Autostrady we Włoszech

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Autostrady we Włoszech
Autostrade in Italia
Ilustracja
Włoski znak drogowy oznaczający autostradę
Państwo

 Włochy

Długość:
autostrad


7169[1] km

Mapa
Mapa sieci drogowej
Sieć autostrad we Włoszech

Autostrady we Włoszech (wł. Autostrade in Italia) – sieć autostrad we Włoszech, licząca w sumie ok. 7170 km (według stanu na 1 stycznia 2021 roku). Prawie wszystkie trasy są płatne – darmowe przejazdy możliwe są tylko w regionie południowym, który jest znacznie biedniejszy od północy i centrum kraju. Obsługą tras zajmuje się kilku koncesjonariuszy. Największą spółką odpowiedzialną za ok. 3408 km jest spółka Autostrade per l’Italia. Innymi operatorami są firmy ATP (na północnym zachodzie), Autovie Venete (na północnym wschodzie) czy spółka SALT w centralnej części Półwyspu Apenińskiego. Na autostradach obowiązuje ograniczenie prędkości do 130 km/h, a na niektórych odcinkach zarządca może wprowadzić ograniczenie do 150 km/h (jeżeli są dostępne 3 pasy w każdym z kierunków jazdy)[potrzebny przypis]. Najważniejsze trasy to biegnące z południa na północ autostrady A1 i A14 oraz przecinająca całe północne Włochy trasa A4. Najdłuższą z autostrad jest arteria A1 – liczy ok. 760 kilometrów.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Włochy były pierwszym krajem na świecie, który rozpoczął budowę sieci autostrad. Właśnie tutaj 21 września 1921 otwarto pierwszy w historii odcinek autostrady. Arteria powstała dzięki robotom publicznym i połączyła Mediolan z Varese. Organizując właśnie roboty publiczne rządzący ówcześnie we Włoszech Benito Mussolini przyczynił się do znaczącej rozbudowy tras szybkiego ruchu. W latach 30. XX wieku ideą budowy autostrad we Włoszech zainteresował się rząd amerykański, który zdecydował się na podobne rozwiązania w swoim kraju. Obecnie sieć jest ciągle rozbudowywana i modernizowana.

Przegląd sieci[edytuj | edytuj kod]

Sieć włoskich autostrad jest podzielona na następujące kategorie:

  • autostrady (autostrade) – biegnące między głównymi miastami kraju
  • obwodnice (tangenziali) – ciągi drogowe umożliwiające ominięcie większych aglomeracji miejskich
  • odgałęzienia (diramazioni) – krótkie odcinki dróg odchodzących od głównych autostrad; często tworzą połączenia między dwoma autostradami
  • łączniki (raccordi autostradali) – dłuższe połączenia autostradowe
  • tunele (trafori) – ważne tunele drogowe, posiadające odrębne numery

Wykaz autostrad[edytuj | edytuj kod]

