Bezzałogowy statek powietrzny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Linia 81: Linia 81:
== Zagadnienia etyczne ==
== Zagadnienia etyczne ==
{{dopracować|sekcja|styl}}
{{dopracować|sekcja|styl}}
„Mówi się, że podczas I wojny światowej trzeba było zużyć 10 tys. sztuk amunicji, by zabić jednego człowieka” – przypominają George Friedman i Robert D. Kaplan z amerykańskiego think-tanku Stratfor<ref>http://www.mikromakro.pl/?p=648.</ref>. Podczas II wojny światowej, aby zniszczyć jeden cel, potrzeba było 1000 samolotów B-17, obsługiwanych przez 10 tysięcy ludzi. W wojnie w Wietnamie potrzeba było 30 samolotów F-4 i 60 osób obsługi, aby zburzyć jeden punkt strategiczny. Podczas Wojny w Zatoce Perskiej jeden pilot F-117 był w stanie unieszkodliwić 2 cele. Obecnie jeden pilot F-16 jest w stanie zniszczyć 6 celów. W bliskiej przyszłości do obsługi czterech dronów nowej generacji będzie wystarczył 1 operator, podczas jednej misji, przy czym drony będą mogły zniszczyć 32 cele.
„Mówi się, że podczas I wojny światowej trzeba było zużyć 10 tys. sztuk amunicji, by zabić jednego człowieka” – przypominają George Friedman i Robert D. Kaplan z amerykańskiego think-tanku Stratfor<ref>http://www.mikromakro.pl/?p=648.</ref>. Podczas II wojny światowej, aby zniszczyć jeden cel, potrzeba było 1000 samolotów B-17, obsługiwanych przez 10 tysięcy ludzi. W wojnie w Wietnamie potrzeba było 30 samolotów F-4 i 60 osób obsługi, aby zburzyć jeden punkt strategiczny. Podczas Wojny w Zatoce Perskiej jeden pilot F-117 był w stanie unieszkodliwić 2 cele. Obecnie jeden pilot F-16 jest w stanie zniszczyć 6 celów. W bliskiej przyszłości do obsługi czterech dronów nowej generacji będzie wystarczał 1 operator, podczas jednej misji, przy czym drony będą mogły zniszczyć 32 cele.


Najważniejszą cechą dronów jest fakt, że nie stanowią one zagrożenia dla pilota. Dron to robot, który nie odczuwa lęku, zmęczenia, nie zastanawia się nad celem, po prostu realizuje zadanie, do którego został zaprogramowany, co czyni go idealną maszyną do wielu zadań. Konflikt zbrojny w Afganistanie stał się idealnym celem na sprawdzenie możliwości dronów, wraz z biegiem lat widać jak wzrosła precyzyjność wykonywanych akcji likwidacji celów, a ilość ofiar wśród cywili została ograniczona do minimum<ref>http://drones.pitchinteractive.com/.</ref>.
Najważniejszą cechą dronów jest fakt, że nie stanowią one zagrożenia dla pilota. Dron to robot, który nie odczuwa lęku, zmęczenia, nie zastanawia się nad celem, po prostu realizuje zadanie, do którego został zaprogramowany, co czyni go idealną maszyną do wielu zadań. Konflikt zbrojny w Afganistanie stał się idealnym celem na sprawdzenie możliwości dronów, wraz z biegiem lat widać jak wzrosła precyzyjność wykonywanych akcji likwidacji celów, a ilość ofiar wśród cywili została ograniczona do minimum<ref>http://drones.pitchinteractive.com/.</ref>.

Wersja z 13:12, 18 maj 2015

RQ-2 Pioneer

Bezzałogowy statek latający (ang. unmanned aerial vehicle, UAV), bezzałogowy system latający (ang. unmanned aerial system, UAS[1]), dron[2] – statek powietrzny, który nie wymaga do lotu załogi obecnej na pokładzie oraz nie ma możliwości zabierania pasażerów, pilotowany zdalnie lub wykonujący lot autonomicznie. Bezzałogowe statki latające obecnie wykorzystywane są głównie przez siły zbrojne do obserwacji i rozpoznania przez co zwykle wyposażone są w osprzęt służący do obserwacji w postaci głowic optoelektronicznych. Uzbrojone i przeznaczone do wykonywania działań bojowych statki są określane jako Unmanned combat air vehicle (UCAV).

