Chlorek amonu

	Chlorek amonu
	Chlorek amonu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	chlorek amonu
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	łac. ammonii chloridum, ammonium chloratum
inne	salmiak, chlorek azaniowy, daw. chlorek amonowy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NH; 4Cl
Masa molowa	53,49 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały krystaliczny proszek albo bezbarwne kryształy
Minerały	salmiak rodzimy
	Identyfikacja
Numer CAS	12125-02-9
PubChem	25517
DrugBank	DB06767
InChI
	InChI=1S/ClH.H3N/h1H;1H3
	NLXLAEXVIDQMFP-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,519 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	39,5 g/100 g (25 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w glicerynie, słabo w etanolu
Temperatura sublimacji	338 °C
Temperatura rozkładu	350 °C
Punkt potrójny	526,1 °C
Punkt krytyczny	881,9 °C; 163,5 MPa
logP	−4,37
Budowa
Układ krystalograficzny	regularny
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2020-03-09]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Uwaga
Zwroty H	H302, H319
Zwroty P	P301+P312+P330, P305+P351+P338
Numer RTECS	BP4550000
Dawka śmiertelna	LD50 1650 mg/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Inne aniony	chlorek sodu, chlorek potasu
Inne kationy	fluorek amonu, bromek amonu
Podobne związki	siarczan amonu
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	B05XA04, G04BA01
Farmakokinetyka
Działanie	moczopędne, wykrztuśne, zakwaszające mocz
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Chlorek amonu, pot. salmiak (łac. ammonii chloridum), NH
4Cl – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków, sól kwasu solnego i amoniaku. Występuje naturalnie jako rzadki minerał salmiak rodzimy.

Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]

Można go otrzymać w reakcji kwasu solnego i amoniaku^[8]:

HCl + NH
3 → NH
4Cl

Reakcja zachodzi również między gazowymi chlorowodorem i amoniakiem, jednak wymaga obecności choćby niewielkiej ilości pary wodnej^[8].

Chlorek amonu jest produktem ubocznym otrzymywania sody metodą Solvaya^[8]. Inną metodą otrzymywania chlorku amonu jest reakcja siarczanu amonu z chlorkiem sodu^[9]:

(NH
4)
2SO
4 + 2NaCl → 2NH
4Cl + Na
2SO
4

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

Dobrze rozpuszcza się w wodzie, jego roztwory mają lekko kwasowy odczyn wskutek hydrolizy (pH ok. 5). Krystalizuje w układzie regularnym o sieci przestrzennej typu chlorku cezu, która powyżej ok. 185 °C przechodzi w sieć typu chlorku sodu. Pod wpływem ogrzewania sublimuje, a jego pary ulegają rozkładowi do amoniaku i chlorowodoru (w temperaturze ok. 345 °C dysocjacja ta jest całkowita). W atmosferze zawierającej parę wodną reakcja ta jest odwracalna, nie zachodzi jednak w atmosferze suchej^[8].

Pary chlorku amonu powstające z chlorowodoru i amoniaku

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Chlorek amonu jest najstarszą znaną solą amonową. Po raz pierwszy został otrzymany już w czasach starożytnych (por. historia amoniaku)^{[potrzebny przypis]}. Jest używany jako elektrolit w suchych ogniwach galwanicznych^[9] (ogniwach Leclanchégo). Zjawisko rozkładu termicznego chlorku amonu było wykorzystywane do oczyszczania grotów lutownic oraz do oczyszczania powierzchni metali^{[potrzebny przypis]}. Stosowany jest również jako topnik przy lutowaniu, cynkowaniu i cynowaniu^[10].

Stosuje się go również jako lek wykrztuśny (składnik kropli anyżowych)^[11], dodatek do paszy dla bydła, składnik szamponów, jest stosowany w produktach spożywczych jako środek spulchniający i konserwujący (E510). Wykorzystuje się go także do wyrobu słonej lukrecji (z fiń. salmiakki) i tureckiego pieprzu^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Farmakopea Polska VI, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2002, s. 1176, ISBN 83-88157-18-3 .
↑ Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .
↑ ^a ^b ^c Chlorek amonu (ZVG: 001460) (ang. • niem.) w bazie GESTIS, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA). [dostęp 2020-03-09].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Haynes 2016 ↓, s. 4-46.
↑ ^a ^b Haynes 2016 ↓, s. 6-91.
↑ Chlorek amonu (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2020-03-09].
↑ Chlorek amonu (nr 254134) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2020-03-09]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c ^d Sole amonu, [w:] AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 853, ISBN 978-83-01-16282-5 .
↑ ^a ^b chlorek amonowy, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 112, OCLC 864218327 .
↑ Ammonium chloride, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 25517 [dostęp 2020-03-09] (ang.).
↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 5364, ISBN 978-83-63724-47-4 .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[FP6-1] Farmakopea Polska VI, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2002, s. 1176, ISBN 83-88157-18-3 .

[FP8-2] Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

[GESTIS-3] Chlorek amonu (ZVG: 001460) (ang. • niem.) w bazie GESTIS, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA). [dostęp 2020-03-09].

[CITEREFHaynes2016'''4'''-46-4] Haynes 2016 ↓, s. 4-46.

[CITEREFHaynes2016'''6'''-91-5] Haynes 2016 ↓, s. 6-91.

[CLI-6] Chlorek amonu (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2020-03-09].

[7] Chlorek amonu (nr 254134) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2020-03-09]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Bielański-8] Sole amonu, [w:] AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 853, ISBN 978-83-01-16282-5 .

[ET-9] chlorek amonowy, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 112, OCLC 864218327 .

[PubChem-10] Ammonium chloride, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 25517 [dostęp 2020-03-09] (ang.).

[11] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 5364, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[1]

[2]

[4]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Chlorek amonu

Spis treści

Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Menu nawigacyjne

Szukaj