Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa

Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa
High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy
	; Logo Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych
	Obecny wysoki przedstawiciel
	; Josep Borrell
	Stanowisko
Organizacja	Unia Europejska
Data utworzenia	1999
Pierwszy wysoki przedstawiciel	Catherine Ashton
Długość kadencji	5 lat
Obecny wysoki przedstawiciel	Josep Borrell
Siedziba	Bruksela
	Strona internetowa

Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – organ Unii Europejskiej odpowiedzialny za prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. Wysoki przedstawiciel jest powoływany na pięcioletnią kadencję. Pierwszą przedstawicielką była Brytyjka Catherine Ashton. Od 1 grudnia 2019 r. funkcję sprawuje Hiszpan Josep Borrell.

Historia

Geneza tego organu sięga poprzedzającej szczyt Unii w 1997 konferencji międzyrządowej, która odbywała się rok wcześniej i była poświęcona reformie WPZiB. Wówczas państwa członkowskie UE postanowiły podnieść rolę Sekretariatu Rady Unii Europejskiej, a jednocześnie zapewnić większą skuteczność polityki zagranicznej UE. Sprawiło to, że traktat amsterdamski ustanowił urząd wysokiego przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Stanowisko to zostało wówczas połączone z funkcją sekretarza generalnego Rady Unii Europejskiej. Pierwszą osobą wybraną na to stanowisko był Javier Solana, który nieformalnie rozdzielił stanowisko wysokiego przedstawiciela i sekretarza generalnego, przekazując kompetencje tego drugiego swojemu zastępcy.

Traktat lizboński dokonał reformy tego stanowiska, między innymi zmieniając jego nazwę na „wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa”. Obecnie zadaniem tego organu jest dowodzenie unijną dyplomacją. Jest wybierany przez Radę Europejską, z upoważnienia której działa, kwalifikowaną większością głosów, za zgodą przewodniczącego Komisji. Jego wybór musi zostać zatwierdzony przez Parlament Europejski^[1]. Jego kadencja może zostać zakończona w ten sam sposób^[2]. Zgodnie z art. 5 protokołu dołączonego do TUE^[3], kadencja wysokiego przedstawiciela jest połączona z kadencją Komisji Europejskiej, w efekcie trwa 5 lat. W wykonywaniu jego obowiązków wspiera go Europejska Służba Działań Zewnętrznych, która współpracuje ze służbami dyplomatycznymi państw członkowskich. Składa się ona z urzędników właściwych służb Sekretariatu Generalnego Rady i Komisji oraz osób wyznaczonych przez krajowe służby dyplomatyczne^[4].

Kompetencje

Jest reprezentantem Unii w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Wyraża jej stanowisko w organizacjach międzynarodowych i na konferencjach międzynarodowych^[5]
Prowadzi WPZiB oraz WPBiO. Poprzez swoje propozycje, przyczynia się do opracowania tych polityk i realizuje je^[6]
Prowadzi dialog polityczny ze stronami trzecimi^[5]
Czuwa nad spójnością działań zewnętrznych Unii^[7]
Uczestniczy w pracach Rady Europejskiej^[8]
Zapewnia wykonanie decyzji przyjętych przez Radę Europejską i Radę Unii Europejskiej^[9]
Jest przewodniczącym Rady Spraw Zagranicznych^[10] oraz jednym z wiceprzewodniczących Komisji^[7]
Odpowiada w ramach Komisji za jej obowiązki w dziedzinie stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań zewnętrznych Unii^[7]
Może przedkładać Radzie swoje wnioski^[11] oraz zalecenia w sprawach wydania upoważnienia do podjęcia negocjacji odnośnie do umowy międzynarodowej^[12]. Może do niej również zwracać się z wszelkimi pytaniami dotyczącymi WPZiB^[13].
Musi się regularnie konsultować z Parlamentem Europejskim w zakresie głównych spraw związanych z WPZiB oraz WPBiO. Musi również informować go o rozwoju tych polityk. Do jego obowiązków należy należyte uwzględnienie poglądów parlamentu^[14].
W przypadku przeprowadzania misji utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i wzmacniania międzynarodowego bezpieczeństwa, czuwa nad koordynacją cywilnych i wojskowych ich aspektów^[15]
W przypadkach wymagających szybkiej decyzji może w ciągu 48 godzin zwołać, z inicjatywy własnej albo na wniosek państwa członkowskiego, nadzwyczajne posiedzenie Rady. W razie bardzo pilnej potrzeby może to nastąpić szybciej^[16].
Poszukuje rozwiązania w sytuacji, gdy jeden z członków Rady oświadczy, że ze względów polityki krajowej zamierza sprzeciwić się podjęciu decyzji podejmowanej większością kwalifikowaną^[17].
Wraz z Radą czuwa nad poszanowaniem zasad lojalności i solidarności działań państw członkowskich UE w dziedzinie stosunków zewnętrznych^[18]. Zapewnia z nią jednolitość, spójność i skuteczność działań Unii^[19].

