Trzebież

Trzebież
	wieś
	; Trzebież (widok z lotu ptaka)
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	policki
Gmina	Police
Liczba ludności (2011)	2136
Strefa numeracyjna	91
Kod pocztowy	72-020
Tablice rejestracyjne	ZPL
SIMC	0781173
	Położenie na mapie gminy Police Trzebież
	Położenie na mapie Polski Trzebież
	Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Trzebież
	Położenie na mapie powiatu polickiego Trzebież
	53°39′26″N 14°30′38″E/53,657222 14,510556
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Trzebież (do 1945 niem. Ziegenort) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, w gminie Police. Należy do aglomeracji szczecińskiej.

W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Trzebież.

Geografia

Położenie

Pod względem fizycznogeograficznym wieś położona jest na Równinie Polickiej w Dolinie Dolnej Odry nad brzegiem Zalewu Szczecińskiego, na skraju Puszczy Wkrzańskiej, ok. 35 km na północ od centrum Szczecina, 14 km od centrum Polic (Rynek Starego Miasta w Policach, plac Chrobrego, droga wojewódzka nr 114) i ok. 14 km na wschód od granicy z Niemcami.

Wieś znajduje się u ujścia Odry do Zalewu Szczecińskiego (tzw. Roztoka Odrzańska) oraz w bliskim sąsiedztwie Puszczy Wkrzańskiej, stała się ośrodkiem wypoczynkowym.

W Trzebieży zlokalizowany jest największy polski port nad Zalewem Szczecińskim. W rejonie Trzebieży przebiega tor wodny Świnoujście–Szczecin. Na północny wschód od portu znajdują się sztuczna wyspa Chełminek, powstała podczas pogłębiania toru wodnego, oraz Wyspa Refulacyjna, powstała podczas budowy i pogłębiania portu oraz torów podejściowych do Trzebieży.

Wieś składa się z 2 części: starszej południowo-wschodniej, zwanej Trzebieżą Wielką, i nowszej po stronie północno-zachodniej – Trzebieży Małej, gdzie znajdują się plaże.

Historia

Pierwsze kronikarskie wzmianki o Trzebieży pochodzą z ok. 1280 r., kiedy to ks. pomorski Bogusław IV nadał wieś mieszczaninowi ze Szczecina. Osada poniosła duże straty w czasie wojen trzydziestoletniej i siedmioletniej. W następnych wiekach Trzebież rozwijała się jako typowa osada nad Zalewem Szczecińskim. W XVIII w. wieś uzyskała własny samorząd. W końcu XIX w. powstały tu porty żeglugi pasażerskiej oraz tranzytowy, a także stocznia. Po roku 1898 Trzebież uzyskała połączenie kolejowe z Policami, a w 1910 r. uruchomiono regularne połączenie pasażerskie. Do 1930 r. wody zalewu odsłoniły plażę o czystym piasku. Zapoczątkowało to rozwój ruchu turystycznego.

W czasie II wojny światowej osada ucierpiała w ok. 40% pod względem zabudowy (głównie port oraz tartak). Istniał tu także przejściowy obóz dla polskich robotników przymusowych^[3]. Trzebież została zajęta 27 kwietnia 1945 r. przez wojska radzieckie (2 Front Białoruski – 2 Armia Uderzeniowa) i polskie, a została oddana pod administrację polską we wrześniu 1946 r. po likwidacji tzw. Enklawy Polickiej^[3].

Przez kilka powojennych miesięcy miejscowość była nazywana przez pierwszych polskich osadników Zatoką^[3]. W 1946 powstał tu Zarząd Lasów Zaodrzańskich, przekształcony później w Nadleśnictwo Trzebież. Do 1948 r. uruchomiono ponownie port, stocznie, tartak, powstała spółdzielnia rybacka „Certa”. Osada zaczęła się rozwijać dynamicznie. Największy rozkwit Trzebieży przypada na lata 70. XX wieku^[3], był to wówczas największy polski port nad Zalewem Szczecińskim^[4].

24 listopada 2018 w wyniku podpalenia spłonęła kilkusetmetrowa drewniana promenada spacerowa nad Zalewem Szczecińskim^[5].

