Jan Woleński

Jan Woleński

Jan Woleński, 2023
Data i miejsce urodzenia	21 września 1940 Radom
Zawód, zajęcie	prawnik, filozof
Tytuł naukowy	doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nauk humanistycznych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Uczelnia	Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
Odznaczenia

Z Krzysztofem Meissnerem, 2023

Jan Woleński, właściwie Jan Wiktor Hertrich-Woleński (ur. 21 września 1940 w Radomiu) – polski filozof analityczny, teoretyk prawa, logik, epistemolog i filozof języka, badacz koncepcji prawdy oraz dokonań szkoły lwowsko-warszawskiej, profesor nauk humanistycznych.

Członek Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, publicysta. W 2013 roku laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Doktor honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie o korzeniach żydowskich.

Edukacja

W latach 1958–1963 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ), w latach 1960–1964 filozofię na tej samej uczelni.

W 1968 obronił pracę doktorską z analitycznej teorii prawa (Filozofia lingwistyczna a jurysprudencja analityczna) na Wydziale Prawa UJ napisaną pod kierunkiem prof. Kazimierza Opałka, zaś w 1972 uzyskał stopień doktora habilitowanego w zakresie teorii prawa (Logiczne problemy wykładni prawa) na tej samej uczelni.

Kariera naukowa

• 1963–1965, asystent, UJ
• 1965–1968, starszy asystent, UJ
• 1968–1974, adiunkt, UJ
• 1974–1979, docent, UJ
• 1979–1988, docent, Politechnika Wrocławska
• 1988–1990, docent, UJ
• 1990–1992, profesor nadzwyczajny, UJ
• 1992 – profesor nauk humanistycznych, profesor zwyczajny na UJ
• profesor zwyczajny w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Działalność społeczna

Był członkiem PZPR od 1965 r. Opuścił szeregi tej partii po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 r. W latach 1980–1990 był członkiem NSZZ „Solidarność”.

W latach 1983–1985 był wydawcą podziemnej gazetki Riposta ukazującej się we Wrocławiu. Z powodu wystąpienia z PZPR nie otrzymywał paszportu w latach 1982–1986 i był objęty zakazem prowadzenia zajęć dydaktycznych na Politechnice Wrocławskiej w latach 1982–1988. W latach 1982–1988 wstrzymano wniosek o nadanie mu tytułu profesora.

Był jednym z założycieli Ruchu na Rzecz Demokracji w Krakowie w roku 2007. Jest członkiem Rady Programowej Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość”. Członek założyciel reaktywowanego Żydowskiego Stowarzyszenia B'nai B'rith w Rzeczypospolitej Polskiej, a w latach 2007–2012 pełnił funkcję wiceprezydenta.

Jest ateistą. W latach 60. XX wieku był związany ze Stowarzyszeniem Ateistów i Wolnomyślicieli. Od 2007 roku członek Komitetu Honorowego Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów.

Dorobek naukowy i popularnonaukowy

Jest uważany za kontynuatora tradycji szkoły lwowsko-warszawskiej. W 2013 r. otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za wszechstronną analizę prac szkoły lwowsko-warszawskiej i wprowadzenie jej dokonań do międzynarodowego dyskursu współczesnej filozofii.

Jest autorem lub współautorem prawie 2000 publikacji naukowych i popularnych, z czego 650 zostało napisanych w językach obcych. W tym: książki – 29, artykuły naukowe – 620, autoreferaty i abstrakty – 84, skrypty –5, głosy w dyskusjach, polemiki, artykuły informacyjne, artykuły słownikowe, artykuły okolicznościowe, artykuły popularnonaukowe, przedmowy, posłowia i listy – 363, recenzje – 195, prace edytorskie – 30, przedruki – 15, przekłady – 6.

Był promotorem 25 prac doktorskich i recenzentem 27 prac doktorskich i habilitacyjnych.

Członkostwo w towarzystwach naukowych

• Polska Akademia Umiejętności, członek korespondent (od 2010 roku), członek rzeczywisty (od 2020 roku)
• Towarzystwo Naukowe Warszawskie (członek zwyczajny)
• Polska Akademia Nauk (członek korespondent)
• Institut International de Philosophie

Jest też prezydentem Europejskiego Towarzystwa Filozofii Analitycznej wybranym na kadencję 2005–2008. Bierze udział w pracy komitetu redakcyjnego czasopisma Theoria.

