Cytrynian sodu
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Kryształy cytrynianu sodu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C6H5Na3O7 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inne wzory |
C3H4(OH)(COONa)3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa molowa |
258,07 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
białe granulki lub proszek, bez zapachu[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cytrynian sodu (łac. Natrii citras) – organiczny związek chemiczny z grupy cytrynianów, sól sodowa kwasu cytrynowego. Stosowany jako smakowy i konserwujący dodatek do żywności (E331). „Cytrynian sodu” jest nazwą niejednoznaczną, zazwyczaj odnosi się do cytrynianu trisodowego, może jednak dotyczyć soli disodowej lub monosodowej. Cytrynian trisodowy krystalizuje z roztworów jako sól 3- lub 5,5-wodna[3].
Cytrynian sodu można otrzymać w reakcji kwasu cytrynowego z wodorotlenkiem, węglanem lub wodorowęglanem sodu.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
W przemyśle spożywczym cytrynian sodu używany jest jako sekwestrant[4] oraz jako dodatek smakowy do napojów gazowanych o smaku cytrynowym np. 7 Up czy Sprite. Ponadto jest czynnikiem antykoagulacyjnym przy produkcji jadalnych produktów z krwi[5].
Wykorzystywany jest jako składnik kąpieli elektrolitycznych chroniący przed utlenianiem[6], a także jako reduktor do otrzymywania wolnych metali w formie nanocząstek z ich soli[7].
W chemii i biochemii stosowany jest m.in. jako składnik buforów, m.in. tzw. SSC (z ang. saline sodium citrate: NaCl–cytrynian sodu)[8]. Jest też składnikiem odczynnika Benedicta[9] służącego do wykrywania cukrów redukujących i aldehydów.
W medycynie stosowany jako składnik roztworów do wypełniania cewników do hemodializ poza zabiegami w celu zapobiegania powstawania skrzepów. Jego obecność pozwala na stosowanie niższych stężeń heparyny, dzięki czemu po przedostaniu się roztworu do krwiobiegu obniżone jest ryzyko związane z układowym zaburzeniem krzepliwości[10].
Spożycie roztworu cytrynianu sodowego przed wysiłkiem fizycznym może wpłynąć korzystnie na wynik. Efekt taki stwierdzono po spożyciu przez wytrenowanych sportowców 1 litra roztworu 0,5 g cytrynianu sodowego/kg masy ciała na 2 godziny przed biegiem na 5 km. Przyjęcie takiej ilości związku często powoduje jednak dolegliwości ze strony układu pokarmowego[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Cytrynian sodu (ang.). [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-07-17].[niewiarygodne źródło?]
- ↑ Sodium citrate, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 6224 (ang.).
- ↑ Frank H. Verhoff: Citric Acid. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 3. DOI: 10.1002/14356007.a07_103.
- ↑ Alphons C. J. Voragen et al.: Polysaccharides. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2003, s. 23. DOI: 10.1002/14356007.a21_a25.pub2.Sprawdź autora rozdziału:1.
- ↑ Henning Klostermeyer et al.: Proteins. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 36. DOI: 10.1002/14356007.a22_289.Sprawdź autora rozdziału:1.
- ↑ Lawrence J. Durney: Electrochemical and Chemical Deposition. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry. John Wiley & Sons, 2005, s. 44–48. DOI: 10.1002/14356007.a09_125.
- ↑ Natalie Clark, Karen Faulds, Duncan Graham: Nucleic Acid–Nanoparticle Conjugate Sensors for Use with Surface Enhanced Resonance Raman Scattering (SERRS). W: Keith R Fox, Tom Brown (red.): DNA Conjugates and Sensors. Royal Society of Chemistry, 2012, s. 261. DOI: 10.1039/9781849734936-00258. ISBN 978-1-84973-427-1.
- ↑ S.J. Harper i inni, A comparative study of digoxigenin, 2,4-dinitrophenyl, and alkaline phosphatase as deoxyoligonucleotide labels in non-radioisotopic in situ hybridisation, „Journal of Clinical Pathology”, 50 (8), 1997, s. 686–690, DOI: 10.1136/jcp.50.8.686, PMID: 9301555, PMCID: PMC500121.
- ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 88. Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 8-1.
- ↑ John E. Moran, Stephen R. Ash, ASDIN Clinical Practice Committee, Locking solutions for hemodialysis catheters; heparin and citrate – a position paper by ASDIN, „Seminars in Dialysis”, 21 (5), 2008, s. 490–492, DOI: 10.1111/j.1525-139X.2008.00466.x, PMID: 18764795.
- ↑ V. Oöpik i inni, Effects of sodium citrate ingestion before exercise on endurance performance in well trained college runners, „British Journal of Sports Medicine”, 37 (6), 2003, s. 485–489, DOI: 10.1136/bjsm.37.6.485, PMID: 14665584, PMCID: PMC1724692.
