Chocicza (gmina Nowe Miasto nad Wartą)

Chocicza

wieś
pałac w Chociczy
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	średzki
Gmina	Nowe Miasto nad Wartą
Liczba ludności (2022)	1228
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	63-041
Tablice rejestracyjne	PSR
SIMC	0590734
Położenie na mapie gminy Nowe Miasto nad Wartą Chocicza
Położenie na mapie Polski Chocicza
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Chocicza
Położenie na mapie powiatu średzkiego Chocicza
52°04′10″N 17°21′31″E

Chocicza – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie średzkim, w gminie Nowe Miasto nad Wartą, na Wysoczyźnie Kaliskiej, około 5 km od Nowego Miasta, przy drodze wojewódzkiej nr 436 do Śrem. Miejscowość znajduje się w pobliżu linii kolejowej Poznań – Katowice.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.

Herbem Chociczy jest Odrowąż.

Historia

Nazwa miejscowości pochodzi od imienia Chocik (Chociesław). Chocicza została wymieniona po raz pierwszy w 1391 r., gdy właścicielka wsi Wilczaka z Wilkowyi została pozwana do sądu przez kmiecia Świętosława de Chocicza. Od końca XIV w. stanowiła miejsce zamieszkania rodziny Chocickich, zaś od 1482 r. jej część wchodziła w skład dóbr nowomiejskich. W 1510 r. dział należący do Jana z Jarocina obejmował folwark, 5 łanów osiadłych, tyle samo łanów opustoszałych, karczmę i istniejące wówczas w okolicy lasy. Ostatnim polskim właścicielem Chociczy był Stanisław Ostroróg Sadowski, który za udział w przygotowaniach do powstania w 1846 r. został skazany na śmierć i konfiskatę posiadłości. Rozwój wsi, która w połowie XIX w. liczyła ok. 170 mieszkańców przyniosła budowę linii kolejowej i powstanie dużego majątku rolnego. W 1855 r. majątek został kupiony przez Hermanna Kennemanna z Klęki, który aż do II wojny światowej wchodził w skład tamtejszych dóbr.

W listopadzie 1918 r. na stacji kolejowej rozegrały się dramatyczne wydarzenia związane z początkowym okresem działalności Jarocińskiej Rady Żołnierskiej. Powstała ona w nocy z 8 na 9 listopada 1918 r. w składzie polsko-niemieckim, jednak inicjatywę w niej mieli Polacy. Na wieść o tym, gen. Fritz von Bock und Polach wysłał koleją elitarny oddział aspirantów oficerskich z Biedruska, który miał na miejscu stłumić rewolucję jarocińską i zaprowadzić porządek. Pociąg został zatrzymany w Chociczy. Ze strony polskiej negocjacje prowadził umiejętnie członek Rady Żołnierskiej, Maksymilian Błażejewski. Po przeprowadzonych rozmowach, podchorążowie oświadczyli swemu dowódcy, że do kolegów w tych samych mundurach i posługujących się tym samym językiem, strzelać nie będą. W następstwie tego pociąg wrócił do Poznania. W okresie okupacji hitlerowskiej w rejonie wsi, aktywną działalność prowadziła placówka AK o kryptonimie „Nakło”, której członkowie m.in. w listopadzie 1943 r. podpalili suszarnie pasz w tutejszym majątku, a 15 grudnia tegoż roku, wskutek uszkodzenia mostku, sparaliżowano na kilkanaście godzin ruch na linii kolejowej. Na początku lutego 1944 r. z pociągu ze sprzętem wojskowym skradziono znaczną ilość broni i amunicji.