RQ-1 Predator

Urządzenia tego rodzaju, bez żadnego wyposażenia, już od czasów I wojny światowej stosowane były do trenowania oddziałów przeciwlotniczych jako latające cele. Latające bomby V-1 stosowane przez Niemców do bombardowania Londynu czy też pociski manewrujące też zaliczane mogłyby być do kategorii UAV, niemniej pojazdy tego typu są bronią samą w sobie i nie mogą być powtórnie wykorzystane.

RQ-7 w Iraku

Klasyfikacja BSP

Klasyfikacja BSP według NATO z 2009 r.[3] Na podstawie tej klasyfikacji wyróżnia się trzy zasadnicze klasy BSP
Klasa I masa: < 150 kg;

zastosowanie: wsparcie operacji na poziomie taktycznym, czyli na szczeblu drużyny, plutonu bądź kompanii; czas lotu: do 6 h

Klasa II masa: 150 – 600 kg;

zastosowanie: wsparcie operacji na poziomie taktycznym, czyli na szczeblu batalionu bądź brygady; czas lotu: do 24h

Klasa III masa: > 600 kg;

zastosowanie: wsparcie operacji na poziomie operacyjnym i strategicznym; czas lotu: do 40h ważne informacje: operacje na wysokich pułapach (> 3000 m)

Klasyfikacja BSP według masy[4]
Oznaczenie Masa Przykład BSP
Bardzo ciężki [Super Heavy] >2000 kg Global Hawk
Ciężki [Heavy] 200 – 2000 kg A-160
Średni [Medium] 50 – 200 kg Raven
Lekki [Light] 5 – 50 kg RPO Midget
Bardzo lekki [Micro] <5 kg Dragon Eye
Klasyfikacja BSP według maksymalnej wysokości n.p.m.[5]
Kategoria Maksymalna wysokość n.p.m. Przykład BSP
Niska < 1000 m Pointer
Średnia 1000 – 10000 m Finder
Wysoka > 10000 m Darkstar

Bezzałogowe aparaty latające w Polsce

W Polsce projekty i badania nad UAV prowadzi m.in. Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, Politechnika Warszawska, Politechnika Poznańska, Politechnika Wrocławska oraz Politechnika Rzeszowska[6][7].

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej mają na wyposażeniu kilka bezzałogowych statków latających: Aeronautics Orbiter, wykorzystywany głównie przez żołnierzy służących w Afganistanie[8][9], a także ScanEagle i WB Electronics FlyEye używane w Wojskach Specjalnych[10].

PKW Afganistan przez pewien okres (od wiosny 2011 do stycznia 2012), używał także jednego zestawu bsl Aeronautics Aerostar. Były to egzemplarze wypożyczone od producenta, do czasu dostawy właściwych egzemplarzy (z powodu nie wywiązywania się producenta z zamówienia MON)[11]. Po kilku przedłużeniach terminu dostawy, kontrakt został zerwany przez MON z winy Aeronautics. Wypożyczone bezzałogowce zwrócono producentowi[12][13].

Zastosowania cywilne

Bezzałogowe statki latające stosuje się również w badaniach naukowych. Szczególnie przydatne są w monitorowaniu obszarów podbiegunowych. Wykonują pomiary grubości warstwy ozonowej, zliczają populacje fok, tworzą mapy zbiorników wody spływającej podczas roztopów, mierzą grubość lodu, badają zanieczyszczenia atmosfery i przepływ aerozoli nad Oceanem spokojnym. Niekiedy jednostki naukowe konstruują własne modele do swoich badań takie jak Meridian opracowany przez studentów University of Kansas[1].

