Daniel Tyborowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Daniel Tyborowski
Doktor nauk biologicznych
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

2018 – nauki biologiczne
Instytut Paleobiologii PAN

Daniel Tyborowski – polski paleobiolog.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 2009 ukończył XLIII Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Wielkiego w Warszawie[1]. W 2014 roku uzyskał magisterium z geologii w zakresie paleozoologii kręgowców na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestnik i organizator badań wykopaliskowych: kamieniołom na Górze Podłazie w Górach Świętokrzyskich, Płucki koło Łagowa, Owadów, Krzyżanowice[2].

W 2017, uczestnicząc w badaniach na stanowisku paleontologicznym zlokalizowanym w kamieniołomie Owadów-Brzezinki, wraz z zespołem naukowców z Instytutu Paleobiologii PAN odkrył i opisał pozostałości ryb promieniopłetwych z grup Halecomorphi i Pachycormiformes[3][4]. W miejscowości otwarto w 2019 geopark[5].

Poza badaniami naukowymi zajmuje się też popularyzowaniem wiedzy o faunie prehistorycznej oraz naukach geologicznych[6]. Dr Tyborowski był adiunktem muzealnym, pracownikiem Muzeum Ziemi PAN w Warszawie[7].

W 2021 roku dr Tyborowski wyróżniony został przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska nagrodą „Geologia 2021” w kategorii młodzi[8].

Wykłady w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie[edytuj | edytuj kod]

Podczas „Środowych spotkań z dziejami Ziemi”, transmitowanych w Internecie, naukowiec prezentował problematykę związaną z paleobiologią[9].

