla objął najwyższy urzędem wojskowym z obecnych w Chocimiu, dowódca armii litewskiej, hetman wielki litewski [[Jan Karol Chodkiewicz]] (który w czasie obrony zmarł). |
||
Zastępcami hetmanów wielkich byli odpowiednio [[hetman polny litewski]] i [[hetman polny koronny]]. |
Zastępcami hetmanów wielkich byli odpowiednio [[hetman polny litewski]] i [[hetman polny koronny]]. |
||
Od 1579 tytuł hetmana stał się dożywotnim<ref>{{Cytuj książkę |
Od 1579 tytuł hetmana stał się dożywotnim<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Polskie tradycje wojskowe | strony = 187 }}</ref> |
||
Władza [[hetman|hetmanów]] została uszczuplona po powołaniu Departamentu Wojskowego [[Rada Nieustająca|Rady Nieustającej]] w [[1776]] r. |
Władza [[hetman|hetmanów]] została uszczuplona po powołaniu Departamentu Wojskowego [[Rada Nieustająca|Rady Nieustającej]] w [[1776]] r. |
||
Linia 196: | Linia 196: | ||
*[http://akromer.republika.pl/herby_hetmani.html Herby Hetmanów] |
*[http://akromer.republika.pl/herby_hetmani.html Herby Hetmanów] |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Bibliografia== |
== Bibliografia== |
||
* Herbarz Adama Kromera |
* Herbarz Adama Kromera |
||
*{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Polskie tradycje wojskowe |
*{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Polskie tradycje wojskowe | data = 1990 | wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej | miejsce = Warszawa | isbn = 83-11-07675-8 | strony = }} |
||
{{Wojsko I Rzeczypospolitej}} |
{{Wojsko I Rzeczypospolitej}} |
||
Wersja z 01:43, 27 gru 2013
' |
Hetman wielki litewski – dowódca wojsk zaciężnych, potem komputowych Wielkiego Księstwa Litewskiego, czyli armii litewskiej. Z urzędu minister Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jeden z dwóch od czasów unii Polski z Litwą najwyższych zwierzchników wojskowych na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów – drugim był hetman wielki koronny, który był dowódcą wojsk zaciężnych, potem komputowych Korony Królestwa Polskiego, czyli armii polskiej.
Należy pamiętać, że Rzeczpospolita składała się z dwóch równoprawnych państw: Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Te dwa równoprawne państwa miały własne, oddzielne armie, utrzymywane z oddzielnych podatków, budżetów i Skarbów Publicznych (czyli Skarbów Państwa).
Nie można zatem podawać, jak to się niekiedy czyni, że hetman wielki litewski był jednym z dwóch najwyższych zwierzchników wojskowych "na ziemiach polskich". Bowiem na ziemiach polskich, tzn. w Koronie, uprawnienia dowódcze w czasie pokoju miał hetman wielki koronny, nie miał zaś żadnej jurysdykcji nad armią litewską, czyli w Wielkim Księstwie, bo to nie były już ziemie polskie, tzn. koronne, choć tworzyły wspólną Rzeczpospolitą.
Odpowiednio: na ziemiach Wielkiego Księstwa uprawnienia dowódcze w czasie pokoju miał hetman wielki litewski, któremu w żaden sposób nie podlegała armia koronna (polska), bo Korona Królestwa Polskiego to nie były już ziemie litewskie (Wielkiego Księstwa). Natomiast w czasie wojen często na mocy decyzji króla jako Wodza Naczelnego Obojga Narodów (król polski i jednocześnie wielki książę litewski był jedyną osobą w Rzeczypospolitej mającą z urzędu jurysdykcję nad obydwiema armiami zarówno w czasie pokoju, jak i wojny) podległość armii (co było rzadkie) lub poszczególnych jednostek wojskowych (co następowało często) poszczególnym hetmanom była zmieniana w zależności od sytuacji wojennej.
Przykładowo: 1621- obrona Chocimia przed armią turecką - z powodu zgonu kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego po bitwie pod Cecorą (1620) dowództwo nad połączonymi oddziałami koronnymi i kozackimi (Kozacy rejestrowi) oraz posiłkującą armią litewską z rozkazu króla objął najwyższy urzędem wojskowym z obecnych w Chocimiu, dowódca armii litewskiej, hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz (który w czasie obrony zmarł).
Zastępcami hetmanów wielkich byli odpowiednio hetman polny litewski i hetman polny koronny.
Od 1579 tytuł hetmana stał się dożywotnim[1]
Władza hetmanów została uszczuplona po powołaniu Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej w 1776 r.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- ↑ Polskie tradycje wojskowe. s. 187.
Bibliografia
- Herbarz Adama Kromera
- Polskie tradycje wojskowe. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07675-8.