Wyszków

Szablon:POL miasto infobox Wyszków – miasto w woj. mazowieckim, w powiecie wyszkowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wyszków.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 27 126 mieszkańców.

Miasto jest położone nad Bugiem na skraju Międzyrzecza Łomżyńskiego, na południu Puszczy Białej, 55 km na północny wschód od Warszawy, przy drodze krajowej nr 8 Warszawa – Białystok.

Położenie

Wyszków leży na wschodzie Polski w województwie mazowieckim, gminie Wyszków i powiecie wyszkowskim. Wyszków położony jest na północny-wschód od Warszawy, nad rzeką Bug

Historia miasta

Wyszków jest wzmiankowany od 1203 r., najpierw pod nazwą Wyszkowo, prawa miejskie otrzymał w 1502 r. Przed rozbiorami należał do biskupów płockich. W 1528 r. wybudowano most na Bugu, co przyśpieszyło rozwój miasta. Zniszczony w czasie wojen szwedzkich w połowie XVII wieku. W 1655 roku w tutejszym dworze biskupim zmarł Karol Ferdynand Waza. Od 1795 w zaborze pruskim, następnie od 1807 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 w Królestwie Kongresowym (zaborze rosyjskim).

19 maja 1870 stracił prawa miejskie i odzyskał je 4 lutego 1919. Szybki rozwój miasta po otwarciu w 1897 linii kolejowej Pilawa – Tłuszcz – Ostrołęka. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w sierpniu 1920 stanowił ostatnie miejsce postoju Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski (planowanego jako rząd marionetkowy Polskiej Republiki Rad) w czasie ofensywy Armii Czerwonej na Warszawę. Epizod ten uwiecznił Stefan Żeromski w opowiadaniu Na probostwie w Wyszkowie.

Przed II wojną światową w połowie zamieszkany przez Żydów. W 1939 toczyły się zacięte walki 1 Dywizji Piechoty Legionów z Grupy Operacyjnej "Wyszków" z Niemcami forsującymi Bug. W okresie okupacji niemieckiej mieścił się w mieście oddział roboczy jeńców sowieckich obozu w Beniaminowie. Niemcy dokonywali w Wyszkowie masowych egzekucji, zamordowano ponad 7 tysięcy mieszkańców.

W latach 1946–1951 w okolicach m. Wyszkowa w ramach podziemia niepodległościowego działał oddział Jana Kmiołka "Wira".

Od 1956 do 1975 i ponownie od 1999 Wyszków jest siedzibą powiatu.

W 1939 do miasta została przyłączona część Rybienka Nowego (Wygoda i Zapole). W latach 1952–1954 do miasta należał Skuszew na lewym brzegu Bugu. W związku z powstaniem gromad w 1954 z granic miasta wyłączono Latoszek, który przyłączono znów w 1961, razem z Rybienkiem Leśnym i Rybienkiem Łochowskim.

Transport

Przez miasto przechodzą drogi.

• droga międzynarodowa E67 Helsinki – Kowno – Warszawa – Praga,
• droga krajowa 8 Kudowa-Zdrój – Wrocław – Warszawa – Białystok – Suwałki – Budzisko,
• droga krajowa 62 Siemiatycze – Wyszków – Płock – Strzelno
• droga wojewódzka 618 Pułtusk – Wyszków – Gołymin-Ośrodek

Powstała też obwodnica Wyszkowa, która jest częścią drogi ekspresowej S8.

Przez Wyszków biegnie trasa kolejowa łącząca Ostrołękę z Warszawą z dworcem w Wyszkowie i przystankiem w Rybienku Leśnym.

13 grudnia 2012 otworzono oficjalnie sanitarne lądowisko przy ul. Komisji Edukacji Narodowej.

Edukacja

• Szkoły podstawowe
  • Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Adama Mickiewicza
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Władysława Broniewskiego
  • Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Jana Hempla w Wyszkowie-Rybienku Leśnym
  • Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Żołnierzy Armii Krajowej
• Gimnazja
  • Gimnazjum Nr 1 im. Polskich Mistrzów Olimpijskich
  • Gimnazjum Nr 2 im. Obrońców Westerplatte
  • Gimnazjum Nr 3 w Wyszkowie-Rybienku Leśnym
• Szkoły średnie
  • Liceum Ogólnokształcące im. C.K. Norwida
  • Zespół Szkół Nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie
  • Zespół Szkół Nr 2 im. Mikołaja Kopernika
  • Zespół Szkół Nr 3 im. Jana Kochanowskiego
  • I Technikum Poligraficzno-Usługowe
• Szkoły wyższe
  • Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, filia w Wyszkowie

Kultura

Wyszków został upamiętniony w piosence Elektrycznych Gitar Wyszków tonie.

