T48

T48
SU-57
	; T48 / SU-57 w Muzeum Czołgów w Kubince
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	White Motor Company; Diamond T Motor Car Company
Typ pojazdu	przeciwpancerne działo samobieżne
Trakcja	półgąsienicowa
Załoga	5
	Historia
Prototypy	1942
Produkcja	1943
Egzemplarze	962
	Dane techniczne
Silnik	1 silnik gaźnikowy, rzędowy, 4-suwowy, 6-cylindrowy White 160AX o mocy 148 KM
Poj. zb. paliwa	227 l
Pancerz	spawany z płyt walcowanych o grubości 6,3 - 16 mm
Długość	5,99 m
Szerokość	2,19 m
Wysokość	2,23 m
Prześwit	0,28 m
Masa	9 530 kg (bojowa)
Moc jedn.	15,6 KM/t
Nacisk jedn.	0,86 kg/cm³
	Osiągi
Prędkość	72 km/h (droga)
Zasięg pojazdu	320 - 350 km
	Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	0,80 m
Rowy (szer.)	1,00 m
Ściany (wys.)	0,30 m
Kąt podjazdu	30°
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 armata przeciwpancerna M1 kal. 57 mm (zapas amunicji 99 naboi)
	Użytkownicy
	ZSRR, Wielka Brytania, Polska
	Multimedia w Wikimedia Commons

T48 – amerykańskie lekkie działo samobieżne z okresu II wojny światowej, zbudowane na podwoziu półgąsienicowego transportera opancerzonego M3. Większość przekazano ZSRR, gdzie służyły pod oznaczeniem SU-57.

Historia

Działo zostało opracowane w 1942 roku na wniosek mieszanej brytyjsko-amerykańskiej komisji uzbrojenia. Opracowano prototyp uzbrojony w 6-funtową armatę konstrukcji brytyjskiej, produkowaną w USA na licencji pod oznaczeniem M1. Armia amerykańska nie przyjęła pojazdu na swoje uzbrojenie. Ustalono jednak, że będzie on produkowany dla armii brytyjskiej.

W roku 1943 zakłady White Motor Company w Cleveland i Diamond T Motor Car Company w Chicago wyprodukowały 962 pojazdy. Z tego 680 wysłano do Wielkiej Brytanii. Nie znalazły tam szerszego zastosowania, gdyż uznano, że armata 57 mm jest nieodpowiednia do zwalczania ciężkich czołgów niemieckich. Część pojazdów, po wymontowaniu uzbrojenia, używano w armii brytyjskiej jako zwykłe transportery opancerzone.

Służba

Większość pojazdów (650 sztuk) w oryginalnej postaci wysłano (w ramach umowy Lend-Lease) do ZSRR, gdzie przyjęto je do uzbrojenia Armii Radzieckiej pod oznaczeniem SU-57.

Działo SU-57 znalazło się na uzbrojeniu ludowego Wojska Polskiego. W marcu 1944 przybył transport 15 pojazdów, włączonych do 4. kompanii w składzie 1 Batalionu Rozpoznawczego^[1]. 7 czerwca 1944 roku z dział tych utworzono 7 Samodzielny Dywizjon Artylerii Samobieżnej^[2]. Liczył on 13 dział SU-57, w składzie trzech baterii^[1]. Sprzęt ten wykruszył się w walkach i z powodu awarii. Uzupełnień nie przysyłano, bo był on nietypowy. 10 maja 1945 roku pozostało w 7 sdas 5 dział tego typu^[3].

Po wojnie, po rozformowaniu 7 sdas 13 listopada 1945 roku, zostały one przekazane do KBW^[4]. Według publikacji, z kilku zdemontowano działa i używano jako transportery opancerzone, m.in. podczas walk z oddziałami UPA w południowo-wschodniej Polsce^[4]. Wycofano je z uzbrojenia pod koniec lat 50^[4].

Pojazdy następnie trafiły do łódzkiej wytwórni filmowej, gdzie statystowały w filmach udając niemieckie transportery opancerzone z okresu II wojny światowej^[4]. Działa SU-57 występowały między innymi w filmie Krajobraz po bitwie. Jeden, bez działa, został zniszczony w odcinku 5 serialu Czterej pancerni i pies ^[5]. Mimo to, zachowały się w Polsce aż cztery SU-57 z oryginalnym uzbrojeniem, od lat 70. przekazywane do muzeów^[5].

