At-Tira (Hajfa)
32°45′43″N 34°58′31″E/32,761944 34,975278| Państwo | |
|---|---|
| Dystrykt |
Dystrykt Hajfy |
| Wysokość |
60 m n.p.m. |
| Populacja (1945) • liczba ludności |
|
| Data zniszczenia |
16 lipca 1948 |
| Powód zniszczenia | |
| Obecnie | |
Położenie na mapie Mandatu Palestyny  | |
| 32°45′43″N 34°58′31″E/32,761944 34,975278
| |
| Strona internetowa | |
At-Tira (arab. الطيرة) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Hajfy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas I wojny izraelsko-arabskiej, po ataku Sił Obronnych Izraela w dniu 16 lipca 1948 roku.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
At-Tira leżała na nadmorskiej równinie, u podnóża Góry Karmel, w odległości 7 kilometrów na południe od miasta Hajfy. Była położona na wysokości 60 metrów n.p.m. Według danych z 1945 roku do wsi należały ziemie o powierzchni 45 262 ha. We wsi mieszkało wówczas 5 270 osób[1].
| własność gruntów | powierzchnia gruntów (hektary) |
|---|---|
| Arabowie | 23 940 |
| Żydzi | 6 553 |
| publiczne | 14 769 |
| Razem | 45 262 |
| Rodzaj użytkowanych gruntów | Arabowie (hektary) | Żydzi (hektary) |
|---|---|---|
| uprawy oliwek | 4 600 | 0 |
| uprawy nawadniane | 3 543 | 66 |
| uprawy zbóż | 16 304 | 1 028 |
| nieużytki | 18 638 | 4 782 |
| zabudowane | 224 | 677 |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Krzyżowcy nazywali tutejszą wieś St. Johan de Tire[1]. W XIII wieku we wsi powstał grecki prawosławny klasztor pod wezwaniem Jana Chrzciciela[2]. W 987 roku we wsi wybudowano meczet[3].
W 1596 roku At-Tira była częścią Imperium Osmańskiego. We wsi mieszkało wówczas 286 mieszkańców, którzy płacili podatki z uprawy pszenicy, jęczmienia i winorośli, oraz hodowli kóz i pszczół[4].
W okresie panowania Brytyjczyków At-Tira była dużą wsią. We wsi znajdowały się dwie szkoły: jedna dla chłopców i druga dla dziewcząt[1].
Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 przyznała te tereny państwu żydowskiemu. Wieś At-Tira wchodziła w obręb arabskiej enklawy położonej w rejonie góry Karmel. Arabowie odmówili uznania rezolucji ONZ i doprowadzili 30 listopada do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W trakcie jej trwania siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej stacjonowały we wsi al-Tira, wielokrotnie atakując żydowskie linie komunikacyjne w okolicy. W ramach działań odwetowych, w dniu 12 grudnia 1947 roku wieś zaatakował oddział Irgunu, zabijając 13 i raniąc 10 mieszkańców[1]. Gdy 21 kwietnia 1948 roku Hagana przystąpiła do ataku na pobliskie miasto Hajfę, żydowskie siły przeprowadziły równoczesny atak na wieś al-Tira, aby w ten sposób nie dopuścić do przyjścia z pomocą dla Hajfy. Gdy 23 kwietnia Hajfa została zdobyta przez Haganę, arabscy mieszkańcy al-Tiry poprosili brytyjskie władze mandatowe o przeprowadzenie ewakuacji kobiet i dzieci ze wsi. W dniach między 24 kwietnia a 3 maja brytyjscy żołnierze pomogli w ewakuacji około 600 osób do Dżaninu i Nablusu[1]. O świcie 25 kwietnia Hagana ostrzelała z moździerza At-Tirę, a rankiem 26 kwietnia podjęła próbę zdobycia wioski. Kompania żydowskich żołnierzy zajęła zbocze wzgórza górującego nad wsią, została jednak powstrzymana i zmuszona do odwrotu przez ogień brytyjskich żołnierzy. Po ukończeniu ewakuacji, w At-Tirze pozostało kilkuset uzbrojonych Arabów, którzy wielokrotnie atakowali żydowskie konwoje poruszające się w tym regionie[5]. Podczas I wojny izraelsko-arabskiej w dniu 16 lipca 1948 roku wieś At-Tira zdobyły izraelskie wojska. Większość domów została wyburzona, a ich mieszkańcy zmuszeni do opuszczenia wioski[1].
Miejsce obecnie[edytuj | edytuj kod]
W miejscu wioski istnieje miasto Tirat Karmel i powstałe w 1952 roku wieś Kefar Gallim i kibuc Ha-Choterim. Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski At-Tira: „Teren wsi jest częściowo zajęty przez izraelskie osady. Niektóre z domów, takie jak należący do Irsan al-Dżib, nadal stoją. Cmentarz jest zaniedbany, i zachowało się na nim kilka nagrobków. Widoczne są pozostałości dwóch grobowców i szkoły, obecnie używanej przez izraelskich studentów, zarówno arabskich i żydowskich. W otaczających górskich terenach zachowało się kilka domów mieszkalnych i lasy”[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Welcome To al-Tira. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).
- ↑ Denys Pringle: The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: A Corpus. Cambridge: Cambridge University Press, 1993, s. 300. ISBN 0-521-39037-0. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).
- ↑ Andrew Petersen: A Gazetteer of Buildings in Muslim Palestine. British Academy Monographs in Archaeology, 2002, s. 306. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).
- ↑ Walid Chalidi: All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948. Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992, s. 196. ISBN 0-88728-224-5.
- ↑ Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 208-209. ISBN 0-521-00967-7.