W cywilnym zastosowaniu mogą one pełnić funkcję przekaźników telekomunikacyjnych, Amazon od dłuższego czasu zapowiada już chęć dostarczania swoich przesyłek poprzez drony[14], podobnie jak Dominos Pizza przewiduje ich zastosowanie przy dostawie pizzy[15]. Firma P4, polski dostawca usług telekomunikacyjnych poszerzy swoją ofertę o drona Parrot AR.Drone 2.0 Elite Edition, który jest dostępny dla każdego[16].

Google zakupił producenta dronów Solar 60[17] i planuje początkowo umieścić drony w przestrzeni, na wysokości 20 km nad poziomem morza. Zamontowane panele słoneczne umożliwią BSP przemieszczanie się przez 5 lat i użyte będą do dostarczenia połączenia internetowego mieszkańcom najmniej zamożnych terenów na świecie, jednocześnie docierając do miejsc, w których dostarczenie Internetu było wcześniej nieosiągalne[18].

Kolejnym miejscem zastosowania BSP jest branża nieruchomości, która używa bezzałogowych systemów latających do fotografowania i nagrywania budynków, które posiada w swojej ofercie. Wiele firm z różnych branż idzie ich śladem, wykonując zdjęcia w miejscach trudno dostępnych lub z perspektywy, którą trudno uchwycić w normalnych warunkach[19]. Niektórzy eksperci są zdania, że drony zrewolucjonizują rynek telewizyjny i reklamowy. Już dziś możemy obejrzeć wiele reklam telewizyjnych, które zostały nagrane dzięki wykorzystaniu kamer zainstalowanych na niewielkich latających obiektach. Dzięki temu drony znalazły zastosowanie w reklamach i marketingu[20].

Bezzałogowe statki powietrzne również pomagają uwiecznić ekstremalne chwile osobom, które trenują wyczynowe sporty. Osoby odpowiedzialne za nagrania nie muszą już podążać ich krokiem, gdyż zrobi to za nie dron. Wystarczy im kontroler lotu w dłoni i specjalne gogle wyświetlające obraz z kamer[21].

Dziennikarze również wykorzystują drony do nagrania obrazu z lotu ptaka. Dzięki temu możemy oglądać obraz z samego serca akcji. Operator może to zrobić bezpośrednio z wozu transmisyjnego, a przy użyciu maszyn o większym zasięgu, nawet z siedziby redakcji.

BSP cieszą się zainteresowaniem wśród grup przestępczych i hakerów. Jeden z hakerów, Samy Kamkar, opracował metodę, dzięki której potrafi przejmować kontrolę nad dronami Parrot. SkyJack to dron przeprogramowany przez Samy’ego, który jest w stanie znaleźć w przestrzeni powietrznej drona Parrot i przejąć kontrolę nad jego kamerami i sterowaniem[22].

Angielscy gangsterzy wykorzystują bezzałogowy system latający do szukania nielegalnych plantacji marihuany. Lampy oświetlające rośliny wydzielają ciepło, które widziane jest przez kamery noktowizyjne. Przestępca nachodzi nielegalnego plantatora i przywłaszcza jego plony, by móc je później sprzedać z zyskiem. Gangsterzy twierdzą, że nie sprawdzają co i kto ma w domu, tylko szukają miejsc nielegalnych upraw[23].

Stan prawny w kwestii używania dronów

Wszystkie cywilne statki powietrzne (załogowe i bezzałogowe) działają zgodnie z konwencją chicagowską o lotnictwie cywilnym. Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego – agencja ONZ nadzorująca rozwój i bezpieczeństwo transportu lotniczego – wyznaczyła terminy objęcia regulacjami poszczególnych kategorii bezzałogowców:

  • do 2018 – wstępna integracja z ruchem lotniczym w przestrzeni powietrznej, bez obszarów wydzielonych,
  • do 2028 – pełna integracja, zapewniająca „przejrzystość działania w  przestrzeni powietrznej”, w  której bezzałogowce są widoczne dla służb kontroli ruchu lotniczego i są w stanie komunikować się z nimi[24].

