Stary Zamek w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
kolejność sekcji końcowych, drobne redakcyjne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Pierwszy |
Pierwszy drewniany gród postawili książęta ruscy w [[XI wiek]]u. W obrębie wałów wzniesiono w XII wieku murowaną cerkiew o wymiarach 17 na 11 metrów (tzw. dolna świątynia). Najpóźniej w 1253 roku [[Grodno]] przeszło we władanie [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Przypuszczalnie wtedy w połowie XIII wieku zbudowano na dziedzińcu kaplicę zamkową na planie kwadratu o boku 9 m (tzw górna świątynia). W XIII wieku na terenie grodu znajdowała się także murowana wieża [[stołp]], będąca miejscem ostatecznej ochrony obrońców w razie oblężenia. Od początku XIV wieku gród w Grodnie stał się celem częstych ataków [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]]. Po 1385 roku Jagiełło przekazał gród księciu [[Witold Kiejstutowicz|Witoldowi]]. Po tym, gdy Witold w 1389 roku zdradził Jagiełłę i uciekł do Krzyżaków, w kwietniu 1390 roku gród został zdobyty przez Jagiełłę. Po tym, gdy Witold na mocy [[Ugoda w Ostrowie|Ugody w Ostrowie]] pochodził się z Jagiełłą, w [[1393]] roku [[gród]] ponownie objął Witold. Gród spłonął w [[1398]] w związku z czym Witold wybudował tym razem w tym samym miejscu murowany [[zamek]] gotycki z pięcioma [[baszta]]mi i łączącymi je murami o grubości 3 metrów. Z tego założenia zachowały się do dzisiaj jedynie fragmenty. Zamek ten wytrzymał oblężenie Krzyżaków w 1402 roku. W tym też czasie zbudowano Zamek Dolny (w miejscu dzisiejszego Nowego Zamku). |
||
W [[1445]] roku [[Władcy Litwy|wielki książę litewski]] [[Kazimierz IV Jagiellończyk]] przyjął |
W XV wieku na Zamku Dolnym powstał Dom Królewski (tzw. ''Domus Regia''), który stał się główną rezydencją królewską. W [[1445]] roku [[Władcy Litwy|wielki książę litewski]] [[Kazimierz IV Jagiellończyk]] przyjął w nim poselstwo koronne, oferujące mu [[korona (atrybut)|koronę]] Królestwa Polskiego. Król zmarł na zamku w [[1492]] roku. Na zamku w Grodnie mieszkał i zmarł w 1483 roku także syn króla Kazimierza – [[święty Kazimierz]]. |
||
Powrót do świetności zamku górnego nastąpił w czasach panowania króla [[Stefan Batory|Stefana Batorego]], który w trakcie wojen z Moskwą w latach 1576-1582 uczynił z zamku swoją główną rezydencję. Z inicjatywy Batorego zamek został przebudowany około 1580 roku w stylu [[renesans]]owym przez włoskiego architekta [[Scoto z Parmy]]. Król Stefan Batory zmarł na zamku w Grodnie 12 grudnia w 1586 roku. |
|||
W [[1655]] roku zamek został doszczętnie zniszczony przez wojska moskiewskie pod dowództwem Chowańskiego. |
W [[1655]] roku zamek został doszczętnie zniszczony przez wojska moskiewskie pod dowództwem Chowańskiego. W latach 70. XVII wieku odbudował go [[kanclerz wielki litewski]] i starosta grodzieński [[Krzysztof Zygmunt Pac]]. Od [[1678]] roku odbywał się w nim co trzeci [[sejm walny|sejm]] zwyczajny Rzeczypospolitej. |
||
W [[1708]] roku zamek został zniszczony przez szwedzkie wojska Karola XII czasie [[III wojna północna|III wojny północnej]] i nigdy już nie powrócił do dawnej świetności. W związku z tym, że stary zamek był zrujnowany, król [[August III Sas]] na potrzeby reprezentacyjne wybudował na sąsiednim wzgórzu '''[[Nowy Zamek w Grodnie|Nowy Zamek]]'''. W związku z tym Stary Zamek w [[XVIII wiek]]u pozostawał ruiną. |
W [[1708]] roku zamek został zniszczony przez szwedzkie wojska Karola XII czasie [[III wojna północna|III wojny północnej]] i nigdy już nie powrócił do dawnej świetności. W 1729 roku był opisywany jako ruina. W związku z tym, że stary zamek był zrujnowany, król [[August III Sas]] na potrzeby reprezentacyjne wybudował na sąsiednim wzgórzu '''[[Nowy Zamek w Grodnie|Nowy Zamek]]'''. W związku z tym Stary Zamek w [[XVIII wiek]]u pozostawał ruiną. |
||
W [[XIX wiek]]u stary zamek został przebudowany na koszary [[Armia Imperium Rosyjskiego|rosyjskiej armii]]. Wtedy też rozebrano trzecią kondygnację oraz przebudowano m.in. dawną salę sejmową i izbę poselską. |
W [[XIX wiek]]u stary zamek został przebudowany na koszary [[Armia Imperium Rosyjskiego|rosyjskiej armii]]. Wtedy też rozebrano trzecią kondygnację oraz przebudowano m.in. dawną salę sejmową i izbę poselską. |
Wersja z 19:13, 26 lis 2016
![]() Stary Zamek w Grodnie | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny | |
Architekt | |
Rozpoczęcie budowy | |
Ważniejsze przebudowy |
lata 80. XVI w. |
Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Grodna ![]() Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Białorusi ![]() Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego ![]() Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
Strona internetowa |
Stary Zamek – zamek królewski w Grodnie, miejsce sejmów walnych I Rzeczypospolitej. Miejsce śmierci królów Polski: Kazimierza Jagiellończyka i Stefana Batorego, a także patrona Rzeczypospolitej św. Kazimierza.