Nagrody

Nagrody naukowe

• 1987: Nagroda im. Tadeusza Kotarbińskiego w dziedzinie filozofii (Wydział I PAN)
• 1991: Societatis Scientiarium Varsoviensis Premium Triennale
• 1996: Nagroda Naukowa miasta Krakowa
• 2001: Nagroda Prezesa Rady Ministrów za wybitny dorobek naukowy
• 2013: Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Doktoraty honorowe

• 2020: doktor honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego

Profesury honorowe

• 2022: profesor honorowy Uniwersytetu Jagiellońskiego

Ordery i odznaczenia

• 1997: Medal Komisji Edukacji Narodowej
• 2011: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Nagrody kulturalne

• 2004: Nagroda Krakowska Książka Miesiąca (listopad) za książkę Granice niewiary
• 2020: Kowadło Kuźnicy przyznane przez Stowarzyszenie „Kuźnica”

Publikacje (wybór)

• Wstęp do nauki o państwie i prawie, wraz z Marią Borucką-Arctową, UJ, Kraków, 1972 (wyd. 3.).
• Z zagadnień analitycznej filozofii prawa, Quaestiones ad philosophiam analyticam iuris pertinentes, Warszawa, PWN, 1980.
• Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, Warszawa, PWN, 1985.
• Logic and philosophy in the Lvov-Warsaw school, Dordrecht, London, Kluwer, 1989.
• Kotarbiński, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1990.
• Kotarbinski: logic, semantics and ontology (ed.), Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, 1990.
• Metamatematyka a epistemologia, Warszawa, PWN, 1993.
• Philosophical Logic in Poland (ed.), Dordrecht, London, Kluwer Academic Publishers, 1994.
• Wstęp do prawoznawstwa, wraz z Marią Borucką-Arctową, WPiAUJ, Kraków, 1995.
• W stronę logiki, Aureus, Krakow, 1996. (Wybór artykułów.)
• Szkoła Lwowsko-Warszawska w polemikach, Warszawa, Scholar, 1997.
• Alfred Tarski and the Vienna circle : Austro-Polish connections in logical empiricism, wydane wraz z Eckehartem Köhlerem, Dordrecht, London, Kluwer Academic, 1999.
• Okolice filozofii prawa, Universitas, Kraków, 1999.
• Epistemologia, 3 tomy, Aureus, Kraków, 2000.
• Myśli filozoficzne i jeszcze inne, Universitas, Kraków, 2000.
• Granice niewiary, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 2004.
• Epistemologia. Poznanie, prawda, wiedza i realizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2006.
• Lustracja jako zwierciadło, Universitas, 2007.
• Historia filozofii polskiej, wraz z Janem Skoczyńskim, Wydawnictwo WAM, Kraków, 2010Szkice o kwestiach żydowskich, Wydawnictwo Austeria Klezmerhojs, Kraków, Budapeszt, 2011Essays on Logic and Its Applications in Philosophy, Peter Lang, Frankfurt am Main 2011,
• L’école de Lvov-Varsovie : Philosophie et logique en Pologne (1895-1939), Vrin, Paris 2011.
• Historico-Philosophical Essays, v. 1, Copernicus Center Press, Kraków 2013
• Wykłady z analitycznej filozofii balangi, Brosz, Rzeszów 2013
• Jan Woleński. Wierzę w to, co potrafię zrozumieć, rozmawiają S. Kołodziejczyk, J. Prusak i J. Workowska, Copernicus Center Press, Kraków 2014
• Wykłady o naturalizmie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2016
• Logika i inne sprawy, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Rzeszów/Copernicus Center Press, Kraków 2017, 330 s.
• Logic and Its Philosophy, Peter Lang, Berlin 2018
• Dwa szkice o Holokauście, Austeria, Kraków 2019
• Semantics and Truth, Springer Nature, Heidelberg 2019
• Rozmaitości filozoficzne i inne, Universitas, Kraków 2022
• Hasło Systemy Leśniewskiego w Encyklopedii PWN.

Bibliografia

• Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Jan Hertrich-Woleński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-05-14] .

Linki zewnętrzne

• Prof. Jan Woleński przeciwko klerykalizacji kraju, kanał Racjonalista.tv na YouTube, 19 listopada 2014 [dostęp 2021-09-17].
• Jan Woleński w bazie Mathematics Genealogy Project (ang.) [dostęp 2021-10-30].
• Jan Woleński – artykuły w bibliotece Polona