Lorysa piżmowa
Glossopsitta concinna[1] | |||
(Shaw, 1791) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Plemię | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
lorysa piżmowa | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
Lorysa piżmowa[9], lora piżmowa[10], nektarynka piżmowa[11] (Glossopsitta concinna) – gatunek średniej wielkości ptaka z podrodziny dam (Loriinae) w rodzinie papug wschodnich (Psittaculidae). Papuga ta występuje w Australii, według IUCN nie jest zagrożona wyginięciem.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Lora piżmowa występuje w zależności od podgatunku[12][13]:
- G. concinna concinna – wsch. i płd.-wsch. Australia z płd.-wsch. Queenslandem na płd. do stanu Wiktorii, stamtąd na zachód do płd.-wsch. Australii Południowej, włącznie z Wyspą Kangura.
- G. concinna didimus – Tasmania.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1791 roku angielski zoolog George Shaw, nadając mu nazwę Psittacus concinnus[4]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Shaw wskazał Nową Holandię[4] (tj. Nowa Południowa Walia, Australia)[14]. Podgatunek didimus opisał po raz pierwszy w 1915 roku australijski ornitolog Gregory Mathews, jako miejsce typowe wskazując Tasmanię[7]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Glossopsitta utworzonego w 1854 roku przez francuskiego ornitologa Karola Bonaparte[2].
Na półwyspie Jork zaobserwowano hybrydyzację tam występującej populacji z Trichoglossus moluccanus[13]. Rodzaj Glossopsitta tworzy grupę siostrzaną z Trichoglossus[15]. Wstępnie rozpoznano dwa podgatunki[12], lecz podgatunek didimus jest słabo zróżnicowany i być może powinien być traktowany jako synonim concinna[13][14].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Glossopsitta: gr. γλωσσα glōssa – język; nowołac. psitta – papuga, od gr. ψιττακη psittakē – papuga[16].
- concinna: łac. concinnus – elegancki, schludny, przyjemny[17].
- Centrourus: gr. κεντρον kentron – ostrze; ουρα oura – ogon[18].
- didimus: gr. διδυμος didumos – rozwidlony, podwójny, bliźniaczy, od δυο duo – dwa[19].
- australis: łac. australis – południowy, od auster, austri – południe[20].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała około 22 cm; masa ciała 52–65 g[13]. Dziób czarniawy z pomarańczową końcówką; czoło, kantarek i część pokryw usznych czerwone, z jasnoniebieskimi smugami poniżej oka. Ciemię matowoniebieskie przechodzące w zielony, kark i płaszcz koloru oliwkowożółtego; grzbiet i skrzydła zielone. Ogon koloru zielonego, z czerwonymi piórami na spodniej części. Spód ciała i pokrywy podskrzydłowe żółtozielone, górne części boków koloru żółtego, nogi szarawe. Samica ma mniej niebieskiego na ciemieniu[13]. Młode ptaki ciemniejsze, z matowo czerwonymi oznaczeniami na głowie[13].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Lora piżmowa zamieszkuje zalesione obszary, preferując bardziej otwarte siedliska takie jak lasy eukaliptusowe, nadbrzeżne lasy wtórne oraz zagajniki na ziemi uprawnej, zalatując również na obszary podmiejskie i do parków[13]. Papuga ta prowadzi koczowniczy tryb życia, przemieszczając się wraz z kwitnieniem drzew, jednak w przeciwieństwie do innych lor, ma tendencję do odwiedzania danego obszaru w regularnych odstępach czasu w przeciągu wielu lat[13]. Lora piżmowa żywi się nektarem, pyłkami i kwitnącą roślinnością, preferując eukaliptusy, kwiaty, młode pędy i pąki kuflika cytrynowego (Callistemon citrinus), Grevillea robusta i mirtowatych z rodzaju Angophora; spożywa również jagody, owoce, nasiona, owady, czasem stając się według farmerów szkodnikiem w sadach i na uprawach kukurydzy i sorgo[13].
Okres lęgowy przypada na sierpień–styczeń; gniazdo znajduje się w wydrążonym konarze lub otworze w drzewie, zwykle wysoko na żywym eukaliptusie tuż przy wodzie[13]. W zniesieniu zazwyczaj tylko 2 jaja; w niewoli czas inkubacji wynosił 21–22 dni (zarejestrowano również 28–30 dni), zaś pisklę przebywa w gnieździe okres od 45 do 50 dni[13].
Status zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[8]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten ocenia się na bardzo powszechnie występujący[8]. Populacja wydaje się być stabilna ze względu na brak dowodów na jakiekolwiek spadki lub inne istotne zagrożenia[8]. Gatunek objęty konwencją waszyngtońską (CITES) w załączniku II[21].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Glossopsitta concinna, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Ch.-L. Bonaparte. Tableau des Perroquets. „Revue et Magasin de Zoologie pure et appliquée”. 2e Série. 6, s. 157, 1854. (fr.).
- ↑ J. Latham: Index Ornithologicus, Sive Systema Ornithologiae Complectens Avium Divisionem In Classes, Ordines, Genera, Species, Ipsarumque Varietates Adjectis Synonymis, Locis, Dexdriptionibus, &c. Supplementum Indicis Ornithologici, Sive Systematis Ornithologiae. Cz. 1. Londini: Leigh Et Sotheby, 1790, s. 104. (łac.).
- ↑ a b c G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects. Cz. 3. London: Printed for Nodder & Co., 1791, s. ryc. 87 i tekst. (ang.).
- ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. London. R. and J.E. Taylor, 1840, s. 51. (ang.).
- ↑ C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen: försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 71. (łac.).
- ↑ a b G.M. Mathews. Additions and Corrections to my List of The Birds Of Australia. „Austral Avian Record”. 2, s. 127, 1913–15. (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Glossopsitta concinna, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-03-10] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Loriini Selby, 1836 (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-05].
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Loriini Selby, 1836 (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-24].
- ↑ P. Mielczarek, W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 106, 1999. ISSN 0550-0842.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k N. Collar: Musk Lorikeet (Glossopsitta concinna). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ a b J.L. Peters: Check-list of birds of the world. Cz. 3. Cambridge: Harvard University Press, 1937, s. 157. (ang.).
- ↑ L. Joseph, A. Toon, E.E. Schirtzinger, T.F. Wright & R. Schodde. A revised nomenclature and classification for family-group taxa of parrots (Psittaciformes). „Zootaxa”. 3205, s. 26–40, 2012. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Glossopsitta [dostęp 2017-03-10] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Concinna [dostęp 2017-03-10] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Centrourus [dostęp 2017-03-10] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Didimus [dostęp 2017-03-10] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Australe [dostęp 2017-03-10] .
- ↑ Appendices I, II and III. Convention on International Trade in Endangered Species of Wild. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).