Lista wysokich przedstawicieli

Lp.	Osoba	Kraj	Okres urzędowania		Uwagi
1.	Jürgen Trumpf	Niemcy	1 maja 1999	18 października 1999	także sekretarz generalny Rady UE
2.	Javier Solana	Hiszpania	18 października 1999	1 grudnia 2009	także sekretarz generalny Rady UE
3.	Catherine Ashton	Wielka Brytania	1 grudnia 2009	1 listopada 2014	na zasadach traktatu lizbońskiego
4.	Federica Mogherini	Włochy	1 listopada 2014	1 grudnia 2019
5.	Josep Borrell	Hiszpania	1 grudnia 2019

Przypisy

↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 17, ust. 7.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 1.
↑ Protokół do TUE, art. 5.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 3.
↑ ^a ^b Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 2.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 2.
↑ ^a ^b ^c Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 4.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 15, ust. 2.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 1.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 3.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 22, ust. 2.
↑ Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 218, ust. 3.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 30, ust. 1.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 36.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 43, ust. 2.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 30, ust. 2.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 31, ust. 2.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 24, ust. 3.
↑ Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 26, ust. 3.

Linki zewnętrzne

Common Foreign and Security Policy (CFSP) Statements. Portal Europa.eu. [dostęp 2011-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 maja 2011)]. (ang.).
Justyna Skrzeczyńska: Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Portal UniaEuropejska.org, 2010-12-17. [dostęp 2011-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-19)].
Tomasz Betka: WPZiB i EPBiO od Maastricht do Lizbony. UniaEuropejska.org, 2011-03-27. [dostęp 2011-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-23)].
Mateusz Fiszer: Instytucje WPZiB. Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tishnera. [dostęp 2011-02-15].

[1] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 17, ust. 7.

[2] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 1.

[3] Protokół do TUE, art. 5.

[4] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 3.

[autonazwa1-5] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 2.

[6] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 2.

[autonazwa2-7] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 4.

[8] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 15, ust. 2.

[9] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 27, ust. 1.

[10] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 18, ust. 3.

[11] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 22, ust. 2.

[12] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 218, ust. 3.

[13] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 30, ust. 1.

[14] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 36.

[15] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 43, ust. 2.

[16] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 30, ust. 2.

[17] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 31, ust. 2.

[18] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 24, ust. 3.

[19] Traktat lizboński, wersja skonsolidowana, art. 26, ust. 3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Przewodniczący Rady Europejskiej	Michel (nie głosuje)
Członkowie Rady Europejskiej (27)	Nehammer (AT) De Croo (BE) Gławczew (BG) Plenković (HR) Christodulidis (CY) Fiala (CZ) Frederiksen (DK) Michal (EE) Orpo (FI) Macron (FR) Scholz (DE) Mitsotakis (GR) Orbán (HU) Harris (IE) Meloni (IT) Siliņa (LV) Nausėda (LT) Frieden (LU) Abela (MT) Schoof (NL) Tusk (PL) Montenegro (PT) Iohannis (RO) Fico (SK) Golob (SI) Sánchez (ES) Kristersson (SE)
Przewodniczący Komisji Europejskiej	Von der Leyen (nie głosuje)
Przedstawiciele organów Unii Europejskiej	Borrell (wysoki przedstawiciel) (nie głosuje) Metsola (przewodniczący PE) (na zaproszenie, nie głosuje)

Instytucje UE	Parlament Europejski przewodniczący poseł okręgi wyborcze wybory grupy polityczne stałe komitety Rada Europejska przewodniczący Rada UE prezydencja Komisja Europejska przewodniczący Wysoki przedstawiciel Trybunał Sprawiedliwości UE Sąd Trybunał Sprawiedliwości lista członków TSUE Europejski Bank Centralny Europejski Trybunał Obrachunkowy
Grupa EBI	Europejski Bank Inwestycyjny Europejski Fundusz Inwestycyjny
Organy doradcze	Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny Europejski Komitet Regionów
Organy międzyinstytucjonalne	Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Europejski Inspektor Ochrony Danych Europejski Urząd Doboru Kadr Europejska Szkoła Administracji Urząd Publikacji Unii Europejskiej
Zdecentralizowane	agencje, zdecentralizowane jednostki niezależne, jednostki korporacyjne i wspólne przedsięwzięcia Unii Europejskiej oraz Euroatomu
Prawo	acquis procedura legislacyjna traktaty rozporządzenia dyrektywy decyzje Europejska Inicjatywa Obywatelska zalecenia opinie
Inne	unia gospodarcza i walutowa Eurogrupa rozszerzenia relacje zagraniczne europejskie partie polityczne budżet UE Dom Historii Europejskiej