Nr Tytuł wykładu Tematyka Data Link
1. Unikatowe stanowiska paleontologiczne skamieniałości roślin i zwierząt, okna tafonomiczne, Fossillagerstätte, Mazon Creek w USA, Monte San Gorgio w Szwajcarii, Messel w Niemczech 12 czerwca 2019 [1]
2. Wirtualne skamieniałości źródłem danych paleobiologicznych wirtualna rekonstrukcja skamielin, analiza morfologii badanych okazów, kamieniołomy Kowala i Morawica 9 lipca 2019 [2]
3. Niezwykłe odkrycie: największy potwór z Polski Krzyżanowice 27 października 2019 [3]
4. Cmentarzysko jurajskich gadów w Krzyżanowicach Krzyżanowice, pliozaur z Krzyżanowic 13 listopada 2019 [4]
5. Kambryjska eksplozja życia osady kambryjskie, Changjiang w Chinach, Burgess Pass w Kanadzie 23 styczeń 2020 [5]
6. Największe wymarłe zwierzęta gigantyczne bezkręgowce ery paleozoicznej, największe wymarłe ssaki (Paraceratherium transouralicum, Palaeoloxodon namadicus, Palaeoloxodon antiquus) 19 marca 2020 [6]
7. Mapy dawnej Ziemi okresy w dziejach Ziemi, układ lądów, wpływ warunków geograficznych na różnorodność form życia 22 kwietnia 2020 [7]
8. Procesy powstawania skamieniałości rodzaje fosyliów, czynniki sprzyjające powstawaniu skamieniałości, mamuty z Syberii, bituminizacja (Rancho La Brea w Kalifornii), zachowanie się w wosku ziemnym (nosorożec włochaty ze Staruni) 29 kwietnia 2020 [8]
9. Morskie potwory ery dinozaurów ichtiozaury, pliozaury, plezjozaury, mezozaury 6 maja 2020 [9]
10. Giganty epoki lodowcowej epoka lodowcowa, megafauna plejstoceńska, mastodonty, mamuty, kopalne drapieżniki 13 maja 2020 [10]
11. Kolory z przeszłości geologicznej ubarwienie zwierząt kopalnych 20 maja 2020 [11]
12. Żywe skamieniałości – czy istnieją naprawdę? stabilomorfizm, przykładowe stabilomorfy 27 maja 2020 [12]
13. Prehistoryczne rekiny i ich kuzyni prehistoryczne rekiny, wielkie wymarłe ryby 3 czerwca 2020 [13]
14. Trylobity – władcy pradawnych mórz trylobity, adaptacje ewolucyjne 10 czerwca 2020 [14]
15. Smocze tropy – wykład o śladach dinozaurów analiza tropów wymarłych gadów 17 czerwca 2020 [15]
16. 100 pytań o Dzieje Ziemi synapsydy, owłosienie, supergrupa Karoo, przełom paleozoiku i mezozoiku, dźwięki dinozaurów, mozazaur, Nyctosaurus, gigantopitek, wymieranie, płaski ogon dinozaurów, stawonogi, belemnity, Wiśniówka 24 czerwca 2020 [16]
17. Wieloryby – historia naturalna ewolucja wielorybów 7 października 2020 [17]
18. Amonity – władcy mezozoicznych mórz amonity, jura, kreda, dymorfizm płciowy 14 października 2020 [18]
19. Wyspa karłowatych dinozaurów skamieniałości w okolicach współczesnego Hațeg 21 października 2020 [19]
20. Tajemnicze wymarłe organizmy graptolity, konodonty 28 października 2020 [20]
21. Czas oczami geologa chronologia 4 listopada 2020 [21]
22. Polska 150 milionów lat temu Polska w okresie jurajskim, kamieniołom w Owadowie-Brzezinkach 5 listopada 2020 [22]
23. Wielkie wymierania i ich przyczyny wymieranie 18 listopada 2020 [23]
24. Wyjście kręgowców na ląd kręgowce 25 listopada 2020 [24]
25. Kiedy w Antarktyce rosły lasy 2 grudnia 2020 [25]
26. Geologiczna historia Polski geologia 9 grudnia 2020 [26]
27. 100 Pytań o dzieje Ziemi #2 paleontologia 16 grudnia 2020 [27]
28. Izotopy w paleontologii badania izotopowe 13 stycznia 2021 [28]
29. Wymarłe pasożyty, symbionty i drapieżniki symbionty, pasożyty 20 stycznia 2021 [29]
30. Książki paleontologiczne i geologiczne publikacje w języku polskim 27 stycznia 2021 [30]
31. Jak działa ewolucja? ewolucjonizm 3 marca 2021 [31]
32. O rybach, które nosiły pancerze ryby 10 marca 2021 [32]
33. Podróż do wnętrza Ziemi budowa skorupy ziemskiej 17 marca 2021 [33]
34. Unikatowe stanowiska paleontologiczne #2 okna tafonomiczne, tafonomia, Fezouata, Burgess, benton, gąbki, gady morskie i latające, Thalassocnus 24 marca 2021 [34]
35. Tajemnice dilofozaura dilofozaur 31 marca 2021 [35]
36. Życie w karbońskim lesie karbon, missisip, pensylwan 7 kwietnia 2021 [36]
37. Skrzydlate rekiny vs filtrujące olbrzymy ewolucja rekinów, ewolucja zbieżna, ekomorfologia chrzęstnoszkieletowych, mantowate, rekin wielorybi, rekin długoszpar, rekin wielkogębowy, Pachycormiformes 14 kwietnia 2021 [37]
