Lista artylerii samobieżnej Wojska Polskiego

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Lista artylerii samobieżnej Wojska Polskiego zawiera działa samobieżne oraz samobieżne wyrzutnie rakietowe będące na wyposażeniu Wojska Polskiego od lat 40. XX wieku.

W liście ujęto działa samobieżne oraz samobieżne wyrzutnie rakietowe będące na wyposażeniu Polskich Sił Zbrojnych, ludowego Wojska Polskiego oraz Sił Zbrojnych RP. Opisano również prototypy dział samobieżnych z okresu II RP.

W okresie 1918-1939 nie przyjęto na wyposażenie Wojska Polskiego, żadnego działa samobieżnego, lecz powstało kilka prototypów.

W roku 1932 na bazie tankietki TK-3 opracowano samobieżne działo nazwane TKD. Uzbrojenie miała stanowić armata czołgowa Vickers kal. 47 mm lub armata przeciwpancerna Bofors kal. 37 mm. Ogólnie powstały cztery prototypy, które poddano próbom. Istnieją wzmianki, że w 1939 pojazdy TKD brały udział w obronie Warszawy, jednakże jest to sprawa dyskusyjna. Ich pancerz wykonany był ze zwykłej blachy, którą mógł przebić zwykły pocisk karabinowy[1].

W roku 1936 rozpoczęto pracę nad kolejnym działem samobieżnym, oznaczonym później jako TKS-D. Nowy pojazd miał być czołgową lawetą dla działka piechoty Bofors 37 mm, tzn. miał być to ciągnik artyleryjski, który mógłby nie tylko ciągnąć armatę, ale także przewozić ją na sobie i w takiej pozycji prowadzić z niej ogień. Projekt pojazdu opracowano na podstawie tankietki TKS i ciągnika C2P, a dwa prototypy ukończono budować w roku 1937. Przez dwa kolejne lata poddawano je próbom i testom, jednakże TKD nie trafił do produkcji seryjnej. Nie ma informacji na temat ich użycia we wrześniu 1939[2][3].

Powstał także inny projekt, alternatywny dla TKS-D. Na podwoziu opracowanym pod koniec lat 30. przez inż. Edwarda Habicha wykorzystywanym m.in. w czołgu 4TP. Samobieżne działo oznaczono jako PZInż 160. Wyposażone miało być w armatę przeciwpancerną 37mm wz.36 Bofors, zamocowaną z przodu pojazdu oraz dwa karabiny maszynowe 7,92mm. Projekt ten wykonano tylko w postaci drewnianej makiety i nie doczekał się prototypu[2][4].

Polskie Siły Zbrojne[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Artyleria w Polskich Siłach Zbrojnych.
Zdjęcie Nazwa Kraj produkcji Typ Warianty Lata służby Uwagi Przypis
M3 GMC  Stany Zjednoczone samobieżne działo przeciwpancerne M3 GMC 1944-? [5]
Achilles  Stany Zjednoczone
 Wielka Brytania 		samobieżne działo przeciwpancerne Achilles I/II
Achilles IC/IIC 		1943-1946 [6]
Archer  Wielka Brytania samobieżne działo przeciwpancerne Archer 1944-1946 [7]
Sexton  Kanada samobieżna haubica Sexton 1943-1946 [8]
Morris-Commercial C9/B  Wielka Brytania samobieżne działo przeciwlotnicze Morris-Commercial C9/B 1943-? Działo plot Bofors 40 mm umieszczone na podwoziu Morris C9 [9]
Crusader III AA  Wielka Brytania samobieżne działo przeciwlotnicze głównie Crusader III AA Mk III 1944-1945 [10]
M16 MGMC  Stany Zjednoczone samobieżne działo przeciwlotnicze M16 MGMC 1945 [11]

Ludowe Wojsko Polskie i Siły Zbrojne RP[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Artyleria polska na froncie wschodnim.
 Zobacz więcej w artykule Wojska Lądowe, w sekcji Wojska Rakietowe i Artylerii).

