Kość kulszowa człowieka
1. Kość krzyżowa
2. Kość biodrowa
3. Kość kulszowa
4. Kość łonowa
5. Spojenie łonowe
6. Panewka stawu biodrowego
7. Otwór zasłoniony
8. Kość guziczna
Ischium – kość kulszowa.
Tuberosity of Ischium – guz kulszowy.
Kość kulszowa (łac. os ischii, ischion[1]) – w anatomii człowieka, parzysta kość będąca częścią obręczy miednicznej[2], składająca się z trzonu (biorącego udział w tworzeniu tylnej części panewki[2][3]) i gałęzi kości kulszowej[1].
Składowa kości miednicznej
[edytuj | edytuj kod]Kość kulszowa jest jednym z trzech elementów tworzących kość miedniczną (łac. os coxae), skierowanym ku dołowi i do tyłu[1][2][4]. Pozostałe składowe to: kość biodrowa, skierowana ku górze i do tyłu, oraz kość łonowa, skierowana ku dołowi i do przodu[2][4]. Wszystkie trzy kości łączą się mniej więcej pośrodku kości miednicznej tworząc po stronie zewnętrznej doł panewki[2][4]. Kość kulszowa wraz z kością łonową ograniczają w dolnej części miednicy otwór zasłoniony (łac. foramen obturatum)[2]. W dzieciństwie składowe kości miednicznej są wyraźnie oddzielone tkanką chrzęstną, zrastają się w jednolitą całość dopiero w okresie pokwitania[2][4].
Trzon kości kulszowej
[edytuj | edytuj kod]Trzon kości kulszowej (łac. corpus ossis ischii) to główna, centralnie położona w kości miednicznej część kości kulszowej, tworząca mniej więcej dwie piąte (tylno-dolne) panewki (łac. acetabulum)[3][2][5][6][4]. Od części tworzącej panewkę odchodzi niemal pionowo do dołu, do tyłu i nieco przyśrodkowo słupowaty, gruby odcinek kształtu trójściennego ostrosłupa[3][5][6][7][8]. Powierzchnie wewnętrzna i zewnętrzna tego odcinka są gładkie, a powierzchnia tylna jest chropowata, wyniosła, i tworzy guz kulszowy (łac. tuber ischiadicum)[3]. Do powierzchni wewnętrznej tego odcinka przyczepia się zasłaniacz wewnętrzny (łac. musculus obturatorius internus)[9]. W okolicy guzów kulszowych zgromadzona jest obfita tkanka tłuszczowa podskórna, na której opiera się miednica w pozycji siedzącej ciała[3]. Do guza kulszowego przyczepia się więzadło krzyżowo-guzowe i szereg mięśni (bocznie – półścięgnisty, półbłoniasty, dwugłowy uda, czworoboczny uda i przywodziciel wielki[10], a przyśrodkowo – bliźniaczy dolny[9])[3].
Trzon kości kulszowej na swym brzegu przednio-dolnym, pod wcięciem panewki, na górnym brzegu otworu zasłonionego posiada często mały guzek zasłonowy tylny (łac. tuberculum obturatorium posterius)[3][5]. Z brzegu tylnego trzonu wystaje wyraźny kolec kulszowy (łac. spina ischiadica)[3][5][6]. Powyżej kolca znajduje się wcięcie kulszowe większe (łac. incisura ischiadica major), poniżej kolca zaś, między nim a guzem kulszowym, wcięcie kulszowe mniejsze (łac. incisura ischiadica minor)[3][5][6].
Do powierzchni zewnętrznej kolca kulszowego przyczepia się mięsień bliźniaczy górny (łac. musculus gemellus superior)[10], do powierzchni wewnętrznej mięsień guziczny (łac. musculus coccygeus)[9], natomiast do wierzchołka kolca przytwierdzone jest więzadło krzyżowo-kolcowe (łac. ligamentum sacrospinale)[3][7][8]. Więzadło to, zmierzając do kolca biodrowego tylnego górnego (łac. spina iliaca posterior superior)[8], zamyka wcięcie kulszowe większe tworząc otwór kulszowy większy (łac. foramen ischiadicum majus)[3][7][8]. Przez ten otwór przechodzi mięsień gruszkowaty, tętnice, żyły i nerwy pośladkowe górne i dolne, nerw kulszowy, nerw skórny tylny uda, tętnica i żyły sromowe wewnętrzne oraz nerw sromowy[3]. W otworze kulszowym większym, mięsień gruszkowaty rozdziela nerw i naczynia pośladkowe górne (biegnące do góry od mięśnia) od pozostałych struktur[3]. Wzdłuż tylno-dolnego obwodu brzegu otworu zasłonionego na trzonie kości kulszowej przyczepia się zasłaniacz zewnętrzny[10].
Wcięcie kulszowe mniejsze zamknięte jest natomiast więzadłem krzyżowo-kolcowym (tak jak i wcięcie większe) i krzyżowo-guzowym co tworzy otwór kulszowy mniejszy (łac. foramen ischiadicum minus)[3][8]. Przez ten otwór biegnie ścięgno zasłaniacza wewnętrznego, nerw sromowy i naczynia sromowe wewnętrzne[3].
Gałąź kości kulszowej
[edytuj | edytuj kod]Gałąź kości kulszowej (łac. ramus ossis ischii) to cienka, spłaszczona część odchodząca od dolnej części trzonu prawie pod kątem prostym, biegnie przyśrodkowo i do przodu[11]. Następnie płynnie łączy się z gałęzią dolną kości łonowej[11]. Powierzchnia zewnętrzna gałęzi jest nierówna, przyczepia się tam część zasłaniacza zewnętrznego i część przywodziciela wielkiego[11][10] oraz niewielkie fragmenty mięśnia smukłego i przywodziciela krótkiego[10]. Powierzchnia wewnętrzna gałęzi jest miejscem przyczepu mięśnia poprzecznego głębokiego krocza oraz części zasłaniacza wewnętrznego[11][9], a także mięśnia kulszowo-jamistego[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- nerw pośladkowy dolny
- nerw pośladkowy górny
- tętnica pośladkowa dolna
- tętnica pośladkowa górna
- tętnica sromowa wewnętrzna
- żyła pośladkowa dolna
- żyła pośladkowa górna
- żyła sromowa wewnętrzna
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Kość kulszowa. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 522. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d e f g h Kość miedniczna. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 518–519. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Trzon kości kulszowej. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 522. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d e Ryc. Punkty kostnienia kości miednicznej. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 527. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d e Ryc. Kość miedniczna prawa widziana od strony bocznej. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 520. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d Ryc. Kość miedniczna prawa widziana od strony przyśrodkowej. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 520. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c Ryc. Więzadła prawej połowy miednicy widziane od przodu. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 529. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d e Ryc. Więzadła prawej połowy miednicy widziane od tyłu. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 530. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d e Ryc. Kość miedniczna prawa z przyczepami mięśni. Widok od strony przyśrodkowej. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 524. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d e Ryc. Kość miedniczna prawa z przyczepami mięśni. Widok od strony bocznej. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 523. ISBN 83-200-2110-3.
- ↑ a b c d Gałąź kości kulszowej. W: Michał Reicher i wsp.: Anatomia człowieka. Wyd. XI (VII). T. I (Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1992, s. 523. ISBN 83-200-2110-3.
