Bitis

	Bitis
	J.E. Gray, 1842
	; Przedstawiciel rodzaju – żmija gabońska (B. gabonica)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Nadrodzina	Elapoidea
Rodzina	żmijowate
Podrodzina	żmije
Rodzaj	Bitis
	Typ nomenklatoryczny
	Vipera arietans Merrem, 1820
Synonimy
	Cobra Laurenti, 1768; Echidna Merrem, 1820; Clotho J.E. Gray, 1842; Calechidna von Tschudi, 1845; Hallowellius Reuss, 1939; Macrocerastes Reuss, 1939; Keniabitis Lenk, Herrmann, Joger & Wink, 1999;
	Cobra Laurenti, 1768; Echidna Merrem, 1820; Clotho J.E. Gray, 1842; Calechidna von Tschudi, 1845; Hallowellius Reuss, 1939; Macrocerastes Reuss, 1939; Keniabitis Lenk, Herrmann, Joger & Wink, 1999;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bitis – rodzaj jadowitych węży z podrodziny żmij (Viperinae) w rodzinie żmijowatych (Viperidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce (Algieria, Maroko, Sahara Zachodnia, Mauretania, Senegal, Gambia, Gwinea Bissau, Gwinea, Sierra Leone, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali, Burkina Faso, Ghana, Togo, Benin, Niger, Nigeria, Kamerun, Czad, Sudan, Erytrea, Somalia, Etiopia, Sudan Południowy, Republika Środkowoafrykańska, Gwinea Równikowa, Gabon, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Rwanda, Burundi, Uganda, Kenia, Tanzania, Malawi, Zambia, Angola, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini, Lesotho i Południowa Afryka) i na Półwyspie Arabskim (Arabia Saudyjska, Jemen i Oman)^[8]^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Cobra: port. cobra „wąż”, od staroport. coobra „wąż”, od łac. coluber „wąż”^[10]. Gatunek typowy: Coluber atropos Linnaeus, 1758.
Echidna: gr. εχιδνα ekhidna „żmija”^[11]. Gatunek typowy: Vipera arietans Merrem, 1820.
Bitis: etymologia nieznana, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy rodzajowej^[2].
Clotho: w mitologii greckiej Kloto (gr. Κλωθω Klōthō, łac. Clotho), była jedna z trzech Mojr, która przędła nić ludzkiego żywota; jej siostrami były Lachesis oraz Atropos^[10]. Gatunek typowy: Cobra clotho Laurenti, 1768 (= Vipera arietans Merrem, 1820).
Calechidna: gr. καλος kalos „piękny”^[12]; εχιδνα ekhidna „żmija”^[11]. Gatunek typowy: Echidna ocellata von Tschudi, 1845.
Hallowellius: Edward Hallowell (1808–1860), amerykański herpetolog i lekarz^[6]. Gatunek typowy: Cerastes nasicornis Hallowell, 1847 (= Echidna gabonica Duméril, BIBRON & DUMÉRIL 1854.
Macrocerastes: gr. μακρος makros „długi”^[13]; rodzaj Cerastes Laurenti, 1768^[6]. Gatunek typowy: Coluber nasicornis Shaw, 1792.
Keniabitis: Kenia; rodzaj Bitis J.E. Gray, 1842^[7]. Gatunek typowy: Bitis worthingtoni H.W. Parker, 1932.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[8]:

Bitis albanica
Bitis arietans – żmija sykliwa^[14]
Bitis armata
Bitis atropos
Bitis caudalis
Bitis cornuta
Bitis gabonica – żmija gabońska^[15]
Bitis harenna
Bitis heraldica
Bitis inornata
Bitis nasicornis – żmija rogatonosa
Bitis parviocula
Bitis peringueyi – żmija karłowata^[15]
Bitis rhinoceros
Bitis rubida
Bitis schneideri
Bitis worthingtoni
Bitis xeropaga

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Bitis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c J.E. Gray: Monographic Synopsis of the Vipers, or the Family Viperidæ. W: J.E. Gray: The zoological miscellany: to be continued occasionally. London: Treuttel, Wurtz and Co., G.B. Sowerby, W. Wood, 1831–1844, s. 69. (ang.).
↑ J.N. Laurenti: Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium austracorum, quod authoritate et consensu. Viennae: Joan. Thomae, 1768, s. 103. (łac.).
↑ B. Merrem: Versuch eines Systems der Amphibien. Marburg: J.C. Kreiger, 1820, s. 150. (niem.).
↑ Herpetologie. W: J.J. von Tschudi: Untersuchungen über die Fauna Peruana. St. Gallen: Druck und verlag von Scheitlin und Zollikofer, 1844–1846, s. 60. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d A.F. Reuss. Berichtigungen und Ergänzungen zu meinen Arbeiten über Toxicophidier, 1938. „Zeitschrift für Aquarien- und Terrarien- Vereine”, s. 13–14, 1939. (niem.).
↑ ^a ^b P. Lenk, H.W. Herrmann, U. Joger & M. Wink. Phylogeny and taxonomic subdivision of Bitis (Reptilia: Viperidae) based on molecular evidence. „Kaupia”. 8, s. 36, 1999. (ang.).
↑ ^a ^b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Bitis. The Reptile Database. [dostęp 2019-11-21]. (ang.).
↑ R. Midtgaard: Bitis. RepFocus. [dostęp 2019-11-21]. (ang.).
↑ ^a ^b Jaeger 1944 ↓, s. 54.
↑ ^a ^b Jaeger 1944 ↓, s. 78.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 37.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 130.
↑ W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 41, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 46, 401, 413. ISBN 83-01-14344-4.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Bitis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Gray-2] J.E. Gray: Monographic Synopsis of the Vipers, or the Family Viperidæ. W: J.E. Gray: The zoological miscellany: to be continued occasionally. London: Treuttel, Wurtz and Co., G.B. Sowerby, W. Wood, 1831–1844, s. 69. (ang.).

[Laurenti-3] J.N. Laurenti: Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium austracorum, quod authoritate et consensu. Viennae: Joan. Thomae, 1768, s. 103. (łac.).

[Merrem-4] B. Merrem: Versuch eines Systems der Amphibien. Marburg: J.C. Kreiger, 1820, s. 150. (niem.).

[Tschudi-5] Herpetologie. W: J.J. von Tschudi: Untersuchungen über die Fauna Peruana. St. Gallen: Druck und verlag von Scheitlin und Zollikofer, 1844–1846, s. 60. (niem.).

[Reuss-6] A.F. Reuss. Berichtigungen und Ergänzungen zu meinen Arbeiten über Toxicophidier, 1938. „Zeitschrift für Aquarien- und Terrarien- Vereine”, s. 13–14, 1939. (niem.).

[Lenk&inni-7] P. Lenk, H.W. Herrmann, U. Joger & M. Wink. Phylogeny and taxonomic subdivision of Bitis (Reptilia: Viperidae) based on molecular evidence. „Kaupia”. 8, s. 36, 1999. (ang.).

[Uetz&Hallermann-8] P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Bitis. The Reptile Database. [dostęp 2019-11-21]. (ang.).

[repfocus-9] R. Midtgaard: Bitis. RepFocus. [dostęp 2019-11-21]. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=84_54]-10] Jaeger 1944 ↓, s. 54.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=108_78]-11] Jaeger 1944 ↓, s. 78.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=67_37]-12] Jaeger 1944 ↓, s. 37.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=160_130]-13] Jaeger 1944 ↓, s. 130.

[Juszczyk-14] W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 41, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.

[pwn-15] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 46, 401, 413. ISBN 83-01-14344-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]