38. Szablozębne koty i ich przodkowie Smilodon 21 kwietnia 2021 [38]
39. Rycie w mule – o skamieniałościach śladowych ichnoskamieniałości, ichnofacje, bioturbacja, granica prekambr–kambr, robaki kambryjskie, Thalassinoides, Rhizocorallium, strzykwa, Zoophycos, Lorenzinia 28 kwietnia 2021 [39]
40. Prehistoryczni mieszkańcy Sejmu stromatoporoidy, dewon, Amphipora, Megalodon, wapienie, szwy stylolitowe, belemnity, amonity, ramienionogi, struktury geopetalne 12 maja 2021 [40]
41. Najdziwniejsze wymarłe zwierzęta heteromorficzne amonity, chrzęstnoszkieletowe, płaszczak, Stethacanthus, Helikoprion, Diplocaulus, Crassigyrinus, Deinotherium, Odobenocetops 15 maja 2021 [41]
42. Tur – władca plejstoceńskiej puszczy tur leśny 19 maja 2021 [42]
43. Życie na permskiej równinie perm, owodniowce, Diadektes, pelykozaury, platyopozaur, Kotlassia 26 maja 2021 [43]
44. Fauna ediakarska – enigmatyczni mieszkańcy prekambru paleografia przedkambryjska, Radiata, Fractofusus, Cyclomedusa, prekambryjskie filtratory, Bilateria, Dickinsonia, Spriggina, Kimberella, mata mikrobialna 2 czerwca 2021 [44]
45. Kto jest gadem, a kto ptakiem? O systematyce paleontologicznej systematyka paleontologiczna 9 czerwca 2021 [45]
46. 100 pytań o Dzieje Ziemi #3 antropopresja 16 czerwca 2021 [46]
47. Paleontologia – nurty i kierunki badawcze historia i współczesność paleontologii 6 października 2021 [47]
48. Jak powstały rybie szczęki? ewolucja, ryby 13 października 2021 [48]
50. Macki i dzioby – rzecz o belemnitach i ich kuzynach ewolucja, Decabrachia, Belemnoidea 20 października 2021 [49]
51. Ewolucja trąbowców ewolucja, trąbowce 27 października 2021 [50]
52. Historia raf koralowych ewolucja, koralowce, rafa koralowa 3 listopada 2021 [51]
53. Kiedy płazy rządziły światem ewolucja płazów 17 listopada 2021 [52]
54. W trzewiach bazylozaura bazylozaury 21 listopada 2021 [53]
55. Megafauna plejstoceńskiej Australii plejstocen, torbacze, Diprotodon, Euryzygoma, Phascolarctos stirtoni, Thylacoleo, Thylacinus, Obdurodon, Dromornis, Genyornis, Varanus priscus, Wonambi, Meiolania, Quinkana 24 listopada 2021 [54]
56. Pterozaury i mezozoiczna nauka latania pterozaury, mezozoik 1 grudnia 2021 [55]
57. Życie i śmierć plejstoceńskiego nosorożca nosorożec włochaty, nosorożec wąskonosy, czwartorzęd, malakofauna 8 grudnia 2021 [56]
58. 100 pytań o Dzieje Ziemi #4 15 grudnia 2021 [57]
59. Akantody – „kolczaste rekiny” akantody 12 stycznia 2022 [58]
60. Wielkoraki – wodne skorpiony ery paleozoicznej wielkoraki 19 stycznia 2022 [59]
61. Megafauna jaskiniowa epoki lodowej troglofile, troglobiony, troglokseny, Canis lupus spelaeus, Ursus spelaeus, Jaskinia Niedźwiedzia, Panthera spelaea, Homotherium, Jaskinia Friesenhahn, Crocuta crocuta spelaea, paleodieta, Ursus arctos priscus 26 stycznia 2022 [60]
62. Zmierzch ery gadów morskich Afryka Północna pod koniec okresu kredowego 20 lutego 2022 [61]
63. Jak to robiły dinozaury? rozmnażanie dinozaurów 2 marca 2022 [62]
64. Live z mapami paleogeograficznymi 9 marca 2022 [63]
65. Nisze ekologiczne w czasie i przestrzeni nisza ekologiczna, paleoekologia, czynniki abiotyczne 16 marca 2022 [64]
66. Skamieniałości przewodnie skamieniałość przewodnia 23 marca 2022 [65]
67. Wyjście roślin na ląd ewolucja roślin 6 kwietnia 2022 [66]
68. Zanim powstały szczęki – różnorodny świat bezszczękowców? bezszczękowce 13 kwietnia 2022 [67]
69. Życie w triasowych morzach trias, Scleractinia, rafy skleraktiniowe, mszywioły, jeżowce, Neoselachi, Teleostei, plakodonty, plezjozaury, ichtiozaury 27 kwietnia 2022 [68]
70. Ukraina – najciekawsze stanowiska paleontologiczne budowa geologiczna Ukrainy, neogen, paleogen, kręgowce dewońskie, bezszczękowców, ryby pancernych 4 maja 2022 [69]
71. Australia – najciekawsze stanowiska paleontologiczne Ediacara Hills, formacja gogolińska, stanowisko Talbragar, region Sydney 11 maja 2022 [70]
72. Historia geologiczna Gór Świętokrzyskich geologia Gór Świętokrzyskich 25 maja 2022 [71]
73. 100 pytań o Dzieje Ziemi #5 1 czerwca 2022 [72]
74. Wymieranie kredowe i jego zapis geologiczny w Nasiłowie Nasiłów 8 czerwca 2022 [73]