W Polsce raport w sprawie zastosowania bezzałogowych statków powietrznych przygotowany w 2013 przez Urząd Lotnictwa Cywilnego (ULC), zwraca uwagę na potencjalne bogactwo zastosowań, ale już na wstępie stwierdza, że wcześniejszy brak regulacji nie przeszkodził w rozwoju lotnictwa bezzałogowego[25]. Po nowelizacji w 2011 Ustawy Prawo lotnicze[26], loty BSP muszą spełniać określone warunki[27]. Polskie przepisy należą, obok amerykańskich (Federalna Administracja Lotnictwa FAA, “Unmanned Aircraft Operations in the National Airspace System”, rejestr federalny nr 72 6689, 13 lutego 2007), do najmniej restrykcyjnych, ponieważ loty cywilnych dronów, których masa startowa nie przekracza 25 kg, są ogólnie dopuszczone w celach rekreacyjnych lub sportowych, bez obowiązku posiadania pozwolenia; nie jest wymagana rejestracja urządzenia, użytkownik nie musi zapewniać dodatkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej czy posiadać certyfikacji[28]. Nie jest także wymagane pozwolenie na wykonywanie lotów oraz spełnianie kryteriów wymagań środowiskowych czy norm hałasu.

Zagadnienia etyczne

„Mówi się, że podczas I wojny światowej trzeba było zużyć 10 tys. sztuk amunicji, by zabić jednego człowieka” – przypominają George Friedman i Robert D. Kaplan z amerykańskiego think-tanku Stratfor[29]. Podczas II wojny światowej, aby zniszczyć jeden cel, potrzeba było 1000 samolotów B-17, obsługiwanych przez 10 tysięcy ludzi. W wojnie w Wietnamie potrzeba było 30 samolotów F-4 i 60 osób obsługi, aby zburzyć jeden punkt strategiczny. Podczas Wojny w Zatoce Perskiej jeden pilot F-117 był w stanie unieszkodliwić 2 cele. Obecnie jeden pilot F-16 jest w stanie zniszczyć 6 celów. W bliskiej przyszłości do obsługi czterech dronów nowej generacji będzie wystarczał 1 operator, podczas jednej misji, przy czym drony będą mogły zniszczyć 32 cele.

Najważniejszą cechą dronów jest fakt, że nie stanowią one zagrożenia dla pilota. Dron to robot, który nie odczuwa lęku, zmęczenia, nie zastanawia się nad celem, po prostu realizuje zadanie, do którego został zaprogramowany, co czyni go idealną maszyną do wielu zadań. Konflikt zbrojny w Afganistanie stał się idealnym celem na sprawdzenie możliwości dronów, wraz z biegiem lat widać jak wzrosła precyzyjność wykonywanych akcji likwidacji celów, a ilość ofiar wśród cywili została ograniczona do minimum[30].

Coraz częściej wystosowywane są prośby o całkowite zaprzestanie wykorzystywania robotów w działaniach wojennych. Dr Robert Sparrow apeluje w magazynie „IEE Technology and Society Magazine”[31] by inżynierowie odcięli się od prac nad robotami wykorzystywanymi w działaniach wojennych. Niemniej jednak będzie to bardzo trudny, gdyż sukcesy dronów, np. Predatora czy Reapera, przyczyniły się do tego, że rządy bądź ministerstwa składają więcej zamówień na taki sprzęt. Co jest także zauważalne w planach i działaniach polskiego MON-u (Ministerstwa Obrony Narodowej)[32]. Maszyny tego rodzaju ułatwiają rządom rozpoczęcie wojny. Z drugiej strony politycy sądzą, że wykorzystując te maszyny nie poniosą żadnych strat[33]. Często jednak zdarza się, że w wyniku ataku dronów giną niewinni ludzie. Rodzą się zatem pytania dotyczące etyki budowania takich maszyn dla wojska skoro maszyny te nie bronią państw przed atakiem obcych bądź terrorystami, a zabijają cywili[34]. Dr Sparrow zwraca uwagę, że odmowa udziału inżynierów w projektach militarnych może utrudnić im karierę czy też ją złamać, ale niemniej jednak należy podnieść kwestię dotyczącą etyki. Gdyby wszyscy inżynierowie, niezależnie od ich planów kariery, postawili ostrą krytykę to możliwe, że temat skłoniłby do dyskusji i do opracowania rozwiązań. Należy mieć nadzieję, podobnie jak Dr Sparrow, że większość inżynierów powinna mieć na uwadze fakt, że maszyny te mają na celu służyć rozwiązywaniom społecznym i środowiskowym wyzwań ludzkości, a już na pewno nie powinny zabijać ludzi, w tym tych niewinnych, czy też pozbawiać władzy obcych rządów[35].

