Niedobczyce
| ||||
| ||||
 Budynek starej szkoły w Niedobczycach | ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  śląskie
| |||
| Miasto | Rybnik | |||
| Prawa miejskie | 1954-1975 | |||
| W granicach Rybnika | od 1975 | |||
| Zarządzający | Bronisław Degenhardt | |||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
ok. 12 454[1] | |||
| Strefa numeracyjna | (+48) 032 | |||
| Kod pocztowy | 44- 270, 44-211 | |||
Położenie na mapie Rybnika  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | ||||
| 50°03′59,7600″N 18°29′38,7600″E/50,066600 18,494100 | ||||
Portal  Polska
| ||||
Niedobczyce (śl. Ńydobczyce, niem. Niedobschütz) – dzielnica Rybnika położona w południowo-zachodniej części miasta. W latach 1955-1975 stanowiły samodzielne miasto. Liczy ponad 12 000 mieszkańców.
Miejscowość Niedobczyce była w latach 1945 - 1954 siedzibą gminy Niedobczyce.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Niedobczyce położone są w południowej części Rybnika, na kilku wzgórzach oraz w rozległej dolinie wzdłuż rzeki Nacyny. Od południa Niedobczyce sąsiadują z miastem Radlin w powiecie wodzisławskim, od wschodu z dzielnicą Popielów, z zachodu Niewiadom, z północnego wschodu z dzielnicą Zamysłów oraz z dzielnicą Zebrzydowice z północnego zachodu.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od imienia jej dawnego właściciela - Niedobka, lub Niedobki[potrzebny przypis]. Zanim Niedobczyce stały się częścią Rybnika historyczne dokumenty notowały je jako osobną miejscowość. W łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego miejscowość zanotowana została w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iuris Polonici[2] w zlatynizowanej, staropolskiej formie Nedobcici[3]. W 1531 notowana jako Niedobtzitze, a w 1584 jako Niedobschitz[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dzieje Niedobczyc sięgają XIII wieku[4]. Miejscowość założona była pierwotnie na prawie polskim iure polonico[2] i podlegała władzy książęcej Kazimierza I opolskiego. Mieszkańcy wsi zobowiązani byli do świadczenia dla niego powinności służebnych wynikających z tego prawa takich jak: stan, stróża, powoz, przewod, bobrownicy, psiarego i innych. W 1228 Kazimierz opolski przekazał wieś w uposażenie klasztoru w Czarnowąsach zachował jednak przysługujące władzy książęcej prawa polskie[2].
Do połowy XIX wieku była to, jak wiele jej podobnych, niewielka, rolnicza wioska. Powstanie kolei i rozwój przemysłu węglowego spowodował gwałtowny przyrost mieszkańców, a co za tym idzie rozbudowę Niedobczyc. W latach 1892-96 wybudowano tam kopalnię, o niemieckiej nazwie „Römer”, w ślad za nią powstało osiedle robotnicze. Po pierwszej wojnie światowej, w 1936 roku nazwę kopalni zmieniono na podobnie brzmiącą, ale polską- „Rymer”, od nazwiska pierwszego wojewody śląskiego, Józefa Rymera[potrzebny przypis].
25 stycznia 1920 roku w Niedobczycach utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Koło to podlegało organizacyjnie Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” w Rybniku[5] i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła. W roku 1932 niedobczyckie koło tej organizacji liczyło 42 członków[6].
W 1955 roku, miejscowość po połączeniu z sąsiednim Niewiadomiem (Górnym i Dolnym), Beatą, Popielowem i Radziejowem, otrzymała prawa miejskie. Ten stan trwał do 1975 roku, kiedy Niedobczyce stały się jedną z dzielnic Rybnika.
Ludzie związani z miejscowością[edytuj | edytuj kod]
14 lutego 1928 roku urodził się w Niedobczycach Władysław Basista[7], 25 października 1934 roku Damian Zimoń, a 18 kwietnia 1937 roku Alojzy Gryt.
Zabudowa[edytuj | edytuj kod]
W dzielnicy znajdują się m.in:
- Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wybudowany w 1921 roku.
- Kościół pw. Miłosierdzia Bożego (terytorialnie znajduje się na terenie Niedobczyc, jednak obejmuje jedynie północno-zachodnią część miejscowości oraz północną część sąsiedniego Niewiadomia)
- Szkoła Podstawowa nr 21
- Szkoła Podstawowa nr 22
- Zespół Szkół nr 5 (Gimnazjum nr 11, Technikum nr 5, Liceum nr 7 )
- Dom Kultury Niedobczyce
- Zespół Ognisk Wychowawczych - wielofunkcyjna całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza (www.miastorybnik.pl/zow)
- Pomnik Powstańców Śląskich
- zabytkowe osiedle górnicze, zbudowane w koncepcji miasta-ogrodu
- Dwa boiska sportowe
- Trzy dworce kolejowe: Rybnik Towarowy, Rybnik Niedobczyce, Rybnik Rymer
- Filia biblioteki miejskiej w budynku z początków XX wieku.
- Dwa cmentarze parafialne
- Drogi: krajowa 78, wojewódzka 935
- Hałda zlikwidowanej już KWK "Rymer"
- osiedle Wrębowa
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ - Serwis Miejski - (12) Niedobczyce
- ↑ a b c Colmar Grünhagen 1857 ↓, s. 4.
- ↑ Colmar Grünhagen 1857 ↓, s. 3.
- ↑ a b Franz Idzikowski,"Geschichte Stadt udn ehemaligen Herrschaft Rybnik in Oberschlesien", Maruschke&Berendt, Breslau 1861, str. 16.
- ↑ "Działalność Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na ziemi rybnickiej w latach 1898–1939", Rybnicki Kurier Muzealny nr 4, czerwiec 2012
- ↑ "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 563, hasło "Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" - dzielnica Śląska".
- ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR LIX/1219/18 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2018 r. w sprawie przyznania ks. Władysławowi Basiście tytułu "Honorowy Obywatel Miasta Katowice", Katowice , 11 września 2018 (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz. Breslau: Josef Max & COMP., 1857.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Niedobczyce na stronie serwisu miejskiego Rybnika. [dostęp 2014-08-05].
- Niedobczyce na stronie serwisu Stowarzyszenia Miłośników Niedobczyc. [dostęp 2014-08-05].
- Niedobczyce al. Niedobcice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 56.
| ||||||||||||||||