9 września 2023 nad zalewem w Trzebieży stanął pomnik podróżnika Aleksandra Doby (1946-1921) , który jako pierwszy na świecie przepłynął kajakiem przez Atlantyk z kontynentu na kontynent.^[6]

Pochodzenie nazwy miejscowości

Nazwa polska wsi pochodzi od do wyrazu trzebić – wycinać, karczować las. Jest to historyczne nawiązanie do istniejącego tutaj od czasów średniowiecznych wytrzebionego uroczyska zwanego dawniej Zerebis, co można odczytać jako Czerebiesz, Trzebież^[7].

Niemiecka nazwa wsi Ziegenort pochodzi od niemieckiego słowa Ziege oznaczającego rybę ciosę (Pelecus cultratus), w którą dawniej zasobne były wody Zalewu Szczecińskiego. Dawniej spotykano także formę Zegenort, w ortografii dolnoniemieckiej^[8]^[9].

Przynależność polityczno-administracyjna Trzebieży

Przynależność polityczno-administracyjna Trzebieży^[10]^[11]^[12]^[13]
	Okres	Jednostki podziału terytorialnego
	1815–1866	Związek Niemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow (1815–1826), powiat Uckermünde
	1866–1871	Związek Północnoniemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Uckermünde
	1871–1918	Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Uckermünde
	1919–1933	Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska), kraj związkowy Prusy, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Uckermünde
	1933–1945	III Rzesza, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Uckermünde
	1945–1946	Enklawa Policka – obszar podległy Armii Czerwonej
	1946–1950	Rzeczpospolita Polska (Polska Ludowa), województwo szczecińskie, powiat szczeciński, gmina Jasienica
	1950–1957	Polska Rzeczpospolita Ludowa (Polska Ludowa), województwo szczecińskie, powiat szczeciński, gmina Jasienica (do 1954)
	1957–1975	Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo szczecińskie, powiat szczeciński, gmina Trzebież (1973–1975)
	1975–1989	Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo szczecińskie, gmina Police
	1989–1998	Rzeczpospolita Polska, województwo szczecińskie, gmina Police
	1999– teraz	Rzeczpospolita Polska, województwo zachodniopomorskie, powiat policki, gmina Police

Demografia

Ogólna liczba mieszkańców^[10]:

1864 – 1823 mieszk.
1905 – 1808 mieszk.
1925 – 2382 mieszk.
1939 – 2660 mieszk.
1960 – 1897 mieszk.
1972 – 2240 mieszk.
2001 – 2000 mieszk.
2011 – 2136 mieszk.

Zabytki

kościół Podwyższenia Świętego Krzyża z 1745 r., wcześniej kościół ewangelicki,
pastorówka szachulcowa z początku XIX wieku, obecnie plebania (ul. Rybacka 2),
dom szachulcowy z drugiej połowy XVIII wieku (ul. Rybacka 5/4)^[14]

Transport

Wieś leży przy drodze nr 114, łączącej Nowe Warpno z Policami i Tanowem.

Autobus SPPK: LS (linia samorządowa) Police – Trzebież. Komunikacja miejska Polic umożliwia przemieszczanie się do Szczecina (101, 102, 107) i kilku wsi gminy Police (103, 109) Trzeszczyn, Tanowo, Pilchowo, Siedlice, Leśno Górne, Przęsocin.

Do wsi prowadzi linia kolejowa nr 406 ze Szczecina, zamknięta dla ruchu pasażerskiego 1 października 2002 r.

Wieś leży na szlaku wodnym Jezioro Dąbie – Odra – Zalew Szczeciński.

Na promenadzie między Małą Trzebieżą a Wielką Trzebieżą znajduje się droga pieszo–rowerowa.

Ulice Trzebieży:
- Boczna
- Brzozowa
- Dolna
- Kopernika
- Kościuszki (niem. Stettinerstraße / Hindenburgstraße)
- Kwiatkowskiego (niem. Landwegstraße)
- Leśna
- Osadników (niem. Dorfstraße / Hitlerstraße)
- Piaskowa (powstała w latach 90. XX w.)
- Plażowa (powstała w latach 90. XX w.)
- Portowa (niem. Hafenstraße) – [zdjęcie]
- Rybacka (niem. Strandstraße)
- Spacerowa (powstała 2006 r.) – [zdjęcie]
- Wkrzańska (poprzednia nazwa: WOP (Wojsk Ochrony Pogranicza)) (niem. Neuwarperstraße / Bahnhofstraße) – [zdjęcie]
- Zachodnia (wydzielona w latach 90. XX w. z ul. Kościuszki)

Turystyka i rozrywka

W sezonie letnim Trzebież pełni funkcję wczasowo-wypoczynkową. Mieszczą się tutaj liczne kolonie młodzieży. Miejscowa ludność wynajmuje też letnikom kwatery prywatne.

