Słowianie połabscy: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Zobacz też: drobne merytoryczne |
|||
Linia 91: | Linia 91: | ||
* [[plemiona lechickie]] |
* [[plemiona lechickie]] |
||
* [[plemiona słowiańskie]] |
* [[plemiona słowiańskie]] |
||
* [[Bavaria Slavica]] |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
Wersja z 13:26, 27 sty 2014
Słowianie połabscy, Połabianie - plemiona zachodniosłowiańskie z grupy plemion lechickich, zamieszkujące od VI wieku ziemie między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą. Od wschodu graniczyli z Lubuszanami i Pomorzanami, od zachodu przez Limes Saxoniae z Sasami, od południa zaś z plemionami czeskimi.
Historia
- Osobny artykuł:
Słowianie połabscy zamieszkiwali tereny między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą od VI wieku. We wczesnym średniowieczu stali się celem ekspansji Karola Wielkiego, a później najazdów Sasów. Obodrzyce i Wieleci w VII wieku dostali się pod wpływy państwa Franków. Wyzwolili się z nich w 983 po zdobyciu m.in. Hobolina i Hamburga[1]. Powstanie zakończyła nierozstrzygnięta bitwa pod Białoziemiem, między Tongerą a Muldą - dopływami Łaby.
- Osobny artykuł:
Dokument cesarza Ludwika Pobożnego napisany do biskupa Würzburga w latach 826-830, który odwołuje się do wydarzeń z czasów Karola Wielkiego, wspomina dwa słowiańskie plemiona "Moinvinidi i Radanzwinidi" mieszkające między rzeką Men i Radencą. W dokumencie tym cesarz zaleca ochrzczenie Słowian należących do tych plemion i zbudowanie dla nich kościoła na terenie diecezji würzburskiej[2].
W 937 roku Otton I Wielki utworzył na południowo-wschodnich rubieżach Saksonii Marchię Wschodnią zwaną też "Marchią Saską", obejmującą terytorium od gór Harz po rzeki Soławę i Muldę. Celem ustanowienia tej marchii był podbój graniczących z nią ziem zamieszkałych przez Słowian połabskich.
- Osobny artykuł:
W latach 955–957 przez Połabie przetoczyła się fala powstań słowiańskich przeciwko dominacji niemieckiej. Powstanie objęło także północnych Wieletów i Obodrzyców. Pomimo trudności z powodu braku poparcia działań królewskich przez opozycję, powstanie zostało spacyfikowane. Najdłużej opierali się Wieleci, pokonani w 957 roku. Władza niemiecka na terytoriach Słowian połabskich umocniła się, czego wyrazem było powołanie w Brennie i Hobolinie biskupstw[3].
Po zajęciu Łużyc w 963 roku marchia ta graniczyła bezpośrednio z państwem polskim Mieszka. Jej władcą był margrabia Gero (zm. 965). Po jego śmierci, w roku 966, cesarz Otton podzielił marchię na 6 części.
W roku 1108 biskupi niemieccy ogłosili manifest nawołujący do ekspansji na ziemie Słowian połabskich. W XII wieku (wyprawa z 1147) miała miejsce tzw. krucjata połabska - zbrojna wyprawa wojenna zorganizowana z upoważnienia papieża Eugeniusza III. Feudałowie niemieccy zaatakowali pogańskie plemiona Słowian połabskich. W wyniku licznych wypraw krzyżowych, w których brali udział także schrystianizowani wcześniej władcy polscy, wiele z tych plemion zostało ujarzmionych. Najdłużej (do pocz. XVIII wieku) ich język i obyczaje zachowały się na zachód od dolnej Łaby, gdzie mieszkali potomkowie Drzewian. Jedynym władcą słowiańskim który oparł się chrystianizacji i odparł krucjatę był książę Niklot.
Na podbitych terenach Niemcy rozpoczęli we wczesnym średniowieczu tzw. Ostsiedlung[4] proces osiedleńczy na wschód od rzeki Łaby i Soławy oraz wzmożoną germanizację ludności słowiańskiej w wyniku czego do dnia dzisiejszego na tych terenach dawniej zamieszkanych przez Słowian połabskich obecnie zachowała się jedynie 60 tys. populacja Serbów łużyckich[5].
Podział plemion połabskich
Najważniejsze plemiona wchodzące w skład Połabian to:
- Obodrzyce - tworzący Związek obodrycki - oraz związani z nimi:
- Bytyńcy,
- Drzewianie,
- Glinianie - główny gród Lenzen,
- Morzyczanie,
- Połabianie,
- Reregowie (Obodrzyce właściwi)
- Smolińcy,
- Wagrowie - główny gród Starogard (ob. Oldenburg in Holstein),
- Warnowie.
Zamieszkiwali terytorium północno-zachodniego Połabia.
- Wieleci (określani od końca X wieku także jako Lucice) tworzący Związek Wielecki. W skład Wieletów wchodzili:
- Czrezpienianie,
- Chyżanie,
- Doleńcy,
- Doszanie,
- Nieletycy z centralnym grodem Hobolin (ob.Havelberg),
- Płoni
- Redarowie z głównym grodem w Radogoszczy,
- Rzeczanie,
- Sprewianie - główny gród Kopanica (ob. dzielnica Berlina Köpenick),
- Stodoranie (Hawelanie) - główny gród Brenna (ob. Brandenburg) oraz Spandau,
- Wkrzanie,
- Zamczycy
- Ziemczycy.
Zamieszkiwali część środkową (dorzecze rzeki Sprewy i Hoboli), oraz część północno-zachodnią Połabia. Centrum polityczne Wieletów mieściło się w Radogoszczy
Zamieszkiwali na południu Połabia.
Inne plemiona:
Język Słowian połabskich
Słowianie połabscy posługiwali się językiem połabskim, spokrewnionym blisko z językiem pomorskim, polskim oraz czeskim (łącznie języki, wraz ze słowackim, tworzą grupę języków zachodniosłowiańskich).
Bibliografia
- Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T. "Słowianie południowi i zachodni VI - XX wiek", Książka i Wiedza 2005, ISBN 8305134076
- "Helmolda Kronika Słowian", tł. Józef Matuszewski, wstęp i komentarz Jerzy Strzelczyk, PIW Warszawa 1974
- ↑ Paweł Jasienica, Polska Piastów, PIW 1985, str.44-45.
- ↑ Jerzy Gąssowski, "Dzieje i kultura dawnych Słowian (do X wieku)", Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1964
- ↑ Kazimierz Myśliński: Polska wobec Słowian połabskich do końca wieku XII. Wodzisław Śląski: 2011, s. 14. ISBN 978-83-932793-4-0.
- ↑ Charles Higounet "Die deutsche Ostsiedlung im Mittelalter" Berlin: Siedler, 1986/2001. – ISBN 3-88680-141-1
- ↑ Jan Sołta "Zarys dziejów Serbołużyczan", Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1984
Zobacz też
- Kronika Słowian
- historia Wieletów
- Jaksa z Kopanicy
- krucjata połabska
- plemiona lechickie
- plemiona słowiańskie
- Bavaria Slavica