Po II wojnie światowej Chocicza stała się ośrodkiem rolnictwa wielkotowarowego, a we wsi usytuowano siedzibę dyrekcji Kombinatu PGR. W układzie przestrzennym wsi zachowały się zwarte zespoły obiektów związane z głównymi czynnikami rozwoju. W rejonie torów kolejowych znajduje się dworzec z 1875 r. oraz zespół innych obiektów kolejowych i poczta z końca XIX w. Na płn. od szosy Śrem-Żerków rozwinęło się budownictwo mieszkaniowe. Najstarszy jest zespół 5 czworaków z końca XIX w. (między ulicami Ogrodowa i Leśna). Z lat siedemdziesiątych pochodzi osiedle bloków mieszkalnych, a rozległy kompleks domów jednorodzinnych powstawał w różnych okresach po 1945 r. i rozbudowuje się do dzisiaj. Przy drodze do Roguska (ul. Leśna) stoi kościół parafialny pw. Miłosierdzia Bożego, wzniesiony w latach 1982-1983 według projektu Wacława Wojtery. Domy mieszkalne stoją też wzdłuż szosy do Nowego Miasta i przy drodze do wsi Teresa. Po płd. stronie szosy położony jest zespół pałacowy. Tutejszy park (pow. 5,48 ha) wzmiankowany był już w 1771 r. (ogród wielki platanami ogrodzony). Obecnie ma ładnie utrzymany, urozmaicony drzewostan (m.in. stara aleja grabowa, a przy drodze do pałacu rozłożysty orzech włoski o obw. 290 cm). Z jego założeniem koliduje zbudowany w latach sześćdziesiątych barak świetlicy oraz urządzenie miejsca występów estradowych. W parku wznosi się eklektyczny pałac, zbudowany przez rodzinę Jouanne’ów w 1920 r. Ma on dach mansardowy i piętrowa cześć środkowa, a w tylnej fasadzie, wychodzącej na leżący w dole staw, znajduje się taras, nad którym umieszczono półkolisty balkon wsparty na 2 kwadratowych stupach. Za odnowienie pałacu Kombinat PGR otrzymał w 1987 r. nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki. W sąsiedztwie znajdują się zabudowania gospodarcze, stary dwór (rządcówka), kuźnia, gorzelnia i cegielnia, w większości pochodzące z 2 pot. XIX i pocz. XX w. Przy skrzyżowaniu szosy do Nowego Miasta i ul. Polnej stoi budynek starej szkoły z ok. 1900 r.; obok w 1964 r. powstała nowa siedziba szkoły. Przy stacji kolejowej rozpoczyna się łącznikowy szlak czarny do Roguska (2,6 km), który tam łączy się ze szlakiem zielonym – Stacja kolejowa na linii Poznań-Katowice.

W 2005 r. miejscowy sołtys, Wincenty Pawelczyk, został uznany przez Gazetę Sołecką za sołtysa roku w Polsce.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Zabytkowy dworzec w Chociczy

Pałac od strony parku

W Chociczy zachowały się:

• dworzec wraz z innymi obiektami kolejowymi z 1875
• poczta z końca XIX w. mieszcząca się przy ul. Dworcowej 8
• czworaki z końca XIX w.
• stara szkoła z ok. 1900 r.
• pałac eklektyczny w stylu polskim, zbudowany w 1920 roku dla niemieckiej rodziny von Jouanne’ów.

Pałac parterowy z piętrową częścią środkową, w obu fasadach wysokie ryzality, z fasadzie frontowej ryzalit dzielony pilastrami. W fasadzie ogrodowej dwa półokrągłe balkony. Kryty dachem mansardowym z lukarnami, z ukrytym piętrem mieszkalnym. Dziś stanowi własność prywatną – za odnowienie pałacu Kombinat PGR otrzymał w 1987 r. nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki. W sąsiedztwie pałacu – stary dwór (rządcówka), kuźnia, gorzelnia i cegielnia. Park pałacowy, wzmiankowany już w 1771 r., obecnie park krajobrazowy (pow. 3,2 ha) z zachowaną aleją grabową.

Komunikacja

Dwa przystanki PKS z połączeniami do Jarocina, Książa, Nowego Miasta, Śremu i Żerkowa.

MPK Jarocin – z połączeniami do Jarocina, Książa, Nowego Miasta.

Dworzec kolejowy położony przy linii kolejowej nr 272 relacji Kluczbork-Poznań Główny z bezpośrednimi połączeniami Przewozów Regionalnych i Kolei Wielkopolskich do m.in. Poznania, Jarocina, Ostrowa Wielkopolskiego, Kalisza, Krotoszyna Łodzi i Kępna. W ramach Poznańskiej Kolei Aglomeracyjnej stacja znajduje się na linii PKM4 relacji Poznań Główny - Jarocin.

Oświata

W Chociczy znajduje się zespół szkół, w skład którego wchodzi przedszkole (mieści się ono w budynku starej szkoły z 1903 roku) oraz szkoła podstawowa. Do roku 2019 mieściło się tutaj również Gimnazjum im. Jana Pawła II wybudowane w 2000 roku. Zlikwidowane reformą edukacji, budynek użytkuje szkoła podstawowa.

Zobacz też

• Chocicza

Bibliografia

• Wielkopolska Biblioteka Krajoznawcza 16

Linki zewnętrzne

• Chocicza na stronie gminy
• Strona miejscowości
• (PDF) Dane demograficzne Gminy Nowe Miasto nad Wartą
• Parafia p.w. Miłosierdzia Bożego