Obecnie prowadzi własny kanał na Youtube poruszając tematykę paleontologiczną.

Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]

W 2019 r. Daniel Tyborowski wraz z dr. hab. Błażejem Błażejowskim opublikowali serię prac naukowych o zespole późnojurajskich gadów morskich ze wsi Krzyżanowice w okolicach Iłży, w których opisano fragmenty jurajskich drapieżników wodnych – pliozaurów, jurajskich żółwi morskich oraz morskich krokodylomorfów z rodzaju Machimosaurus[10][11]. W publikacjach wspomniano o tym, że stanowisko w Krzyżanowicach zostało po raz pierwszy odkryte w latach 60. XX w., ale całość opisanego w 2019 r. materiału kopalnego została przedstawiona jako nowo odkryte skamieniałości[12][13]. Okazało się jednak, że pozostałości opisane przez Tyborowskiego i Błażejowskiego jako zęby i szczęki pliozaura, w rzeczywistości należały do przedstawiciela metriorynchydów (morskich krokodylomorfów); nie były one ponadto nowymi odkryciami pochodzącymi z Krzyżanowic, a materiałem historycznym nieznanego pochodzenia[14]. Kości żółwi morskich z Krzyżanowic opisane przez Tyborowskiego i Błażejowskiego jako nowe okazy, również składały się w całości z materiału historycznego opisanego ponad pół wieku wcześniej[15]. Występowanie krokodylomorfów w późnej jurze Krzyżanowic zostało również zanegowane - szczęki Machimosaurus zilustrowane w jednej z prac[12] okazały się szczękami innego krokodylomorfa opisanymi w 1972 r. z Załęcza Wielkiego koło Częstochowy[16][17], a ząb opisany (ale niezilustrowany) w drugim z artykułów[13] okazał się małym zębem niezidentyfikowanego bliżej kręgowca (najprawdopodobniej niewielkiej ryby)[18].

Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Tyborowski D. and Błażejowski B.. 2019. New marine reptile fossils from the Late Jurassic of Poland with implications for vertebrate faunas palaeobiogeography. „Proceedings of the Geologists Association” DOI: 10.1016/j.pgeola.2019.09.004.
  • Tyborowski D., Skrzycki P. and Dec M. 2018. Internal structure of ichthyosaur rostrum from the Upper Jurassic of Poland with comments on ecomorphological adaptations of ophthalmosaurid skull. „Historical Biology” DOI: 10.1080/08912963.2018.1559308.
  • Tyborowski D. 2017. Large predatory actinopterygian fishes from the Late Jurassic of Poland studied with X-ray microtomography. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie” 283 (2): 161-172.
  • Tyborowski D. 2016. A new ophthalmosaurid ichthyosaur from the Late Jurassic of Owadów-Brzezinki Quarry, Poland. „Acta Palaeontologica Polonica” 61 (4): 791-803.
  • Błażejowski B., Gieszcz P. and Tyborowski D. 2016. New finds of well-preserved Tithonian (Late Jurassic) fossils from Owadów–Brzezinki Quarry, Central Poland: a review and perspectives. „Volumina Jurassica” 14: 123-132.
  • Tyborowski D., Błażejowski B. and Krystek M. 2016. Szczątki gadów z górnojurajskich wapieni w kamieniołomie Owadów-Brzezinki (Polska środkowa). „Przegląd Geologiczny” 64 (8): 564–569.
  • Błażejowski B., Lambers P., Gieszcz P., Tyborowski D. and Binkowski M. 2015. Late Jurassic jaw bones of Halecomorph fish (Actinopterygii: Halecomorphi) studied with X-ray microcomputed tomography. „Palaeontologia Electronica” 18.3.52A: 1-10