Ochrona praw człowieka

Ben Emmerson zwrócił uwagę na wiele kwestii w sprawie użytkowania bezzałogowych statków powietrznych. Na generalnym zebraniu dnia 11 marca 2014 roku jako Specjalny Sprawozdawca przedstawił Raport o Promocji i Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności podczas przeciwdziałania terroryzmowi. Raport został przedłożony do Rady Praw Człowieka. W styczniu 2013 roku Specjalny Sprawozdawca rozpoczął badania w sprawie używania zdalnie sterowanych samolotów tzw. dronów, w bardzo niebezpiecznych antyterrorystycznych operacjach w jednostkach militarnych.

Głównymi celem dochodzenia były:

a) ocenia oskarżenia, dotyczące operacji które miały rezultat w nieproporcjonalnych poziomach rannych cywilów.

b) przedstawić zalecenia dotyczące obowiązku państw do przeprowadzania niezależnych, bezstronnych dochodzeń i ogłosić wyniki publicznie.

c) zidentyfikować sporne kwestie międzynarodowego prawa odpowiedniego do takich operacji i przedstawić zalecenia mające na celu promowanie międzynarodowych sporów[36].

Sprawozdawca założył stronę internetową dedykowaną temu tematowi i będzie kontynuował pozyskiwanie od zainteresowanych państw dodatkowych informacji uzasadnienia legalnego zastosowania samolotów bezzałogowych w operacjach antyterrorystycznych, i także usprawiedliwienia poszczególnych ataków. Wszystko to będzie udostępnione na wspomnianej stronie internetowej[37]. Ostatni Raport był poprzedzony raportami tymczasowymi, w których Ben Emmerson podawał na bieżąco częstotliwości ataków i liczby ofiar śmiertelnych wśród cywili przy użyciu bezzałogowych samolotów, podczas działań militarnych na terenie Afganistanu, Iraku, Jemenu, Pakistanu, w Strefie Gazy, Izraelu i Somalii[38].

W raporcie tymczasowym do Generalnego Zgromadzenia Emmerson wprowadził zalecenia iż państwo jest odpowiedzialne za ofiary cywilne które nie były przewidziane w planowanych atakach. Państwo powinno być odpowiedzialne za przeprowadzenie niezwłocznego, niezależnego i bezstronnego dochodzenia.Którego wyniki ma przedstawić i wyjaśnić[39]. Ben Emmerson po przedstawieniu raportu stwierdza, że państwa powiny porozumieć się w kwestiach dotyczących prawa do samoobrony i Międzynarodowego Prawa Humanitarnego. Usiłuje on znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące tych kwestii w sytuacjach i miejscach objętych konfliktami zbrojnymi. Specjalny Sprawozdawca przedstawia pytania i zaprasza państwa członkowskie do wyrażenia swoich opinii na te pytania, przed 27. posiedzeniem Rady Praw Człowieka. Zamierza opublikować odpowiedzi na oficjalnej autoryzowanej stronie[40].

Ochrona prywatności

Różnorodność zastosowania dronów stanowi istotne wyzwanie, zarówno w zakresie technologicznym, jak i prawnym, ponieważ sposoby użytkowania aplikacji mogą być wrażliwe z punktu widzenia prywatności. W tym aspekcie trzeba wziąć pod uwagę, że BSP wyposażone w systemy gromadzące i przetwarzające informacje obrazowe wymagają szeregu uregulowań prawnych[41].