Egzemplarze muzealne

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie eksponuje pojazd noszący w czasie wojny nr 507. Pojazd trafił do Muzeum Wojska Polskiego w 1973 roku. Jego numer ewidencyjny to 4021003 a numer silnika to 160AX 2359^[6]. W 2010 roku firma B+S IMPORT-EKSPORT wykonała remont kapitalny SU-57 na zlecenie Muzeum Wojska Polskiego^[7].
Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu eksponuje pojazd noszący w czasie wojny nr 505. Pojazd trafił do muzeum z Łódzkiej Wytwórni Filmów Fabularnych w 1975 roku. W latach 2008–2009 pojazd został poddany kapitalnemu remontowi w gostyńskim przedsiębiorstwie Handmet Sp. J^[8].
dwa SU-57 znajdują się w prywatnej kolekcji w Gostyniu (jeden w 2011 roku znajdował się w trakcie renowacji)^[5].
dwa SU-57 eksponowane są w Rosji: w Muzeum Zwycięstwa w Moskwie i Muzeum Czołgów w Kubince^[5].
jeden T48 znajduje się w USA^[5].
jeden T48 z niekompletnym układem gąsienicowym znajduje się w Indiach w muzeum w Ahmednagarze^[5].

Przypisy

Bibliografia

Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki Ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.
Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP: 1943-1983. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-06990-5.
Łukasz Gładysiak. Półgąsienicowe działo samobieżne T48 (SU-57). „Militaria XX Wieku”. 4(20)/2011. Wydanie specjalne nr 20, s. 83-93, 2011. Lublin: Kagero Publishing. ISSN 1896-9208. OCLC 751551140&.

[CITEREFGładysiak201188-89-1] Gładysiak 2011 ↓, s. 88-89.

[CITEREFKomornicki198782-2] Komornicki 1987 ↓, s. 82.

[CITEREFMagnuski1985159-3] Magnuski 1985 ↓, s. 159.

[CITEREFGładysiak201191-4] Gładysiak 2011 ↓, s. 91.

[CITEREFGładysiak201192-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gładysiak 2011 ↓, s. 92.

[6] Lekkie działo samobieżne SU-57 (T48) eMWPaedia

[7] Postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na remont czołgu średniego M4A1 Sherman, Powstańczego samochodu pancernego „Kubuś” oraz lekkiego działa samobieżnego SU-57 (T48)

[8] ziało samobieżne SU-57 http://www.muzeum.kolobrzeg.p

[:1-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay Produkcji polskiej.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[A]

Korpusy pancerne	1 Drezdeński Korpus Pancerny
Brygady pancerne	1 2 3 4 16
Pułki czołgów	1 Warszawski pułk czołgów 2 pułk czołgów 3 szkolny pułk czołgów
Pułki czołgów ciężkich	4 pułk czołgów ciężkich 5 pułk czołgów ciężkich 6 pułk czołgów ciężkich
Bataliony rozpoznawcze	1 Warszawski batalion rozpoznawczy 2 motiocykowy batalion rozpoznawczy
Pułki artylerii pancernej	13 24 25 27 28 (23)
Dywizjony artylerii pancernej	1 2 3 4 5 6 7 10 11 12 13
Wyposażenie	T-70 T-34/76 T-34/85 IS-2 SU-57 SU-76 SU-85 ISU-122 ISU-152 BA-64 BA-20

Korpusy pancerne	1 Drezdeński KPanc 1 KPanc (1949–1951) 2 KPanc
Dywizje pancerne	5 10 11 16 19 20
Brygady pancerne	1 2 3 4 16
Pułki czołgów	1 2 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 13 15 16 18 20 22 23 24 25 26 26 27 28 29 30 33 35 51 58 60 68 71 73
Bataliony rozpoznawcze	1 2
Pułki artylerii pancernej	10 12 13 14 17 24 25 26 27 28 (23) 31 46 49 51 52
Dywizjony artylerii pancernej	1 2 3 4 5 6 7 10 11 12
Wyposażenie	T-70 PT-76 T-34-85 T-54 T-55 T-72 IS-2 IS-3 SU-57 SU-76 SU-85 SU-100 ISU-122 ISU-152 ASU-85