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Inspirujące spotkanie. lo43.edu.pl. [dostęp 2019-11-28]. (pol.).
  2. ↑ Mgr Daniel Tyborowski. miiz.waw.pl. [dostęp 2019-11-28]. (pol.).
  3. ↑ Szczątki gigantycznych ryb sprzed 150 mln lat odkryto w woj. łódzkim. wprost.pl, 2017-05-28. [dostęp 2019-11-28]. (pol.).
  4. ↑ Daniel Tyborowski, A new ophthalmosaurid ichthyosaur species from the Late Jurassic of Owadów-Brzezinki Quarry, Poland, „Acta Palaeontologica Polonica”, 61, 2016, DOI: 10.4202/app.00252.2016, ISSN 0567-7920 [dostęp 2019-11-28] (pol.).
  5. ↑ Szymon Zdziebłowski: Łódzkie/ W niedzielę otwarcie Geoparku Owadów-Brzezinki. naukawpolsce.pap.pl, 2019-06-19. [dostęp 2019-11-28]. (pol.).
  6. ↑ Daniel Tyborowski - podcasty. audycje.tokfm.pl. [dostęp 2019-11-28]. (pol.).
  7. ↑ Kadra. mz.pan.pl. [dostęp 2019-11-28]. (pol.).
  8. ↑ Nagroda „GEOLOGIA 2021”. gov.pl. [dostęp 2022-05-25]. (pol.).
  9. ↑ Środowe spotkania z dziejami Ziemi. wszechnica.org.pl. [dostęp 2022-06-08]. (pol.).
  10. ↑ Odkryto szczątki największego prehistorycznego drapieżnika. polskieradio24.pl, 2019-10-25. [dostęp 2019-11-28]. (pol.).
  11. ↑ Daniel Tyborowski: Cmentarzysko jurajskich gadów w Krzyżanowicach. wszechnica.org.pl, 2019-11-13. [dostęp 2019-11-28]. (pol.).
  12. ↑ a b New marine reptile fossils from the Late Jurassic of Poland with implications for vertebrate faunas palaeobiogeography, „Proceedings of the Geologists' Association”, 130 (6), 2019, s. 741–751, DOI: 10.1016/j.pgeola.2019.09.004, ISSN 0016-7878 [dostęp 2021-04-14] (ang.).
  13. ↑ a b Tyborowski, D. i Błażejowski, B. Zespół kręgowców morskich z górnej jury Krzyżanowic k. Iłży – z żółwiami, krokodylomorfami i wielkimi pliozaurami. Przegląd Geologiczny 69(12), 2019.
  14. ↑ The giant pliosaurid that wasn’t—revising the marine reptiles from the Kimmeridgian, Upper Jurassic, of Krzyżanowice, Poland – Acta Palaeontologica Polonica [online], www.app.pan.pl [dostęp 2021-02-03] (ang.).
  15. ↑ Borsuk-Białynicka, M. and Młynarski, M., The first finding of the Mesozoic marine turtle Tretosternon aff. punctatum Owen, 1848 in Poland. Prace Muzeum Ziemi, 12: 217-222., 1968.
  16. ↑ T. Maryańska, Aberrant pliosaurs from the Oxfordian of Poland. Prace Muzeum Ziemi, 20: 201-205., 1972.
  17. ↑ Hilary F. Ketchum, Roger B.J. Benson, The cranial anatomy and taxonomy of Peloneustes philarchus (Sauropterygia, Pliosauridae) from the Peterborough Member (Callovian, Middle Jurassic) of the United Kingdom, „Palaeontology”, 54 (3), 2011, s. 639–665, DOI: 10.1111/j.1475-4983.2011.01050.x, ISSN 1475-4983 [dostęp 2021-02-03] (ang.).
  18. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2021-02-03].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Daniel_Tyborowski&oldid=68637928”