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Idziego
  • parafia św. Wojciecha
  • parafia Świętej Rodziny
  • Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Wyszkowie-Rybienku Leśnym
• Dwa Chrześcijańskie Zbory Świadków Jehowy (Wyszków-Lucynów, Wyszków-Północ) Sala Królestwa

Media

• Nowy Wyszkowiak
• Głos Wyszkowa
• Wyszkowiak
• Wyszków Moje Miasto (portal turystyczny)
• InfoWyszków (portal informacyjny)
• Telewizja Wyszków (telewizja internetowa)
• Kurier W
• Tuba Wyszkowa

Informacje

• Przemysł: dawniej meblarski, samochodowy i browar, obecnie: szklarski, metalowy, węzeł drogowy, drukarnia.
• Wypoczynek: na lewym brzegu Bugu ośr. letniskowy – Rybienko Leśne, Sanatorium Neuropsychiatrii Dziecięcej.

Zabytki

• Obelisk Wazów wystawiony na polecenie króla Jana Kazimierza na cześć jego brata Karola Ferdynanda Wazy, który zmarł w Wyszkowie. Obelisk zaprojektował Giovanni Battista Gisleni.
• Kościół św. Idziego z 1793 roku w stylu klasycystycznym. W 1884 roku dobudowano dwie kaplice. W 1939 roku kościół spłonął. W 1959 po odbudowie ponownie konsekrowany.
  • obraz Najświętszej Maryi Panny w srebrnej sukience z XVII wieku
  • plebania klasycystyczny w której na zdobycie Warszawy w 1920 roku czekali m.in. Julian Marchlewski, Feliks Dzierżyński, Feliks Kon.
  • mur cmentarny
• Pałac w Rybienku Starym, klasycystyczny z 1780 roku zbudowany dla biskupa inflanckiego Jana Stefana Giedroycia. Od 1831 roku w rękach Augusta Morzkowskiego. Od 1879 roku do 1945 roku właścicielami była rodzina Skarżyńskich. Przebudowany na początku XX wieku m.in. poprzez dobudowanie tarasu. Po usunięciu uszkodzeń z wojny 1920 roku umieszczono w nim pensjonat goszczący m.in. Kossaka, Kotarbińskiego, Aleksandra Zelwerowicza. W wyniku działań wojennych we wrześniu 1939 roku spłonęło poddasze. Od 1945 roku własność Ministerstwa Zdrowia, który ulokował w nim m.in. sanatorium dziecięce co doprowadziło do dewastacji obiektu. Od 1989 roku własność SARP. Obecnie własność prywatna.
  • dwie oficyny
  • we wnętrzu polichromie Jana Bogumiła Plerscha, konserwowane po 1953 roku.
  • park krajobrazowy
• Stróżówka pałacowa w stylu neogotyckim z połowy XIX wieku. Dawniej w jej pobliżu znajdowała się rezydencja biskupów płockich.
• Browar z XIX wieku, ul. 1 Armii WP nr 54
• Willa z kresu międzywojennego, ul. Zakolejowa/Pułtuska

Ciekawostki

• W 1919 r. urodził się Mordechaj Anielewicz, przywódca powstania w getcie warszawskim 1943. W miejscu gdzie stał jego dom postawiono pomnik.
• Honorowym obywatelem Wyszkowa jest m.in. malarz Ludwik Maciąg (1920–2007) tworzący w pobliskim Gulczewie.
• W 2006 r. na moście kolejowym na rzece Bug Andrzej Wajda nakęcił początkowe sceny do filmu Katyń.
• W 2008 r. zostały tu odnalezione zbuntowane siostry betanki. Najprawdopodobniej zamieszkały tu niedługo po eksmisji z Kazimierza Dolnego.
• O wydarzeniach z 1920 roku Stefan Żeromski napisał opowiadanie pt. "Na probostwie w Wyszkowie".

Współpraca międzynarodowa

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Ejszyszki	Litwa	2 września 2006
Kohtla-Järve	Estonia	2 września 2006
Wyszogród	Ukraina	2006
Winnica	Ukraina	luty 2013

Galeria zdjęć

• 
  Kościół św. Idziego w Wyszkowie
• 
  Obelisk Wazów (wystawiony po 1655 r. dla uczczenia biskupa płockiego Karola Ferdynanda Wazy)
• 
  Pomnik Cypriana Kamila Norwida w parku miejskim
• 
  Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w parafii Świętego Wojciecha
• 
  Pomnik ku pamięci Mordechaja Anielewicza
• 
  Pływalnia miejska "Błękitna"
• 
  Biblioteka miejska
• 
  Szkoła Podstawowa nr 1 i Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida
• 
  Filia Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica
• 
  Most na rzece Bug w Wyszkowie
• 
  Haubica nad brzegiem rzeki Bug
• 
  Rzeka Bug w Wyszkowie
• 
  Rzeka Bug w Wyszkowie
• 
  Most kolejowy na rzece Bug w Wyszkowie
• 
  Kościół św. Idziego i łęgi nadbużańskie
• 
  Osiedle Sowińskiego

Zobacz też

• Synagoga w Wyszkowie
• Cmentarz żydowski w Wyszkowie

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Wyszków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 147 .