Przejdź do zawartości

Kamienica Pod Złotą Trójcą Świętą we Wrocławiu

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kamienica Pod Złotą Trójcą Świętą
Zabytek: nr rej. A/4034/239 z 30.12.1970
(wraz z kamienicą Rynek 43)[1]
Ilustracja
Kamienica Pod Złotą Trójcą Świętą
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Adres

Rynek 42

Styl architektoniczny

barok

Rozpoczęcie budowy

XIV wiek

Zniszczono

1945

Odbudowano

1953-1955

Kolejni właściciele

rodzina Elias (do 1427), Hennyng Weypusch i jego potomkowie (1427-1455), Kasper Wepusch (1472-1495), Adam i Ewa Wepusch (1495), Anton Salicega (1726), Andreas Forni (1775)

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kamienica Pod Złotą Trójcą Świętą”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica Pod Złotą Trójcą Świętą”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kamienica Pod Złotą Trójcą Świętą”
Ziemia51°06′38,09″N 17°02′00,13″E/51,110581 17,033369
Multimedia w Wikimedia Commons

Kamienica Pod Złotą Trójcą Świętą lub Pod Trójcą Świętą (niem. Dreifaltigkeit), znana również jako Apteka pod Podwójnym Złotym Orłem – kamienica na wrocławskim rynku, na jego północnej pierzei zwanej Targiem Łakoci.

Historia i architektura kamienicy

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy budynek został wzniesiony między drugą połową XIV wieku a końcem drugiej tercji XV wieku. Budynek był dwuskrzydłowy, ze skrzydłem głównym ustawionym równolegle do pierzei Rynku i skrzydłem bocznym wzdłuż ulicy Kuźniczej. Skrzydło frontowe miało wymiary 14 m długości i 7,5 metra szerokości[2] (obecnie szerokość frontu wynosi ok. 10,7 m)[3].

Pierwsze wzmianki o kamienicy pochodzą z XV wieku. Pierwsza przebudowa miała miejsce w 1562 roku[4], a kolejna w XVIII wieku, kiedy to jej właścicielem od 1726 roku był Anton Salicega. Kamienica miała trzy kondygnacje. Jej fasada była ozdobiona lizenami rozdzielającymi osie okienne, a na ich zakończeniach znajdował się dwuosiowy, dwukondygnacyjny szczyt w formie edykuły z trójkątnym tympanonem otoczonym po bokach wolutowymi spływami.

W 1775 roku kamienica przeszła kolejną przebudowę za sprawą nowego właściciela, kupca Andreasa Forni. Budynek zyskał dwie kolejne kondygnacje oraz nową fasadę utrzymana w stylu zapóźniego baroku i elewację boczną; w tympanonie wieńczącym fasadę umieszczono datę przebudowy[5]. Kamienicę pokryto dachem mansardowym[6]. W 1872 roku kamienica została wyburzona i zastąpiona klasycyzującym budynkiem, o pięciokondygnacyjnej fasadzie, zakończoną tralkową balustradą i płaskim dachem[3].

Przed 1945 rokiem w kamienicy znajdował się ekskluzywny sklep futrzarski.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

[edytuj | edytuj kod]

Od początku wieku XV do roku 1427 kamienica należała do rodziny Elias, pierwotnie do złotnika Eliasa a następnie, po 1417 roku do jego żony Barbary. W 1427 kamienica została sprzedana mistrzowi złotnictwa Hennyngowi Weypusch[a]. Weypusch prawa obywatela Wrocławia nabył 16 września 1427 roku; w latach 1437,1440, 1443, 1447, 1450 i 1454 pełnił funkcję starszego przysięgłego cechu złotników. W 1436 zakupił dom przy ulicy Koziej na Nowym Mieście a w kolejnych latach nabywał i sprzedawał różne inne nieruchomości i renty: m.in. w 1450 przez pół roku był właścicielem kamienicy Rynek 40[8]. Miał dwie żony: jego pierwszą żoną była Margarethe z domu Krommendirf, córka złotnika Nicolausa, właściciela kamienicy Rynek 41, druga miała na imię Barbara. Zmarł w 1455 roku a jego spadkobiercami byli jego nieletnie dzieci. Około 1472 samodzielnym właścicielem posesji był syn Kasper Wepusch zwany Henning. Trudnił się on również złotnictwem a w latach 1490, 1492 i 1494 był starszym swego cechu. Właścicielem kamienicy był do swojej śmierci w 1495. Majątek po nim odziedziczyła żona Barbara a następnie, po jej ponownym zamążpójściu i sprzedaniu praw majątkowych, ich wspólne dzieci Adam i Ewa[9].