Działa samobieżne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcie Nazwa Kraj produkcji Typ Warianty Lata służby Uwagi Przypis
Artyleria samobieżna
SU-57  Stany Zjednoczone lekkie działo samobieżne SU-57 1944-lata 50. [12]
SU-76  ZSRR lekkie działo samobieżne SU-76
SU-76M 		1944-lata 50. [13]
SU-85  ZSRR średnie działo samobieżne SU-85 1944-lata 50. [14]
SU-100  ZSRR średnie działo samobieżne SU-100 1945-lata 50. [15]
ISU-122  ZSRR ciężkie działo samobieżne ISU-122
ISU-122s 		1944-lata 60. [16]
SU-152  ZSRR ciężkie działo samobieżne SU-152 1945-1949 Wykorzystywane do szkolenia [17]
ISU-152  ZSRR ciężkie działo samobieżne ISU-152 1944-lata 60. [18]
Sd.Kfz. 250/10  III Rzesza samobieżne działo przeciwpancerne Sd.Kfz. 250/10 1945-? Pojazd zdobyczny, używany przez 13 Pułk Artylerii Pancernej. [19]
StuG III  III Rzesza działo pancerne StuG III G ~1945-? Pojazd zdobyczny. [19]
Jagdpanzer 38(t)  III Rzesza działo pancerne Jagdpanzer 38(t) 1944-? Pojazdy zdobyczne. Jeden używany przez AK (Chwat). Co najmniej dwa używane przez LWP. [19][20]
Sd.Kfz. 251/9  III Rzesza samobieżne działo przeciwpancerne Sd.Kfz. 251/9 ~1945-? Pojazd zdobyczny. [19]
ASU-85  ZSRR lekkie działo samobieżne ASU-85 lata 60.-lata 70. [21]
2S1 Goździk  ZSRR

 Polska (produkowane na licencji w latach 1984-1994)[22]

samobieżna haubica 2S1T Goździk
2S1M Goździk 		od 1974 [23]
Armatohaubica wz. 1977 Dana  Czechosłowacja
 Czechy 		samobieżna armatohaubica Dana-T
Dana-M 		od 1983 Podstawowa wersje w Wojsku Polskim
Wersja zmodernizowana 		[24][25]
2S7 Pion  ZSRR samobieżna armata 2S7 Pion 1986-2006 [26]
Armatohaubica Krab  Polska samobieżna armatohaubica AHS Krab od 2012 [27][28]
M120 Rak  Polska moździerz samobieżny M120K Rak od 2017 roku [29][30]
K9 Thunder  Korea Południowa samobieżna armatohaubica K9A1 od 2022 [31][32]
Samobieżne działa przeciwlotnicze
M17 MGMC  Stany Zjednoczone samobieżne działo przeciwlotnicze M17 MGMC 1945-lata 50. [33]
ZSU-57-2  ZSRR samobieżne działo przeciwlotnicze ZSU-57-2 lata 50.-? [34]
ZSU-23-4  ZSRR samobieżne działo przeciwlotnicze ZSU-23-4
ZSU-23-4MP Biała (polska modyfikacja z roku 2000) 		od lat 60. W roku 2000 opracowano polską modyfikację ZSU-23-4 oznaczoną jako ZSU-23-4MP Biała. Modernizacja obejmuje m.in. dodanie wyrzutni rakiet Grom. Zmodernizowane pojazdy przyjęto do służby w WP w roku 2005[35][36]. [34]
Hibneryt  Polska samobieżne działo przeciwlotnicze Hibneryt-KG
Hibneryt-P
Hibneryt-3 		od lat 70. Armata przeciwlotnicza ZU-23-2 umieszczona na samochodzie terenowym Star 266 [37][38]
PZA Loara  Polska samobieżne działo przeciwlotnicze PZA Loara 2006-bd. Na wyposażeniu Wojska Polskiego znajdował się tylko jeden pojazd tego typu, wycofany kilka lat po wprowadzeniu do służby [39][40][41]

