Ziemia lęborsko-bytowska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
'''Ziemia lęborsko-bytowska''' – terytorium historyczne na [[Pomorze|Pomorzu]], złożone z dwóch okręgów ze stolicami w [[Bytów|Bytowie]] i [[Lębork]]u. |
'''Ziemia lęborsko-bytowska''' – terytorium historyczne na [[Pomorze|Pomorzu]], złożone z dwóch okręgów ze stolicami w [[Bytów|Bytowie]] i [[Lębork]]u. |
||
Obszarem do rzeki [[Łeba (rzeka)|Łeby]] władała dynastia [[Gryfici|Gryfitów]], jednak terytoriami miast [[Sławno]] i [[Słupsk]] rządziła ich boczna linia po [[Racibor I|Raciborze I]]. W 1227 r. po wymarciu bocznej linii, terytorium to nie powróciło do Gryfitów, lecz przeszło pod panowanie [[Sobiesławice|Sobiesławiców]]. |
Obszarem do rzeki [[Łeba (rzeka)|Łeby]] władała dynastia [[Gryfici|Gryfitów]], jednak terytoriami miast [[Sławno]] i [[Słupsk]] rządziła ich boczna linia po [[Racibor I|Raciborze I]]. W 1227 r. po wymarciu bocznej linii, terytorium to nie powróciło do Gryfitów, lecz przeszło pod panowanie [[Sobiesławice|Sobiesławiców]]. W 1282 między księciem gdańskim [[Mściwój II|Mściwojem II]] a księciem wielkopolskim [[Przemysł II|Przemysłem II]] zawarty został [[układ w Kępnie]]; umowa głosiła, że ten z książąt, który przeżyje drugiego, będzie po nim dziedziczył. Od śmierci Mściwoja II w 1294 roku ziemia lęborsko-bytowska została objęta przez Przemysła II (następnie króla Polski), jednak roszczenia do tej ziemi zgłaszali także margrabiowie brandenburscy z dynastii [[dynastia askańska|Askańskiej]]. Doprowadziło to do najazdu wojsk margrabiów brandenburskich w 1307 roku. W 1309 margrabia [[Waldemar Wielki (margrabia brandenburski)|Waldemar]] na mocy układu w Myśliborzu zrezygnował z roszczeń do [[Pomorze Gdańskie|Pomorza Gdańskiego]] na rzecz [[Zakon krzyżacki|Zakonu krzyżackiego]] w zamian za 10 000 srebrnych marek. Dzięki temu m.in. ziemia lęborsko-bytowska została przejęta przez [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]]. W 1317 r. Krzyżacy przekazali terytoria Sławna i Słupska księciu [[Warcisław IV|Warcisławowi IV]]. Książę pomorski w 1321 r. podarował obszar Bytowa swojemu marszałkowi Henningowi Behr. Jego syn w 1329 r. sprzedał "''territorium Butow, dominium et castrum''" [[Zakon krzyżacki|Zakonowi krzyżackiemu]]<ref>{{cytuj książkę|tytuł=Reiche und Territorien in Ostmitteleuropa|wydawca=Oldenbourg|miejsce=München|data=2006|strony=94|isbn=3-486-57-839-1|rozdział=Die Lande Lauenburg und Bütow in ihrer wechselnden Zugehörigheit zum Deutschen Orden, zu Pommern und Polen und zu Brandenburg-Preußen|imię r=Roderich|nazwisko r=Schmidt|url=http://books.google.de/books?id=-W9_1hHDnZAC&pg=PA93&dq=Roderich+Schmidt&lr=#v=onepage&q=Roderich%20Schmidt&f=false}}</ref> za 800 grzywien denarów<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Archeologia o zamku w Bytowie |data dostępu = 2018-03-01 |url = https://www.academia.edu/35289114/Archeologia_o_zamku_w_Bytowie |język = en}}</ref>. |
||
W latach 1455–1460 i od 1466 należała do [[książęta pomorscy#KSIĘSTWO POMORSKIE (ZACHODNIE)|książąt pomorskich]]. W 1460 roku książę [[Eryk II]] przekazał ziemię bytowską Krzyżakom zrywając sojusz z Polską, jednak w 1466 roku za zgodą Kazimierza Jagiellończyka wykupił ją od Krzyżaków na warunkach ogólnikowo określonej zależności od [[Polska|Polski]]<ref name=":0" />. Od [[1526]] ziemia lęborsko-bytowska była [[lenno|lennem]] Królestwa Polskiego. |
|||
W latach 1455–1460 i od 1466 należała do [[książęta pomorscy#KSIĘSTWO POMORSKIE (ZACHODNIE)|książąt pomorskich]], najpierw na warunkach ogólnikowo określonej zależności od [[Polska|Polski]], a następnie, od [[1526]] jako [[lenno]]. Po bezpotomnej śmierci [[Bogusław XIV|Bogusława XIV]], ostatniego księcia zachodniopomorskiego, ziemia bytowsko-lęborska została włączona do [[Polska|Polski]] i weszła w skład [[województwo pomorskie (I Rzeczpospolita)|województwa pomorskiego]], ale z zachowaniem pewnej odrębności<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Kaczmarczyk, Bogusław Leśnodorski | tytuł = Historia państwa i prawa Polski | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1966 | strony = 170-171 | tom = II | tytuł tomu = od połowy XV wieku do r. 1795}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Mikulski | imię = Krzysztof | tytuł = Urzędnicy Prus Królewskich XV - XVIII wieku | wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich | miejsce = Wrocław, Warszawa, Kraków | data = 1990 | strony = 9}}</ref>. |
