Psychologia

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 17:48, 14 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Grecka litera Psi jest symbolem psychologii

Psychologia (od stgr. ψυχή Psyche = dusza, i λόγος logos = słowo, myśl, rozumowanie) – nauka badająca mechanizmy i prawa rządzące psychiką oraz zachowaniami człowieka. Psychologia bada również wpływ zjawisk psychicznych na interakcje międzyludzkie oraz interakcję z otoczeniem. Psychologia jako nauka dotyczy ludzi, ale mówi się również o psychologii zwierząt (czyli zoopsychologii), chociaż zachowaniem się zwierząt zajmuje się także dziedzina biologii – etologia.

Psychologia a inne nauki

Nauki, z których czerpie psychologia, to głównie socjologia, antropologia, filozofia i biologia, dzięki wypracowaniu własnych metod eksperymentalnych psychologia jest nauką samodzielną. Psychologia bywa jednak zaliczana do nauk społecznych, a także humanistycznych. Ostatnio[kiedy?] jest także zaliczana do nauk behawioralnych (nauk o zachowaniu) razem z socjologią, etologią, biologią behawioralną, antropologią kulturową, kryminologią, niektórymi działami medycyny (psychiatrią, medycyną behawioralną).

Dziedziny

Psychologia akademicka zajmuje się m.in.:

Psychologia stosowana zajmuje się zastosowaniem wiedzy psychologicznej w:

Dziedzina psychologii na pograniczu statystyki zajmująca się konstrukcją testów psychologicznych to psychometria. Obecnie coraz lepsze rezultaty daje łączenie psychologii z neurobiologią (zob. także kognitywistyka).

Pochodzenie nazwy

Termin psychologia pochodzi z języka greckiego i dosłownie oznacza „naukę o duszy”. Nazwa ta jednak nie była znana ani używana przez starożytnych greków (stosowano wtedy gr. zwrot περι ψυχης). Nazwa „psychologia” została sztucznie utworzona dopiero w XVI wieku. Wilhelm Volkmann stwierdził, że po raz pierwszy zastosował ją Melanchton, jednak w 1987 roku André Lalande po przestudiowaniu dzieł Melanchtona stwierdza, że nazwa „psychologia” nie została tam użyta ani razu. Przyczyną tej pomyłki popełnionej przez Volkmanna było dziewiętnastowieczne wydanie dzieł Melanchtona, w którym Cardus G. Bretschneider w słowie wstępnym napisał: „Ta księga Melanchtona, pierwszego pośród znanych Niemców, traktuje o psychologii „. Tak więc słowo psychologia nie zostało użyte przez Melanchtona, ale przez dziewiętnastowiecznego redaktora jego dzieł.

Słowo „psychologia” po raz pierwszy w druku pojawiło się dopiero w 1590 roku jako tytuł łacińskiej rozprawy Gocleniusa ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: hoc est, de hominis perfectione, animo, et in primis ortu huius, commentationes ac disputationes quorundam Theologorum & Philosophorum nostræ ætatis, quos versa pagina ostendit co można przetłumaczyć jako: „Psychologia, czyli o doskonałości człowieka, o duszy, a przede wszystkim o jej pochodzeniu rozważania i rozprawy tych współczesnych teologów i filozofów, których nazwiska znajdują się na odwrotnej stronie”[1]. Goclenius nie przywiązywał do tej nazwy zbyt wielkiej wagi, gdyż w jego późniejszych dziełach, słowo to nie występuje.

Pierwszeństwo Gocleniusa w zastosowaniu nazwy „psychologia” nie jest jednak pewne, iż Eros i Psyche przedstawiały wcześniejszą formę zachowania gatunku ludzkiego. Według Williama Hamiltona pierwszy był Johanes Thomas Freigins, który rzekomo użył tej nazwy w 1575 roku w „Catalogus Locorum Communium”. Jeszcze wcześniej mógł jej użyć poeta ze Splitu Marko Marulić. Z jego biografii wydanej przez Franciscusa Natalisa wynika, że Marulić napisał łacińską rozprawę pt. „Psichiologia de ratione animć humanć liber I”. Rozprawa ta mogła powstać między 1510 a 1519 rokiem. Do czasu odnalezienia dzieł zarówno Freiginsa, jak i Marulića, pierwszeństwo w zastosowaniu słowa „psychologia” w druku ma cały czas Goclenius. Warto również zauważyć, że nazwa „psychologia” nie od razu się przyjęła. Przez cały XVII wiek stosowano nazwę „pneumatologia” (od gr. pneuma – tchnienie, duch). Do rozpowszechnienia nazwy „psychologia” przyczynił się dopiero w XVIII wieku niemiecki filozof Christian Wolff poprzez wydanie Psychologia empirica i Psychologia rationalis.