Historia
Pierwszy drewniany gród postawili książęta ruscy w XI wieku. W obrębie wałów wzniesiono w XII wieku murowaną cerkiew o wymiarach 17 na 11 metrów (tzw. dolna świątynia). Najpóźniej w 1253 roku Grodno przeszło we władanie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przypuszczalnie wtedy w połowie XIII wieku zbudowano na dziedzińcu kaplicę zamkową na planie kwadratu o boku 9 m (tzw górna świątynia). W XIII wieku na terenie grodu znajdowała się także murowana wieża stołp, będąca miejscem ostatecznej ochrony obrońców w razie oblężenia. Od początku XIV wieku gród w Grodnie stał się celem częstych ataków Krzyżaków. Po 1385 roku Jagiełło przekazał gród księciu Witoldowi. Po tym, gdy Witold w 1389 roku zdradził Jagiełłę i uciekł do Krzyżaków, w kwietniu 1390 roku gród został zdobyty przez Jagiełłę. Po tym, gdy Witold na mocy Ugody w Ostrowie pochodził się z Jagiełłą, w 1393 roku gród ponownie objął Witold. Gród spłonął w 1398 w związku z czym Witold wybudował tym razem w tym samym miejscu murowany zamek gotycki z pięcioma basztami i łączącymi je murami o grubości 3 metrów. Z tego założenia zachowały się do dzisiaj jedynie fragmenty. Zamek ten wytrzymał oblężenie Krzyżaków w 1402 roku. W tym też czasie zbudowano Zamek Dolny (w miejscu dzisiejszego Nowego Zamku).
W XV wieku na Zamku Dolnym powstał Dom Królewski (tzw. Domus Regia), który stał się główną rezydencją królewską. W 1445 roku wielki książę litewski Kazimierz IV Jagiellończyk przyjął w nim poselstwo koronne, oferujące mu koronę Królestwa Polskiego. Król zmarł na zamku w 1492 roku. Na zamku w Grodnie mieszkał i zmarł w 1483 roku także syn króla Kazimierza – święty Kazimierz.
Powrót do świetności zamku górnego nastąpił w czasach panowania króla Stefana Batorego, który w trakcie wojen z Moskwą w latach 1576-1582 uczynił z zamku swoją główną rezydencję. Z inicjatywy Batorego zamek został przebudowany około 1580 roku w stylu renesansowym przez włoskiego architekta Scoto z Parmy. Król Stefan Batory zmarł na zamku w Grodnie 12 grudnia w 1586 roku.
W 1655 roku zamek został doszczętnie zniszczony przez wojska moskiewskie pod dowództwem Chowańskiego. W latach 70. XVII wieku odbudował go kanclerz wielki litewski i starosta grodzieński Krzysztof Zygmunt Pac. Od 1678 roku odbywał się w nim co trzeci sejm zwyczajny Rzeczypospolitej.
W 1708 roku zamek został zniszczony przez szwedzkie wojska Karola XII czasie III wojny północnej i nigdy już nie powrócił do dawnej świetności. W 1729 roku był opisywany jako ruina. W związku z tym, że stary zamek był zrujnowany, król August III Sas na potrzeby reprezentacyjne wybudował na sąsiednim wzgórzu Nowy Zamek. W związku z tym Stary Zamek w XVIII wieku pozostawał ruiną.
W XIX wieku stary zamek został przebudowany na koszary rosyjskiej armii. Wtedy też rozebrano trzecią kondygnację oraz przebudowano m.in. dawną salę sejmową i izbę poselską.
Po odzyskaniu przez Polskę Grodna w 1919 roku, stary zamek został przystosowany do pełnienia funkcji muzealnych – jego twórcą i kustoszem był Józef Jodkowski (1890–1950), polski archeolog, autor wielu prac o Grodnie i ziemi grodzieńskiej. W czasie II wojny światowej większość zbiorów zgromadzonych na zamku uległo rozkradzeniu. Zachował się jednak m.in. oryginalny testament Tadeusza Kościuszki z 1817 roku, prezentowany w muzeum.
Obecnie istnieją plany odbudowy zamku w formie z czasów panowania Stefana Batorego[1].
-
Zamek Stary na widoku Grodna z 1597
-
Zamek za panowania Stefana Batorego
Zobacz też
Bibliografia
- Grodno: miasto nad Niemnem, Kraków 2005, ISBN 83-89676-33-8