Przez wieś i okolice prowadzą szlaki turystyczne^[15]:

• czerwony

Szlak Puszczy Wkrzańskiej

• czerwony

Szlak „Puszcza Wkrzańska”

• czarny

Szlak Parków i Pomników Przyrody

• zielony

Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66

Imprezy cykliczne

Dzień Leśnika od 1991 corocznie, lato
Trzebieskie Neptunalia od 1996 corocznie, lato
Czas na Trzebież, od 2007 corocznie, czerwiec
Łarpia Sail Festival w Policach i Trzebieży, corocznie, czerwiec

Sport

KS Rybak Trzebież

Wieś jest siedzibą klubu piłkarskiego KS Rybak Trzebież, który został założony w 1948 roku jako Ludowy Zespół Sportowy „Rybak”. Aktualnie występuje w A-klasie.

Informacje ogólne

Pełna nazwa: Klub Sportowy Rybak Trzebież
Rok założenia: 1948 (reaktywacja 26 czerwca 1992)
Barwy klubowe: zielono-czerwono
Internet: https://www.facebook.com/profile.php?id=100063883910516
Adres: ul. Rybacka 26, 72-020 Trzebież
Stadion: Stadion Wiejski przy ul. Rybackiej

wymiary boiska: szer. od 45–90 m, dług. od 90–120 m

oświetlenie: brak

pojemność: bd.

Sukcesy: V liga

Centralny Ośrodek Żeglarstwa im. Andrzeja Benesza sp. z o.o.

W Trzebieży na terenie portu jachtowego Zarząd Główny Polskiego Związku Żeglarskiego powołał 1 stycznia 1959 r. do istnienia Centralny Ośrodek Żeglarstwa Polskiego Związku Żeglarskiego im. Andrzeja Benesza. Obecnie dwa baseny portowe ośrodka mogą pomieścić ok. 90 jachtów. COŻ dysponuje też własnymi jednostkami (jachtami) morskimi (min. STS Kapitan Głowacki, s/y Jurand, s/y Dziwna, s/y Boliński i inne)^[16].

Osoby związane z Trzebieżą

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140994
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1311 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 273. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).
↑ CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 292–293, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .
↑ Strażacy i mieszkańcy Trzebieży wstrząśnięci. Ktoś spalił kilkaset metrów pomostów.
↑ MarekM. Jaszczyński MarekM., Pan Olek znowu patrzy w dal. Nad zalewem w Trzebieży stanął pomnik Aleksandra Doby [online], Głos Szczeciński, 9 września 2023 [dostęp 2023-09-25] (pol.).
↑ Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 275. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).
↑ ErnstE. Bahr ErnstE., Ziegenort, [w:] Helge Bei derH.B. Wieden, RoderichR. Schmidt (red.), Handbuch der historischen Stätten Deutschlands. Band 12: Mecklenburg / Pommern, Stuttgart: Kröner, 1996, s. 326, ISBN 3-520-31501-7 .
↑ HeinrichH. Berghaus HeinrichH., Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen. Teil II. Band 1, Anklam 1865, s. 1056 .
↑ ^a ^b Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 272–275. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).
↑ Provinz Pommern 1845, s. 1 (de); Provinz Pommern 1849, Neuster Zeitungs Atlas, J. Meyer, 1855, s. 1. (de); Preussische Provinz Pommern 1:600 000, Geographisches Institut, Heinrich Kiepert, Weimar 1856 s. 1 (de); Karte der historischen preussischen Provinz Pommern 1905 1:600 000, Deutsches Verlaghaus Bong & Co, Berlin 1905, s. 1 (de).
↑ Atlas historyczny Polski. Wyd. 12 1993. Warszawa / Wrocław: Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1993. ISBN 83-7000-016-9. (pol.).
↑ Wielki atlas historyczny. Wyd. 3. Warszawa: Demart, 2003. ISBN 83-89239-57-4. (pol.).
↑ PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 112, ISBN 978-83-7495-133-3 .
↑ Okolice Szczecina: 1:75 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2007, s. 1–2. ISBN 978-83-601-2096-5. (pol.).
↑ Centralny Ośrodek Żeglarstwa – Trzebież.

