Żelatyna
Żelatyna (ATC: B 05 AA 06) – naturalne rozpuszczalne białko, żelujące lub nieżelujące, uzyskane w wyniku częściowej hydrolizy kolagenu pochodzącego z kości, skóry i skórek oraz ścięgien zwierząt[1]. Składa się z glicyny, proliny i hydroksyproliny. Rozpuszczona w wodzie tworzy zol liofilowy (układ koloidalny), łatwo przechodzący w żel, jeśli temperatura otoczenia nie jest zbyt wysoka.
Żelatyna nie ma zapachu, smaku ani koloru. Sprzedawana jest w formie płatków, proszku lub listków[2]. Żelatyna ma szerokie zastosowanie zarówno w kuchni, jak i w przemyśle spożywczym. Stosowana jest jako emulgator oraz środek żelujący, a także jako zagęszczacz w licznych farmaceutykach i kosmetykach. W preparatach leczniczych często stanowi główny składnik otoczki kapsułek. Jest również lekiem (gelatin succinylated) zapobiegającym i leczącym bezwzględną i względną hipowolemię, zapobiegającym hipotensji, stosowanym w hemodylucji i krążeniu pozaustrojowym[3]. Używana jest także do produkcji emulsji światłoczułych. Żelatynę stosuje się również w kulkach do gry w paintball – kulka jest żelatynową skorupką wypełnioną farbą, która po rozbiciu o cel pozostawia na nim ślad.
Żelatyna bywa traktowana jako naturalny suplement diety, wspomagający regenerację stawów. Część badaczy zaleca spożywanie jej w ramach profilaktyki przeciążeń układu ruchu. Badania na ten temat są niejednoznaczne. Właściwości żelatyny wymagają dodatkowego potwierdzenia w drodze eksperymentów[4][5][6]
Zmniejszenie popytu na żelatynę
[edytuj | edytuj kod]Po nagłośnieniu pod koniec lat 90. XX w. przez media sprawy tzw. choroby szalonych krów społeczeństwo zaczęło przejawiać niechęć do spożywania żelatyny, którą jakoby produkowano częściowo z organów zwierzęcych mogących zawierać śmiercionośne priony. Praktycznie wycofano wtedy z handlu żelatynę wołową, a na większości opakowań z galaretką na bazie żelatyny lub samą żelatyną widnieje odtąd wzmianka o tym, że produkt zawiera żelatynę wieprzową. Istnieją również obawy, że także żelatyna wieprzowa może być czynnikiem zakaźnym jakichś nieznanych jeszcze dzisiaj chorób prionowych.
Żelatyna, jako produkt odzwierzęcy, nie jest spożywana przez osoby na diecie wegetariańskiej, wegańskiej ani innej roślinnej. Używają one w zamian produktów z roślinną pektyną, agarem, karagenem lub gumami naturalnymi[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (CELEX: 32004R0853).
- ↑ Co trzeba wiedzieć o żelatynie?. kuchnia.wp.pl, 14 maja 2012. [dostęp 2021-02-22].
- ↑ Żelatyna na stawy – jak działa i jak stosować? [online] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-21].
- ↑ Żelatyna na stawy dla sportowców – czy galaretki na stawy naprawdę działają? [online], E-Figura, 12 lipca 2022 [dostęp 2022-07-14] (pol.).
- ↑ David Pearson, Joint Health Glucosamine and Gelatin, „Strength and Conditioning Journal”, 22 (2), 2000, s. 67, DOI: 10.1519/00126548-200004000-00019, ISSN 1524-1602 [dostęp 2022-07-14].
- ↑ Gregory Shaw i inni, Vitamin C–enriched gelatin supplementation before intermittent activity augments collagen synthesis, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 105 (1), 2016, s. 136–143, DOI: 10.3945/ajcn.116.138594, ISSN 0002-9165, PMID: 27852613, PMCID: PMC5183725 [dostęp 2022-07-14].
- ↑ How to Make Vegan Gelatin [online], OneGreenPlanet.org, 2015 [dostęp 2018-11-29].