Dwoma największymi zagrożeniami związanymi z technologiami informacyjnymi są ataki cyberprzestępców oraz utrata prywatności. Skupiając się na potencjalnych zagrożeniach, nie powinny zostać wprowadzone restrykcje i ograniczenia użytkowania BSP – technologii powszechnie już stosowanej. Rozwiązaniem jest edukacja odnośnie wykorzystania dronów i informacji przez nie pozyskane[42].

Ochrona danych osobowych

Z punktu widzenia ochrony danych osobowych, ważne jest, aby operatorzy dronów byli zobowiązani przestrzegać przepisów dotyczących ochrony danych, a w Europie, w szczególności krajowych środków ustanowionych na podstawie dyrektywy 95/46/WE[43] oraz decyzji ramowej 2008/977.[44] Jednakże istniejące przepisy wymagają modyfikacji, ponieważ zgodnie z opinią Grupy Roboczej Artykułu 29 europejskiego organu do spraw ochrony danych osobowych, przy stosowaniu monitoringu osób, wszystkich uczestników należy powiadomić o tym fakcie, ponieważ mamy do czynienia z przetwarzaniem danych osobowych[45]. Aby zrealizować to zgodnie z prawem należałoby również poinformować wszystkie potencjalne osoby nagrania o odbywającym się locie BSP co raczej byłoby awykonalne.

Niektóre typy UAV

amerykańskie:

brytyjskie:

austriacki:

chińskie:

francuskie:

  • Sperwer

greckie:

  • HAI Pegasus
  • EADS 3 Sigma

indyjskie:

  • ADA Nishant
  • Searcher MkII (we współpracy z Izraelem)
  • HAL Heron (we współpracy z Izraelem)

izraelskie:

irańskie:

  • Mohajer-3
  • Mohajer-4
  • Karrar

japońskie

  • Yamaha R-50
  • Yamaha R-MAX

jordańskie

  • Jordan Falcon
  • Jordan Arrow

niemieckie:

pakistańskie:

  • UAV Vector

polskie:

południowoafrykańskie:

  • Kentron Seeker
  • Denel Bateleur

radzieckie/rosyjskie:

szwajcarskie:

tureckie:

  • Bayraktar Mini UAV
  • Baykus

włoskie:

  • SELEX Galileo Falco

NASA sponsorowała badania nad UAV Helios zasilanym energią słoneczną, któremu w 2001 roku udało się osiągnąć pułap 30 kilometrów. Helios wskutek awarii rozbił się w wodach Pacyfiku 26 czerwca 2003.