Bibliografia

Stanisław Janeczko: Trzebież – Perełka Ziemi Polickiej. Police: Janeczko, 1999, s. 27. ISBN 83-910330-3-1. (pol.).

Linki zewnętrzne

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140994

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1311 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[autonazwa2-3] Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 273. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).

[pomorze1-4] CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 292–293, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .

[5] Strażacy i mieszkańcy Trzebieży wstrząśnięci. Ktoś spalił kilkaset metrów pomostów.

[6] MarekM. Jaszczyński MarekM., Pan Olek znowu patrzy w dal. Nad zalewem w Trzebieży stanął pomnik Aleksandra Doby [online], Głos Szczeciński, 9 września 2023 [dostęp 2023-09-25] (pol.).

[7] Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 275. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).

[8] ErnstE. Bahr ErnstE., Ziegenort, [w:] Helge Bei derH.B. Wieden, RoderichR. Schmidt (red.), Handbuch der historischen Stätten Deutschlands. Band 12: Mecklenburg / Pommern, Stuttgart: Kröner, 1996, s. 326, ISBN 3-520-31501-7 .

[9] HeinrichH. Berghaus HeinrichH., Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen. Teil II. Band 1, Anklam 1865, s. 1056 .

[autonazwa1-10] Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 272–275. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).

[11] Provinz Pommern 1845, s. 1 (de); Provinz Pommern 1849, Neuster Zeitungs Atlas, J. Meyer, 1855, s. 1. (de); Preussische Provinz Pommern 1:600 000, Geographisches Institut, Heinrich Kiepert, Weimar 1856 s. 1 (de); Karte der historischen preussischen Provinz Pommern 1905 1:600 000, Deutsches Verlaghaus Bong & Co, Berlin 1905, s. 1 (de).

[12] Atlas historyczny Polski. Wyd. 12 1993. Warszawa / Wrocław: Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1993. ISBN 83-7000-016-9. (pol.).

[13] Wielki atlas historyczny. Wyd. 3. Warszawa: Demart, 2003. ISBN 83-89239-57-4. (pol.).

[pomorze2-14] PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 112, ISBN 978-83-7495-133-3 .

[15] Okolice Szczecina: 1:75 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2007, s. 1–2. ISBN 978-83-601-2096-5. (pol.).

[16] Centralny Ośrodek Żeglarstwa – Trzebież.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Siedziba gminy	Police
Wsie	Bartoszewo Dębostrów Drogoradz Niekłończyca Przęsocin Siedlice Tanowo Tatynia Trzebież Trzeszczyn Uniemyśl Wieńkowo
Osady	Dobieszczyn Gunice Karpin Leśno Górne Nowa Jasienica Pienice Pilchowo Podbrzezie Poddymin Sierakowo Stare Leśno Węgornik Zalesie
Osady leśne	Mazańczyce Turznica Żółtew
Cz. miasta Police	Czapliniec Duchowo Jasienica Kołpin Kuźnica Mścięcino
Integralne części wsi	Jasienica (Dębostrów) Jasienica (Wieńkowo) Stary Dębostrów Witorza
Miejsc. opuszczone	Bardo Goślice Gunice Jutroszewo Kniężyce Nowe Leśno

Przynależność wojewódzka	woj. szczecińskie
Miasta	Nowe Warpno Police (← od 1946)
Osiedla (1954–72)	Trzebież (1959–72)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Brzózki (1945–50) Dobra (1945–54 i 1973–75) Dołuje (Daluje) (1945–46) Jasienica (1947–54) Kołbaskowo (Kolbaczewo) (1945–54 i 1973–75) Nowe Warpno (1973–75) Stolec (1945–46) Tanowo (1945–54 i 1973–75) Trzebież (1973–75)
Gromady (1954–72)	Będargowo (1954–71) Brzózki (1954–72) Dobra (1954–72) Dołuje (1954–72) Jasienica (1954–72) Kołbaskowo (1954–72) Tanowo (1954–72) Trzebież (1954–59)