|||
W latach 1637–1657 obszar ten był włączony do [[województwo pomorskie (I Rzeczpospolita)|województwa pomorskiego]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Tatomir|imię=Lucjan|tytuł=Geografia ogólna i statystyka ziem dawnej Polski|wydawca=Drukarnia "Czasu" W. Kirchmayera|miejsce=Kraków|data=1868|strony=154|url=http://books.google.com/books?id=i9pLAAAAMAAJ&pg=PA154#v=onepage&q&f=false}}</ref>. |
W 1637 roku po bezpotomnej śmierci [[Bogusław XIV|Bogusława XIV]], ostatniego księcia zachodniopomorskiego, ziemia bytowsko-lęborska została włączona do [[Polska|Polski]] i weszła w skład [[województwo pomorskie (I Rzeczpospolita)|województwa pomorskiego]], ale z zachowaniem pewnej odrębności<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Kaczmarczyk, Bogusław Leśnodorski | tytuł = Historia państwa i prawa Polski | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1966 | strony = 170-171 | tom = II | tytuł tomu = od połowy XV wieku do r. 1795}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Mikulski | imię = Krzysztof | tytuł = Urzędnicy Prus Królewskich XV - XVIII wieku | wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich | miejsce = Wrocław, Warszawa, Kraków | data = 1990 | strony = 9}}</ref>. W latach 1637–1657 obszar ten był włączony do [[województwo pomorskie (I Rzeczpospolita)|województwa pomorskiego]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Tatomir|imię=Lucjan|tytuł=Geografia ogólna i statystyka ziem dawnej Polski|wydawca=Drukarnia "Czasu" W. Kirchmayera|miejsce=Kraków|data=1868|strony=154|url=http://books.google.com/books?id=i9pLAAAAMAAJ&pg=PA154#v=onepage&q&f=false}}</ref>. |
||
W [[1657]] na mocy [[traktaty welawsko-bydgoskie|traktatów welawsko-bydgoskich]] została przekazana [[Brandenburgia-Prusy|Brandenburgii]] (od [[1701]] [[Królestwo Prus]]), formalnie jako [[lenno]] [[Polska|Polski]] (do [[1772]]), ale w rzeczywistości utracona<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Kaczmarczyk, Bogusław Leśnodorski | tytuł = Historia państwa i prawa Polski | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1966 | strony = 437 | tom = II | tytuł tomu = od połowy XV wieku do r. 1795}}</ref>. Następnie w [[Pomorze (prowincja)|pruskiej prowincji Pomorze]] (do 1804 w pewnych sprawach podlegała jednak władzom [[Prusy Zachodnie|Prus Zachodnich]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Szultka | imię = Zygmunt | tytuł = Najstarsze modlitwy Kaszubów | wydawca = Oficyna Archiwum Państwowego w Szczecinie | miejsce = Szczecin | data = 2001 | strony = 17 | isbn = 83-86992-99-9}}</ref>). Pomimo [[germanizacja|germanizacji]] zachowała się na tych terenach ludność kaszubska {{fakt|(na początku [[XX wiek]]u wynosiła ona około 50 tysięcy ludzi)|data=2010-05}}. W 1945 ziemia lęborsko-bytowska z powrotem znalazła się w granicach [[Polska|Polski]]. |
W [[1657]] na mocy [[traktaty welawsko-bydgoskie|traktatów welawsko-bydgoskich]] została przekazana [[Brandenburgia-Prusy|Brandenburgii]] (od [[1701]] [[Królestwo Prus]]), formalnie jako [[lenno]] [[Polska|Polski]] (do [[1772]]), ale w rzeczywistości utracona<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Kaczmarczyk, Bogusław Leśnodorski | tytuł = Historia państwa i prawa Polski | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1966 | strony = 437 | tom = II | tytuł tomu = od połowy XV wieku do r. 1795}}</ref>. Następnie w [[Pomorze (prowincja)|pruskiej prowincji Pomorze]] (do 1804 w pewnych sprawach podlegała jednak władzom [[Prusy Zachodnie|Prus Zachodnich]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Szultka | imię = Zygmunt | tytuł = Najstarsze modlitwy Kaszubów | wydawca = Oficyna Archiwum Państwowego w Szczecinie | miejsce = Szczecin | data = 2001 | strony = 17 | isbn = 83-86992-99-9}}</ref>). Pomimo [[germanizacja|germanizacji]] zachowała się na tych terenach ludność kaszubska {{fakt|(na początku [[XX wiek]]u wynosiła ona około 50 tysięcy ludzi)|data=2010-05}}. W 1945 ziemia lęborsko-bytowska z powrotem znalazła się w granicach [[Polska|Polski]]. |
||
Wersja z 14:35, 1 mar 2018
Ziemia lęborsko-bytowska – terytorium historyczne na Pomorzu, złożone z dwóch okręgów ze stolicami w Bytowie i Lęborku.