Zobacz też

  1. ↑ a b Davide Castelvecchi. Inwazaja dronów. „Świat Nauki”. 4 (224), kwiecień 2010. ISSN 0867-6380. 
  2. ↑ Ang. drone, dosł. 'truteń, brzęczeć’.
  3. ↑ http://www.militarium.net/index.php?option=com_content&view=article&id=4:klasyfikacje-i-wymagania-dla-bezzaogowych-statkow-powietrznych&catid=2:sprzet&Itemid=4.
  4. ↑ http://web.archive.org/web/20121021021237/http://personal.mecheng.adelaide.edu.au/maziar.arjomandi/aeronautical%20engineering%20projects/2006/group9.pdf.
  5. ↑ http://personal.mecheng.adelaide.edu.au/maziar.arjomandi/aeronautical%20engineering%20projects/2006/group9.pdf.
  6. ↑ Zdobysław Goraj: An overview of PW-103 & PW-114 UAVs designed in WUT within CAPECON project with emphasis on cost eduction and reliability improvement. [dostęp 2009-07-16]. (ang.).
  7. ↑ Bartłomiej Mrożewski: Polskie drony. Kiedy nasze bezzałogowce rozwiną skrzydła?. [dostęp 2011-09-14]. (pol.).
  8. ↑ Marcin Górka: Szpieg z Izraela dla polskiej armii. [dostęp 2009-07-16]. (pol.).
  9. ↑ Grzegorz Hołdanowicz: Orbitery dla Afganistanu. [dostęp 2009-07-16]. (pol.).
  10. ↑ Prezydent u specjalsów.
  11. ↑ Altair – Aerostary w Ghazni.
  12. ↑ MON zerwał kontrakt na dostawę dronów.
  13. ↑ Koniec umowy na Aerostary.
  14. ↑ http://www.amazon.com/b?node=8037720011.
  15. ↑ http://www.nbcnews.com/tech/innovation/dominos-domicopter-drone-can-deliver-two-large-pepperonis-f6C10182466.
  16. ↑ http://www.blogplay.pl/2014/06/od-jutra-w-play-dron-i-nowe-sluchawki/.
  17. ↑ http://www.cnb.com/id/101464383.
  18. ↑ Globalny Dyktator Google, „Świat Wiedzy”, numer 7/2014, Warszawa 2014 r., s. 20-28.
  19. ↑ http://www.swiatdronow.pl/drony-branza-nieruchomosci.
  20. ↑ http://www.spidersweb.pl/2013/12/drony.html.
  21. ↑ Tamże.
  22. ↑ http://www.chip.pl/news/bezpieczenstwo/luki-bezpieczenstwa/2013/12/hakerzy-poluja-na-latajace-drony-zamieniaja-je-w-zombie.
  23. ↑ http://www.chip.pl/news/wydarzenia/trendy/2014/04/przestepcy-tez-korzystaja-z-dronow.-szukaja-hodowcow-trawki.
  24. ↑ Cywilne wykorzystanie dronów. „Infos”. 4/2015. Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu. 
  25. ↑ Raport Człowiek Maszyna Bezpieczeństwo, Warszawa, październik 2013 ISBN 978-83-62824-04-5 str 18.
  26. ↑ Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze, Dz. U. 2002 Nr 130 poz. 1112 z późn. zm.
  27. ↑ Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013, Dz.U. 2013 poz. 440
  28. ↑ https://www.portalodo.com/entry/drony-warunki-eksploatacji-odpowiedzialnosc-i-dane-osobowe.
  29. ↑ http://www.mikromakro.pl/?p=648.
  30. ↑ http://drones.pitchinteractive.com/.
  31. ↑ http://ieeessit.org/technology_and_society/.
  32. ↑ http://www.computerworld.pl/artykuly/385350/Etyka.dronow.html.
  33. ↑ Raport Człowiek Maszyna Bezpieczeństwo, Warszawa, październik 2013 ISBN 978-83-62824-04-5 str 11.
  34. ↑ Tamże.
  35. ↑ Tamże.
  36. ↑ Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism, Ben Emmerson*str. 5.
  37. ↑ Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism, Ben Emmerson*str.5.
  38. ↑ Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism, Ben Emmerson*str. 10 – 18.
  39. ↑ Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism, Ben Emmerson*str.6.
  40. ↑ Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism, Ben Emmerson*str.18 – 19.
  41. ↑ http://www.5zywiolow.pl/wp-content/uploads/2013/10/Cz%C5%82owiek_maszyna_bezpiecze%C5%84stwo.pdf.
  42. ↑ Raport Człowiek Maszyna Bezpieczeństwo, Warszawa, październik 2013 ISBN 978-83-62824-04-5, s. 17.
  43. ↑ http://www.giodo.gov.pl/568/id_art/603/j/pl/.
  44. ↑ http://www.giodo.gov.pl/234/id_art/2501/j/pl/.
  45. ↑ http://www.giodo.gov.pl/259/id_art/4815/j/pl.
  46. ↑ Mateusz Kudła, Polskie drony coraz doskonalsze. Fakty TVN, 2014. [dostęp 2014-03-29]. (pol.).
  47. ↑ Mateusz Kudła, Polskie drony coraz doskonalsze. Fakty TVN, 2014. [dostęp 2014-03-29]. (pol.).

Bibliografia

  • Raport Człowiek Maszyna Bezpieczeństwo, Warszawa, październik 2013 ISBN 978-83-62824-04-5.
  • Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism, Ben Emmerson*
  • http://www.5zywiolow.pl/

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bezzałogowy_statek_powietrzny&oldid=42700166”