Samobieżne wyrzutnie rakietowe[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcie Nazwa Kraj produkcji Typ Warianty Lata służby Uwagi Przypis
Samobieżna artyleria rakietowa
Katiusza  ZSRR wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa BM-8 (kal. 82 mm)
BM-13 (kal. 132 mm)
BM-31 (kal. 300 mm) 		bd.-? [42]
BM-14  ZSRR wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa BM-14 bd.-? [43]
BM-24  ZSRR wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa BM-24 bd.-? [44]
2K6 Łuna  ZSRR taktyczny zestaw rakietowy 2K6 „Łuna” bd.-? [45]
BM-21 Grad  ZSRR wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa BM-21 Grad od lat 60. [46]
9K52 Łuna-M  ZSRR taktyczny zestaw rakietowy 9K52 „Łuna-M” lata 60.-1992 [47]
RM-70  Czechosłowacja wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa RM-70/85 bd.-obecnie [48]
OTR-21 Toczka  ZSRR taktyczny zestaw rakietowy OTR-21 „Toczka” 1987-2005 [49]
WR-40 Langusta  Polska wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa WR-40 Langusta od 2007 [50]
M142 HIMARS  Stany Zjednoczone wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa HOMAR-A od 2023 [51]
K239 Chunmu  Korea Południowa wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa HOMAR-K od 2023 [52][53]
Samobieżne rakietowe zestawy przeciwlotnicze
2K11 Krug  ZSRR samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy 2K11 Krug lata 70.-2011 [54]
9K31 Strieła-1  ZSRR samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy 9K31 Strieła-10 1972-bd. [55][56]
2K12 Kub  ZSRR samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy 2K12 Kub od 1974 [57]
9K33 Osa  ZSRR samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy 9K33 Osa-AK
9K33 Osa-AKM 		od lat 80. Modernizacji poddano 64 zestawy [58][59][60]
9K35 Strieła-10  ZSRR samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy 9K35 Strieła-10 lata 80.-2002 [61]
S-125 Newa-SC  Polska samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy Newa-SC od lat 90. Zestawy powstały w wyniku modernizacji systemów S-125 znajdujących się na stanie Wojska Polskiego. Zestawy osadzono na podwoziu czołgów T-55 [62][63]
SPZR Poprad  Polska samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy SPZR Poprad od 2018 [64][65]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Janusz Magnuski: Karaluchy przeciw panzerom. Wyd. I. Warszawa: Pelta, 1995, s. 20. ISBN 83-85314-06-7.
  2. ↑ a b Andrzej Konstankiewicz: Armata Bofors wz. 1936. Cz. 4: Armata Bofors wz. 1936. Edipresse Polska S.A., 2013, s. 36, seria: Wielki Leksykon Uzbrojenia. Wrzesień 1939. ISBN 978-83-7769-552-4.
  3. ↑ Janusz Magnuski: Karaluchy przeciw panzerom. Wyd. I. Warszawa: Pelta, 1995, s. 41-42. ISBN 83-85314-06-7.
  4. ↑ Polskie działa samobieżne 1930-1939 (TKD i TKS-D). [dostęp 2013-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-15)].
  5. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe PSZ 1940-1946. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1996, s. 132-133. ISBN 83-86776-39-0.
  6. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe PSZ 1940-1946. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1996, s. 149-151. ISBN 83-86776-39-0.
  7. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe PSZ 1940-1946. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1996, s. 153-154. ISBN 83-86776-39-0.
  8. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe PSZ 1940-1946. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1996, s. 158-159. ISBN 83-86776-39-0.
  9. ↑ Andrzej Zasieczny: Broń Wojska Polskiego 1939-1945. Wojska Lądowe. Warszawa: almapress, 2006, s. 81. ISBN 83-7020-354-X.
  10. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe PSZ 1940-1946. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1996, s. 162-163. ISBN 83-86776-39-0.
  11. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe PSZ 1940-1946. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1996, s. 165. ISBN 83-86776-39-0.
  12. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 157-159. ISBN 83-11-06990-5.
  13. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 163-167. ISBN 83-11-06990-5.
  14. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 174-176. ISBN 83-11-06990-5.
  15. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 179. ISBN 83-11-06990-5.