Czołgi lekkie	BT MS-1 (T-18) T-26 T-27 T-37A T-38 T-40 T-50 T-60 T-70 T-80
Czołgi średnie	T-24 T-28 T-34 T-34/85 T-44
Czołgi ciężkie	T-35 KW-1 KW-2 KW-85 IS-1 IS-2 IS-3
Działa samobieżne	SU-12 SU-57 SU-76I SU-76 SU-85 SU-100 SU-122 SU-152 ISU-122 ISU-152 ZiS-30 ZSU-37
Samochody pancerne	BA-I BA-3 BA-6 BA-10 BA-11 BA-20 BA-22 BA-27 BA-64 D-8 D-12 FAI
Samochody ciężarowe	ZiS-5 ZiS-6 ZiS-42 GAZ-AA GAZ-AAA GAZ-MM GAZ-55
Ciągniki artyleryjskie	T-20 STZ-5 S-60 S-65 Komintern Woroszyłowiec 9G Kommunar
Samochody osobowe i motocykle	GAZ-61 GAZ-64 GAZ-67 M-72 PMZ-A-750
Inne pojazdy	BA-22 NKŁ-16 NKŁ-26 Na ispug S-2 Katiusza Teletank
Prototypy i pojazdy doświadczalne	A-20 A-32 AT-1 BA-5 BA-30 BAD-2 D-9 GAZ-TK KSP-76 KW-3 KW-13 PB-4 PB-7 PPG SU-1 SU-2 SU-3 SU-4 SU-5 SU-6 SU-8 SU-14 SU-26 S-51 SMK T-12 T-19 T-22 T-33 T-34M T-43 T-46 T-100 ZiS B-3

Czołgi	T-34-85^[A] IS-2 IS-3 T-54^[A] T-55^[A] T-55AM Merida^[A] T-70 PT-76 T-72^[A] PT-91 Twardy^[A] Leopard 2 Leopard 2PL M1 Abrams K2 Black Panther
Działa pancerne i samobieżne	2S1 Goździk^[A] 2S7 Pion Krab^[A] Loara^[A] M17 SU-57 SU-76 SU-85 SU-100 SU-152 ASU-85 ISU-122 ISU-152 ZSU-23-4 ZSU-23-4MP Biała^[A] ZSU-57-2 wz. 77 Dana Hibneryt^[A] M120 Rak K9 Thunder
Bojowe wozy piechoty i transportery opancerzone	BWP-1 BMP-2 BWR-1D BWR-1S Half-track KTO Rosomak^[A] KTO Ryś^[A] BTR-60 SKOT^[A] BTR-152 BTR-40 TOPAS MT-LB^[A] Łowcza-3 Opal^[A] M113/M557 Cougar H MaxxPro LPG^[A] Waran^[A] Heron^[A]
Samochody pancerne	BA-64 BRDM-1 BRDM-2 BRDM-2 Żbik/Szakal^[A] FUG Dzik^[A] Żubr^[A] Łoś^[A] Oshkosh M-ATV
Pojazdy techniczne	WZT-1^[A] WZT-2^[A] WZT-3^[A] WPT Mors^[A] Bergepanzer 2
Pojazdy saperskie	BAT SUM-Kalina^[A] Keiler Bożena^[A] BLG-67^[A] Leopard Biber Daglezja^[A] PTS MID/MID-M^[A] TRI^[A]
Ciągniki artyleryjskie	Komintern Woroszyłowiec Mazur D-350^[A]
Samochody terenowe	UAZ 469B Honker^[A] UAZ-452 GAZ-46 MAW GAZ-67 GAZ-69 Mercedes-Benz G Daewoo Musso Mitsubishi Pajero Toyota Hilux Toyota Land Cruiser Land Rover Defender HMMWV (potocznie Humvee) Skorpion-3^[A] Willys MB Ford Ranger PWA Aero LPU-1 Wirus
Motocykle i quady	M-72 Yamaha FZ6 Yamaha XT 660 Honda TRX-300 FW Honda TRX 400 4x4 Polaris Sportsman Arctic Cat 400
Samochody ciężarowe	Star 266^[A] Star 660^[A] Star 744^[A] Star 944^[A] Star 1466^[A] Studebaker US-6 KrAZ-255 GAZ-66 Ural-375D Ural-4320 BAW SLT 50 Elefant ZiŁ-130 ZiŁ-131 ZiŁ-157 SCAM Unimog Iveco EuroTrakker Iveco Eurocargo Mercedes-Benz Atego Mercedes-Benz Actros Mercedes-Benz 1017A Tatra 148 Tatra 815 Scania R480 AMZ SCAM^[A] Volvo FM Volvo FL Star 266M2^[A] Jelcz 800^[A] Jelcz C642 C662^[A] Jelcz 442.32 Jelcz P662
Samochody inne	Fiat Ducato^[A] Ford Transit Autosan A1112T^[A] Autosan A1012T^[A] Autosan A1010T^[A] Solbus C 10,5^[A] Volkswagen Transporter Volkswagen Crafter MAN TGE
Polskie konstrukcje prototypowe^[A]	LPT Anders BWP-2000 BWP-40 BWP-1M „Puma” PT-94 PT-97 Goryl PT-2001 CV90 PL Jenot Tur Tur 2 Tur 3 Lewiatan Świstak PMC-90 MTS-360 Hipopotam PL-01 Concept AHS Kryl BWP Borsuk AMZ Bóbr-3