Historia psychologii

Psychika interesowała ludzi we wszystkich kulturach, ale systematyczne gromadzenie wiedzy empirycznej na ten temat rozpoczyna się dopiero w XIX wieku. Wcześniej psychologia była traktowana jako dziedzina filozofii. Filozofów najbardziej interesowała specyfika procesów psychicznych: czy mają charakter materialny, czy też są funkcją odrębnej substancji (duszy). Filozofowie, którzy wnieśli największy wkład w rozwój psychologii, to Platon (jako pierwszy opisał konflikty wewnętrzne), Arystoteles (systematyczna klasyfikacja procesów psychicznych, prawa kojarzenia), św. Augustyn, Kartezjusz, John Stuart Mill.

Pierwsze próby zastosowania metody doświadczalnej wiążą się z nazwiskami niemieckich naukowców Johannesa Müllera, Hermanna von Helmholtza i Gustava Fechnera, których prace dotyczyły pogranicza fizjologii z psychologią (percepcja bodźców). Wilhelm Wundt wraz zespołem w oparciu o publikację Jak należy badać duszę? Czyli o metodzie badań psychologicznych Juliana Ochorowicza w roku 1869 usystematyzował metodę rejestracji subiektywnych doznań określaną jako introspekcja. Julian Ochorowicz jako doktorant-metodolog współpracował w zespole Wilhelma Wundta a w roku 1874 przedstawił własną dysertację o Warunkach świadomości na Uniwersytetecie w Lipsku. Dodatkowo przedstawił publikację na temat stworzenia Międzynarodowego Kongresu Psychologii[2]. Z inicjatywy Polskiego psychologa Juliana Ochorowicza i innych znanych psychologów w dniach 6-10 sierpnia 1889 roku na Polu Marsowym w Paryżu (na platformie w Wieży Eiffla) odbył się I Międzynarodowy Kongres Psychologii Fizjologicznej[3]. W roku 1909, pierwszą kobietą powołaną do szóstego Komitetu organizacyjnego, Międzynarodowego Kongresu Psychologii Fizjologicznej mającego odbyć się 2-7 sierpnia 1909 roku w Genewie, była polska lekarz medycyny Józefa Joteyko – kierownik laboratorium psychologicznego na Uniwersytecie w Brukseli[4]. Dr Ioteyko (pisownia późniejsza: Joteyko) była jedną z ośmiu polskich psychologów, w tym piątą kobietą Międzynarodowego Kongresu Psychologów w Genewie, gdzie doszło do zaproponowania podczas kongresu w 1909 roku, że kolejny międzynarodowy kongres odbędzie się w Warszawie. Ze względu na działania wojenne w latach 1914-1918, na terenie odradzającej się Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918-1919. Do Zorganizowania Międzynarodowego Kongresu Psychologów w Warszawie nie doszło do dnia dzisiejszego, natomiast od roku 1918 zaczęto organizować na nowo życie publiczne i naukowe m.in.: psychologii[5]. Kolejny siódmy Międzynarodowy Kongres Psychologów, odbył się w Oksfordzie w dniach 26 lipca – 2 sierpnia 1923 roku, któremu przewodniczył Charles S. Myers. Za datę ukonstytuowania się psychologii jako samodzielnej nauki empirycznej uważa się utworzenie w 1879 roku, pierwszego w Europie laboratorium psychologicznego na Uniwersytecie Lipskim przez profesora Wilhelma Wundta.

Wilhelm Wundt (siedzi) wraz ze swoją grupą badawczą.

Psychologia laboratoryjna była wykorzystywana przez szereg pierwszych szkół psychologicznych w Europie, w tym:

Metoda introspekcyjna opierała się na założeniu, że procesy psychiczne możemy badać tylko „od wewnątrz”, rejestrując świadome doznania. Metoda ta jednak była powszechnie krytykowana z powodu subiektywizmu i nieuniknionych deformacji treści psychicznych przez sam fakt badania. Radykalnie odmienną metodologię zaproponował behawioryzm (John Watson) postulujący badanie człowieka jako „czarnej skrzynki”, przez analizę powiązań między docierającymi bodźcami a reakcjami. Współczesna psychologia przyjęła w dużej części metodologiczne postulaty behawioryzmu. Do najważniejszych osiągnięć psychologii (i nauk pokrewnych) należą:

Historyczne podstawy współczesnych nurtów psychologii

Najważniejsze nurty (szkoły) psychologiczne

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Stachowski, R. (2000). Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych. Warszawa: Scholar.
  2. ↑ Ochorowicz, J. (1881). Pour un congrès international de psychologie. Revue Philosophique, 12, 1–17.
  3. ↑ Ribot, T. (1890). Discours du président. In Congrès International de Psychologie Physiologique (pp. 29–32). Paris: Bureau des Revues.
  4. ↑ VI ME Congrès International de Psychologie. (1910). Geneva: Librairie Kündig.page 34.
  5. ↑ Ochorowicz J. (1917) Psychologia, pedagogika, etyka. Przyczynki do usiłowań naszego odrodzenia narodowego.

Bibliografia

Gerrig, R., Zimbardo P. Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.

Linki zewnętrzne

Nauki społeczne
nauki społeczne
nauki ekonomiczne
nauki prawne
nauki interdyscyplinarne
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Psychologia&oldid=51543161”