Obszarem do rzeki Łeby władała dynastia Gryfitów, jednak terytoriami miast Sławno i Słupsk rządziła ich boczna linia po Raciborze I. W 1227 r. po wymarciu bocznej linii, terytorium to nie powróciło do Gryfitów, lecz przeszło pod panowanie Sobiesławiców. W 1282 między księciem gdańskim Mściwojem II a księciem wielkopolskim Przemysłem II zawarty został układ w Kępnie; umowa głosiła, że ten z książąt, który przeżyje drugiego, będzie po nim dziedziczył. Od śmierci Mściwoja II w 1294 roku ziemia lęborsko-bytowska została objęta przez Przemysła II (następnie króla Polski), jednak roszczenia do tej ziemi zgłaszali także margrabiowie brandenburscy z dynastii Askańskiej. Doprowadziło to do najazdu wojsk margrabiów brandenburskich w 1307 roku. W 1309 margrabia Waldemar na mocy układu w Myśliborzu zrezygnował z roszczeń do Pomorza Gdańskiego na rzecz Zakonu krzyżackiego w zamian za 10 000 srebrnych marek. Dzięki temu m.in. ziemia lęborsko-bytowska została przejęta przez Krzyżaków. W 1317 r. Krzyżacy przekazali terytoria Sławna i Słupska księciu Warcisławowi IV. Książę pomorski w 1321 r. podarował obszar Bytowa swojemu marszałkowi Henningowi Behr. Jego syn w 1329 r. sprzedał "territorium Butow, dominium et castrum" Zakonowi krzyżackiemu[1] za 800 grzywien denarów[2].
W latach 1455–1460 i od 1466 należała do książąt pomorskich. W 1460 roku książę Eryk II przekazał ziemię bytowską Krzyżakom zrywając sojusz z Polską, jednak w 1466 roku za zgodą Kazimierza Jagiellończyka wykupił ją od Krzyżaków na warunkach ogólnikowo określonej zależności od Polski[2]. Od 1526 ziemia lęborsko-bytowska była lennem Królestwa Polskiego.
W 1637 roku po bezpotomnej śmierci Bogusława XIV, ostatniego księcia zachodniopomorskiego, ziemia bytowsko-lęborska została włączona do Polski i weszła w skład województwa pomorskiego, ale z zachowaniem pewnej odrębności[3][4]. W latach 1637–1657 obszar ten był włączony do województwa pomorskiego[5].
W 1657 na mocy traktatów welawsko-bydgoskich została przekazana Brandenburgii (od 1701 Królestwo Prus), formalnie jako lenno Polski (do 1772), ale w rzeczywistości utracona[6]. Następnie w pruskiej prowincji Pomorze (do 1804 w pewnych sprawach podlegała jednak władzom Prus Zachodnich[7]). Pomimo germanizacji zachowała się na tych terenach ludność kaszubska (na początku XX wieku wynosiła ona około 50 tysięcy ludzi)[potrzebny przypis]. W 1945 ziemia lęborsko-bytowska z powrotem znalazła się w granicach Polski.
Zobacz też
- ziemia – jednostka administracyjna w dawnej Polsce
- powiat lęborski
- powiat bytowski
Przypisy
- ↑ Roderich Schmidt: Die Lande Lauenburg und Bütow in ihrer wechselnden Zugehörigheit zum Deutschen Orden, zu Pommern und Polen und zu Brandenburg-Preußen. W: Reiche und Territorien in Ostmitteleuropa. München: Oldenbourg, 2006, s. 94. ISBN 3-486-57-839-1.
- ↑ a b Archeologia o zamku w Bytowie [online] [dostęp 2018-03-01] (ang.).
- ↑ Zdzisław Kaczmarczyk, Bogusław Leśnodorski: Historia państwa i prawa Polski. T. II: od połowy XV wieku do r. 1795. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966, s. 170-171.
- ↑ Krzysztof Mikulski: Urzędnicy Prus Królewskich XV - XVIII wieku. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, s. 9.
- ↑ Lucjan Tatomir: Geografia ogólna i statystyka ziem dawnej Polski. Kraków: Drukarnia "Czasu" W. Kirchmayera, 1868, s. 154.
- ↑ Zdzisław Kaczmarczyk, Bogusław Leśnodorski: Historia państwa i prawa Polski. T. II: od połowy XV wieku do r. 1795. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966, s. 437.
- ↑ Zygmunt Szultka: Najstarsze modlitwy Kaszubów. Szczecin: Oficyna Archiwum Państwowego w Szczecinie, 2001, s. 17. ISBN 83-86992-99-9.
Lenna Królestwa Polskiego 1295−1795
| Własne |
|
|---|---|
| Wspólne z Litwą |