  16. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 183-185. ISBN 83-11-06990-5.
  17. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 190. ISBN 83-11-06990-5.
  18. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 192-193. ISBN 83-11-06990-5.
  19. ↑ a b c d Pojazdy niemieckie w LWP [online], Forum Odkrywcy, 9 kwietnia 2014 [dostęp 2024-03-16].
  20. ↑ John Stevenson, Jagdpanzer 38(t) 'Chwat' [online], Tank Encyclopedia, 28 lipca 2018 [dostęp 2024-03-16] (ang.).
  21. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 168-170. ISBN 83-11-06990-5.
  22. ↑ 122 mm haubica samobieżna 2S1 GWOZDIKA. [dostęp 2013-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-02)].
  23. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 196. ISBN 83-11-06990-5.
  24. ↑ Armatohaubica samobieżna kalibru 152 mm wz. 1977 „Dana”
  25. ↑ 152-milimetrowa haubica DANA [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
  26. ↑ Koszaliński Portal Militarny – Poznańskie Muzeum Broni Pancernej
  27. ↑ Pierwsze Kraby trafią do wojska
  28. ↑ 155-milimetrowa haubica KRAB [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
  29. ↑ Moździerze samobieżne Rak w jednostce liniowej [online], defence24.pl, 24 czerwca 2017 [dostęp 2023-04-10].
  30. ↑ Moździerz samobieżny RAK [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
  31. ↑ Dostawa pierwszych czołgów i haubic samobieżnych z Korei [online], www.wojsko-polskie.pl, 6 grudnia 2022 [dostęp 2023-04-10].
  32. ↑ Armatohaubica samobieżna K9 [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
  33. ↑ Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 200-202. ISBN 83-11-06990-5.
  34. ↑ a b Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 204. ISBN 83-11-06990-5.
  35. ↑ 23 mm Przeciwlotniczy Samobieżny Zestaw Artyleryjsko-Rakietowy ZSU 23-4 MP “Biała”
  36. ↑ Samobieżny Przeciwlotniczy Zestaw Artyleryjsko-Rakietowy ZSU-23-4MP „BIAŁA”. [dostęp 2013-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-02)].
  37. ↑ Hibneryt, lata 70.
  38. ↑ Hibneryt [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
  39. ↑ Jedna Loara, jeden remont
  40. ↑ Jednostki-Wojskowe.pl [online], www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2020-12-31].
  41. ↑ Polski system artyleryjski kalibru 35 mm – potencjał konfiguracyjny [ANALIZA] – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-12-31].
  42. ↑ BM-8/BM-13/BM-31/Rama M-30 "Katiusza", 1938 ("Andriusza", M-8, M-13, M-20, M-28, M-30, M-31)
  43. ↑ BM-14 (RPU-14), lata 50. (M-14)
  44. ↑ BM-24, lata 50. (8U31, M-24, MS-24, UD)
  45. ↑ 2K6 "Łuna", lata 60.
  46. ↑ BM-21 "Grad", 1963 (M-21)
  47. ↑ 9K52 "Łuna-M", lata 60.
  48. ↑ RM vz. 70 (RM vz. 70/85), 1972
  49. ↑ 9K79 "Toczka", 1979
  50. ↑ Wyrzutnia rakietowa WR-40 LANGUSTA [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
  51. ↑ System HIMARS [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
  52. ↑ Rakietowy Homar-K w obiektywie [FOTO] [online], defence24.pl, 28 grudnia 2023 [dostęp 2024-03-16].
  53. ↑ Pierwszy, zintegrowany w Polsce HOMAR-K przekazany artylerzystom z Nowej Dęby [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
  54. ↑ Zestaw "Krug" – nowy eksponat MLP
  55. ↑ 1971
  56. ↑ BRDM-2 9K31 Strieła-1M [online], Opisy Broni, 6 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-31].
  57. ↑ 2K12 (3M9) "Kub", ok. 1965
  58. ↑ 9K33 (9M33) "Osa", ok. 1970
  59. ↑ WZU S.A. zmodernizuje Osy [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2020-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-28].
  60. ↑ Dwie dekady w NATO. Modernizacja techniczna Sił Zbrojnych RP [3] – Magnum-x [online], www.magnum-x.pl [dostęp 2020-12-31].
  61. ↑ 9K35 (9M37) "Strzała-10", 1971
  62. ↑ modernizacjSPW – WZE S.A. [online] [dostęp 2020-12-31].
  63. ↑ Karol Placha, Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy S-125 Newa-SC. 2020 r. [online], www.polot.net [dostęp 2020-12-31].
  64. ↑ Przeciwlotniczy Poprad na Litwie – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-12-31].
  65. ↑ Przeciwlotniczy zestaw rakietowy POPRAD [online], www.wojsko-polskie.pl [dostęp 2024-03-16].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_artylerii_samobieżnej_Wojska_Polskiego&oldid=73411825”