W 1726 roku właścicielem kamienicy był Anton Salicega; w 1775 roku właścicielem został kupiec Andreas Forni[5]

Po II wojnie światowej

[edytuj | edytuj kod]

W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica uległa znacznemu zniszczeniu. W 1955 roku została odbudowana według projektu architekta Emila Kaliskiego. Została obniżona do trzech kondygnacji[5] i pokryta dachem mansardowym[10]. Część frontowa jest dwuosiowa, zwieńczona trójkątnym frontonem, a część od ulicy Kuźniczej ośmioosiowa[11].

W kamienicy od 1951 roku znajduje się apteka „Pod Podwójnym Złotym Orłem”, prawdopodobnie jedna z najstarszych aptek we Wrocławiu. Pod obecny adres została przeniesiona z ulicy Kurzy Targ 4, gdzie swoją siedzibę miała nieprzerwanie od drugiej połowy XIII[12] lub początku XIV wieku[13], jako Apteka Targu Wiankowego. Jej pierwszym właścicielem był mistrz Mikołaj[13] lub mistrz Piotr (zm. w 1349)[14], a następnie Peter i Szymon zwany „aptekarzem naszego cesarza”. Według niemieckiego historyka Herrmanna Brachmanna nazwa „Pod Orłem” wiązała się z tym, że apteka miała przywileje cesarskie. Nazwa „Apteka pod Cesarskim Złotym Orłem” została zarejestrowana w 1829 roku, a godło z tym napisem zostało umieszczone nad wejściem głównym[13]. Powód dlaczego w nazwie kamienicy znalazł się "podwójny", jest nieznany i jak sugeruje Wojciech Chądzyński, jest wynikiem błędu urzędnika rejestrującego nazwy[14].

  • Kamienica Rynek 42 (ok. 1900–1920)
    Kamienica Rynek 42 (ok. 1900–1920)
  • Zniszczenia wojenne (1945)
    Zniszczenia wojenne (1945)
  • Odbudowana kamienica Rynek 42 (koniec lat 80.)
    Odbudowana kamienica Rynek 42 (koniec lat 80.)
  • (2012)
    (2012)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  2. ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 11.
  3. ↑ a b Czerner 1976 ↓, s. 139.
  4. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 335.
  5. ↑ a b c Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 311–312.
  6. ↑ Czerner 1976 ↓, s. 79.
  7. ↑ Goliński 2015 ↓, s. 255.
  8. ↑ Goliński 2015 ↓, s. 257.
  9. ↑ Goliński 2015 ↓, s. 256-257.
  10. ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 205.
  11. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 336.
  12. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 34.
  13. ↑ a b c Apteka „Pod Podwójnym Złotym Orłem” – historia
  14. ↑ a b Chądzyński 2010 ↓, s. 221.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Pisownia nazwiska w dokumentach źródłowych jest bardzo różna: Henning (Henneng, Hennyg, Henneg) Weppusch (Wepusch, Webusch)[7]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Rynek we Wrocławiu
Strona Siedmiu Elektorów
Strona Złotego Pucharu
Strona Zielonej Trzciny
Strona Targu Łakoci
Tret
Sukiennice
Przejście Garncarskie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kamienica_Pod_Złotą_Trójcą_Świętą_we_Wrocławiu&oldid=66130593”