Lutevanaphis
| Lutevanaphis | |
| Szwedo, Lapeyrie et Nel, 2014 | |
| Okres istnienia: gwadalup | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
Lutevanaphididae |
| Rodzaj |
Lutevanaphis |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Lutevanaphis permiana Szwedo, Lapeyrie et Nel, 2014 | |
Lutevanaphis – wymarły rodzaj owadów z rzędu pluskwiaków i infrarzędu mszyc. Jedyny z monotypowej rodziny Lutevanaphididae. Znany jest tylko jeden gatunek, L. permiana. Żył w gwadalupie, na suchych wówczas terenach północnej Pangei, być może żerując na szyszkach roślin iglastych. Jego jedyną skamieniałość odnaleziono w południowej Francji. Jest to najstarszy znany przedstawiciel mszyc.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek typowy opisali po raz pierwszy w 2014 roku Jacek Szwedo, Jean Lapeyrie i André Nel na łamach „Systematic Entomology”. Opisu dokonano na podstawie pojedynczej skamieniałości odnalezionej w ogniwie Mérifons formacji Salagou na stanowisku Les Vignasses, na terenie Hérault we Francji, datowanej na gwadalup w permie. Holotyp oznaczony Ld LAP 360 A-B zdeponowano w Musée de Lodève. Nazwa rodzajowa pochodzi od Lutevani, nazwy plemienia Wolków, które zasiedlało w czasach historycznych te tereny oraz od łacińskiego aphis, oznaczającego „mszycę”. Epitet gatunkowy permiana pochodzi od nazwy okresu geologicznego[1].
Autorzy oryginalnego opisu sklasyfikowali rodzaj w monotypowej rodzinie Lutevanaphididae, a tę z kolei w monotypowej nadrodzinie Lutevanaphidoidea[1]. W 2018 Jacek Szwedo zmienił jednak tę klasyfikację, włączając rodzinę w skład nadrodziny Triassoaphidoidea[2].
Lutevanaphis jest najstarszą znaną skamieniałością mszycy[1]. Już w latach 70’ XX wieku przypuszczano, że mszyce pojawiły się w permie[3]. W 1993 jako najstarszą mszycę opisano Dubiaphis z anizyku w triasie[4], jednak pozycja systematyczna tego taksonu nie jest pewna i bywał umieszczany nawet wśród muchówek[1]. W 2010 jako najstarszą mszycę opisano Leaphis, również z anizyku[5][6]. Dopiero odkrycie Lutevanaphis potwierdziło występowanie mszyc już w permie[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Owad znany tylko z przedniego skrzydła o długości 3,55 i szerokości 1,37 mm. Było ono około 2,6 raza dłuższe niż szerokie. Przednia (kostalna) jego krawędź była niepogrubiona. Dobrze zesklerotyzowana, nieco szersza od komórki kostalnej pterostygma miała wypukłą i pogrubioną krawędź tylną. Żyłki: tylna subkostalna, radialna, medialna i przednia kubitalna wyrastały ze wspólnego, prostego, u nasady grubego pnia, biegnącego równolegle do krawędzi kostalnej skrzydła. Od tegoż pnia dwie gałęzie przedniej żyłki kubitalnej, tj. CuA1 i CuA2, odchodziły osobno, w odległości większej niż długość nasadowego odcinka pnia; gałąź CuA2 była silnie wypukła i pogrubiona. Słaba żyłka medialna opuszczała wspólny pień blisko nasadowo-tylnej części pterostygmy pod kątem 50°, dalej rozdzielała się na gałęzie M1+2 i M3+4, a ta pierwsza następnie rozwidlała się na gałęzie M1 i M2. Tylna żyłka radialna odchodziła z tylnej krawędzi pterostygmy w połowie jej długości pod kątem 50° i miała mocno łukowaty przebieg. Tylna żyłka kubitalna (CuP) była silnie wypukła. Ponadto u nasady skrzydła biegły żyłka posterokubitalna (PCu) i żyłka analna (A1), łączące się w kształt litery „Y” o odcinku wspólnym krótszym niż ćwierć długości wolnego odcinka tej drugiej (A1)[1].
Paleoekologia[edytuj | edytuj kod]
Mszyca ta zamieszkiwała obszar północnej Pangei, położony wówczas w strefie równikowej. Były to tereny suche, których półpustynny charakter podtrzymywany był przez blokujące napływ wilgoci zimne prądy morskie, obmywające zachód kontynentu. Znajdujące się tu słone jeziora okresowo wysychały, tworząc plaje[7]. Z suchym klimatem kontrastowało bogactwo fauny. Okresowe zbiorniki wodne zasiedlały liczne muszloraczki, przekopnice i owady[8]. Działalność przekopnic prowadziła do tafonomicznego przemieszczania się szczątków i ich niszczenia, wskutek czego skamieniałości owadów są zwykle fragmentaryczne. Wśród zidentyfikowanych owadów znajdują się przedstawiciele Palaeodictyoptera, Diaphanopterodea, Odonatoptera, Caloneurodea, prostoskrzydłych, świerszczokaraczanów, Paoliida, karaczanów, Thripida, pluskwiaków, Glosselytrodea i sieciarek. Zachowana w formacji Salagou flora jest mniej liczebna i mniej różnorodna niż fauna. Obejmuje różne paprotniki i iglaste. Przypuszcza się, że szyszki tych ostatnich mogły stanowić miejsce żerowania wielu drobnych owadów, w tym wczesnych mszyc z rodzaju Lutevanaphis[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g J. Szwedo, J. Lapeyrie, A. Nel. Taxonomic names, in Rooting down the aphid's tree – the oldest record of the Aphidomorpha lineage from Palaeozoic (Insecta: Hemiptera). „Systematic Entomology”, 2014. DOI: 10.1111/syen.12099.
- ↑ J. Szwedo. The unity, diversity and conformity of bugs (Hemiptera) through time. „Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh”. 107, s. 109-128, 2018.
- ↑ Henryk Szelęgiewicz: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVII Pluskwiaki równoskrzydłe – Homoptera z. 5a Mszyce – Aphidodea: Wstęp i Lachnidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978.
- ↑ C. Brauckmann, T. Schlüter. Neue Insekten aus der Trias vonUnter-Franken. „Geologica et Palaeontologica”. 25, s. 181–199, 1993.
- ↑ D.E. Shcherbakov. The earliest true bugs and aphids from the Middle Triassic of France (Hemiptera). „Russian Entomological Journal”. 19, s. 179-182, 2010.
- ↑ Jacek Szwedo, Andre Nel. The Oldest Aphid Insect from the Middle Triassic of the Vosges, France. „Acta Palaeontologica Polonica”. 56 (4), s. 757-766, 2011. DOI: 10.4202/app.2010.0034.
- ↑ Jörg W. Schneider, Frank Körner, Marco Roscher, Uwe Kroner. Permian climate development in the northern peri-Tethys area — The Lodève basin, French Massif Central, compared in a European and global context. „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology161–183”. 240, s. 161–183, 2006.
- ↑ Michel Lopez, Georges Gand, Jacques Garric, Frank Körner. The playa environments of the Lodève Permian basin (Languedoc-France). „Journal of Iberian Geology”. 34 (1), 2008.