Cytrynian sodu (łac.Natrii citras) – organiczny związek chemiczny z grupy cytrynianów, sólsodowakwasu cytrynowego. Stosowany jako smakowy i konserwujący dodatek do żywności (E331). „Cytrynian sodu” jest nazwą niejednoznaczną, zazwyczaj odnosi się do cytrynianu trisodowego, może jednak dotyczyć soli disodowej lub monosodowej. Cytrynian trisodowy krystalizuje z roztworów jako sól 3- lub 5,5-wodna[3].
W przemyśle spożywczym cytrynian sodu używany jest jako sekwestrant[4] oraz jako dodatek smakowy do napojów gazowanych o smaku cytrynowym np. 7 Up czy Sprite. Ponadto jest czynnikiem antykoagulacyjnym przy produkcji jadalnych produktów z krwi[5].
W chemii i biochemii stosowany jest m.in. jako składnik buforów, m.in. tzw. SSC (z ang. saline sodium citrate: NaCl–cytrynian sodu)[8]. Jest też składnikiem odczynnika Benedicta[9] służącego do wykrywania cukrów redukujących i aldehydów.
W medycynie stosowany jako składnik roztworów do wypełniania cewników do hemodializ poza zabiegami w celu zapobiegania powstawania skrzepów. Jego obecność pozwala na stosowanie niższych stężeń heparyny, dzięki czemu po przedostaniu się roztworu do krwioobiegu obniżone jest ryzyko związane z układowym zaburzeniem krzepliwości[10].
Spożycie roztworu cytrynianu sodowego przed wysiłkiem fizycznym może wpłynąć korzystnie na wynik. Efekt taki stwierdzono po spożyciu przez wytrenowanych sportowców 1 litra roztworu 0,5 g cytrynianu sodowego/kg masy ciała na 2 godziny przed biegiem na 5 km. Przyjęcie takiej ilości związku często powoduje jednak dolegliwości ze strony układu pokarmowego[11].
↑Frank H. Verhoff: Citric Acid. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 3. DOI: 10.1002/14356007.a07_103.
↑Alphons C. J. Voragen et al.: Polysaccharides. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2003, s. 23. DOI: 10.1002/14356007.a21_a25.pub2.
↑Henning Klostermeyer et al.: Proteins. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 36. DOI: 10.1002/14356007.a22_289.
↑Lawrence J. Durney: Electrochemical and Chemical Deposition. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 44–48. DOI: 10.1002/14356007.a09_125.
↑Natalie Clark, Karen Faulds, Duncan Graham: Nucleic Acid–Nanoparticle Conjugate Sensors for Use with Surface Enhanced Resonance Raman Scattering (SERRS). W: Keith R Fox, Tom Brown (red.): DNA Conjugates and Sensors. Royal Society of Chemistry, 2012, s. 261. DOI: 10.1039/9781849734936-00258. ISBN 978-1-84973-427-1.
↑S. J.S.J.HarperS. J.S.J.i inni, A comparative study of digoxigenin, 2,4-dinitrophenyl, and alkaline phosphatase as deoxyoligonucleotide labels in non-radioisotopic in situ hybridisation, „Journal of Clinical Pathology”, 50 (8), 1997, s. 686–690, DOI: 10.1136/jcp.50.8.686, PMID: 9301555, PMCID: PMC500121.
↑CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 88. Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 8-1.
↑John E.J.E.MoranJohn E.J.E., Stephen R.S.R.AshStephen R.S.R., ASDIN Clinical PracticeA.C.P.CommitteeASDIN Clinical PracticeA.C.P., Locking solutions for hemodialysis catheters; heparin and citrate – a position paper by ASDIN, „Seminars in Dialysis”, 21 (5), 2008, s. 490–492, DOI: 10.1111/j.1525-139X.2008.00466.x, PMID: 18764795.
↑V.V.OöpikV.V.i inni, Effects of sodium citrate ingestion before exercise on endurance performance in well trained college runners, „British Journal of Sports Medicine”, 37 (6), 2003, s. 485–489, DOI: 10.1136/bjsm.37.6.485, PMID: 14665584, PMCID: PMC1724692.
S. J. Harper i inni, A comparative study of digoxigenin, 2,4-dinitrophenyl, and alkaline phosphatase as deoxyoligonucleotide labels in non-radioisotopic in situ hybridisation, „Journal of Clinical Pathology”, 50 (8), 1997, s. 686–690, DOI: 10.1136/jcp.50.8.686, PMID: 9301555, PMCID: PMC500121.