Autostrada Słońca pod Bolonią
Autostrada Słońca w Toskanii
Autostrada Zielonomorska A6
Autostrada Kwiatów A10 w rejonie Loano
Autostrada Przełęczy Cisa A15
Autostrada Brennerska na północ od Werony
Autostrada Parków A25
Autostrada A29
Znak Nazewnictwo Przebieg Długość
(km)
Stan Uwagi
oficjalne potoczne
A1 Autostrada A1 Autostrada Słońca A51MediolanBoloniaFlorencjaRzymNeapolA3 0 759,6 istnieje
A2 Autostrada A2 Autostrada Śródziemnomorska A30/RA2FiscianoSalernoVilla San Giovanni – A2 0 454,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1966[3] / 2017[4]
  • bezpłatna
A30/RA2 – Fisciano – AvellinoA16 00 25,0 planowana przebudowa  
A3 Autostrada A3   A1 – Neapol – Salerno – A2 00 57,0 istnieje
A4 Autostrada A4 La Serenissima Turyn – Mediolan – WenecjaRA13 0 525,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1927[6]
  • droga częściowo płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[6]
A5 Autostrada A5 Autostrada Doliny Aosty A55 – Turyn – AostaCourmayeurT1 (Francja) 0 145,3 istnieje
A6 Autostrada A6 La Verdemare A55 – Turyn – SavonaA10 0 130,9 istnieje
  • rok otwarcia: 1960[8]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrada dei Fiori[8]
A7 Autostrada A7 Autostrada Kwiatów A50 – Mediolan – Genua – A10 0 134,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1935[9]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[9]
A8 Autostrada A8 Autostrada Jezior A4/A50 – Mediolan – Varese 00 42,6 istnieje
  • rok otwarcia: 1924[10]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia
A9 Autostrada A9 A8LainateComo – (A2 Szwajcaria) 00 42,3 istnieje
  • rok otwarcia: 1925[11]
  • droga płatna w systemie otwartym[11]
A10 Autostrada A10 Autostrada Kwiatów A7 – Genua – Ventimiglia – (A8 Francja) 0 158,7 istnieje
  • rok otwarcia: 1956[12]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[12]
A11 Autostrada A11 Florencja – Morze A1 – Florencja – PizaA12 00 81,2 istnieje
A12 Autostrada A12 Autostrada Lazurowa A7 – Genua – LivornoSan Pietro in PalazziSS1 0 206,0 istnieje
TarquiniaCecina 0 188,0 planowana  
SS1 – Civitavecchia – Tarquinia – A91 00 82,0 istnieje  
A13 Autostrada A13 Autostrada Euganejska A1/A14 – Bolonia – PadwaA4 0 116,7 istnieje
  • rok otwarcia: 1970[15]
  • droga płatna w systemie zamkniętym – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[15]
A14 Autostrada A14 Autostrada Adriatycka A1 – Bolonia – AnconaPescaraBariMassafraSS7 0 743,4 istnieje
  • rok otwarcia: 1969[16]
  • droga płatna w systemie zamkniętym – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[16]
A15 Autostrada A15 Autostrada przełęczy Cisa A1 – ParmaLa Spezia 00 82,0 istnieje
Parma – A22 ? w budowie  
A16 Autostrada A16 Autostrada Dwóch Mórz A1 – Neapol – Canosa di Puglia – A14 0 172,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1969[18]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[18]
A17 Autostrada A17   A1 – Neapol – BariSS16 000 0,0 oznaczenie zniesione[18] włączona do przebiegów A14 i A16
A18 Autostrada A18 A20MessinaKataniaA18dir/RA15 00 75,6 istnieje
  • rok otwarcia: 1971[19]
  • droga płatna – koncesjonariusz Consorzio Autostrade Siciliane[19]
SS114SyrakusRosolini 00 41,9 istnieje  
Rosolini – RagusaGela 00 91,0 w budowie  
A19 Autostrada A19 A19dir – Palermo – Katania – A18/RA15 0 199,0 istnieje
A20 Autostrada A20 A18MessinaCefalùA19 0 181,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1972[21]
  • droga płatna – koncesjonariusz Consorzio Autostrade Siciliane[21]
A21 Autostrada A21 Autostrada Win A55 – Turyn – PiacenzaBrescia – A4 0 238,0 istnieje
A22 Autostrada A22 Autostrada Brennerska A1 – ModenaWeronaBolzanoBrenner – (A13 Austria) 0 313,0 istnieje
A23 Autostrada A23 Autostrada Alpy – Adriatyk A4 – PalmanovaUdineTarvisio – (A2 Austria) 0 120,0 istnieje
A24 Autostrada A24 Autostrada Parków RzymL’AquilaTeramoSS80racc 0 166,5 istnieje
  • rok otwarcia: 1969[25]
  • droga płatna – koncesjonariusz Strada dei Parchi[25]
A25 Autostrada A25 Autostrada Parków A24 – ToranoPescara – A14 0 114,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1969[26]
  • droga płatna – koncesjonariusz Strada dei Parchi[25]
A26 Autostrada A26 Autostrada Tunelowa A10 – GenuaAlessandriaGravellona ToceSS33 0 197,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1976[27]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[27]
A27 Autostrada A27 Autostrada di Alemagna A57 – Wenecja – TrevisoBellunoSS51 00 84,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1972[28]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[28]
A28 Autostrada A28 A4Portogruaro – Pordenone – Conegliano – A27 00 44,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1974[29]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autovie Venete[29]
A29 Autostrada A29 A29racc bisMazara del ValloSS15 0 115,7 istnieje
A30 Autostrada A30 A1CasertaFiscianoA2/RA2 00 55,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1976[31]
  • częściowo płatna – koncesjonariusz Autostrade per l'Italia[31]
A31 Autostrada A31 Autostrada Doliny Astico[32] Piovene RocchetteVicenzaBadia PolesineSS434 00 40,0 istnieje
  • rok otwarcia: 1976[32]
  • droga płatna – koncesjonariusz Società Autostrada Brescia-Verona-Vicenza-Padova[32]
A32 Autostrada A32 Autostrada „Frejus” A55 – Turyn – BardonecchiaTunel Fréjus (T4) (Francja) 00 72,4 istnieje
A33 Autostrada A33 CuneoA6AstiA21 00 93,0 istnieje
  • rok otwarcia: 2005[34]
  • droga płatna – koncesjonariusz Autostrada dei Fiori[34]
  • częściowo wspólny odcinek z A6
A34 Autostrada A34 Raccordo Villesse - Gorizia A4VillesseGorycjaSłowenia 00 17,0 istnieje rok otwarcia: 2013[potrzebny przypis]
A35 Autostrada A35 Autostrada BreBeMi A4 – BresciaA58 00 62,1 istnieje
  • rok otwarcia: 2014[35]
  • droga płatna – koncesjonariusz Brebemi Spa[35]
A36 Autostrada A36 Autostrada Pedemontana Lombarda A4 – MonzaA9A8 00 87,0 istnieje
  • rok otwarcia: 2015[36]
  • bezpłatna od 1 listopada 2015 r., planowany elektroniczny system poboru opłat[35]
A91 Autostrada A91 Rzym – Fiumicino 00 18,5 istnieje
CT-SR Autostrada Catania–Siracusa Autostrada Catania – Siracusa RA15CataniaAugustaSS114 00 25,2 istnieje
  • rok otwarcia: 2009[38]
  • bezpłatna[38]
  • jedyna włoska autostrada oficjalnie bez numeracji[38]
  Autostrada Sistiana–Rabuiese   RA13TriestSS202H5 Słowenia 00 10,1 istnieje  
SPV Pedemontana Veneta Superstrada Pedemontana Veneta A4 – Montecchio MaggioreSpresianoA27 00 94,75 istnieje  


Autostrady w budowie i planowane[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Przebieg Stan
Telesina CaianelloBenevento planowana
Cispadana ReggioloFerrara planowana
Autostrada della Val Trompia BresciaLumezzane planowana
CrM CremonaMantua planowana
Autostrada Nuova Romea WenecjaRawenna planowana
Autostrada Nogara – Mare NogaraChioggia planowana
Pedemontana Veneta Montecchio MaggioreSpresiano w budowie
Autostrada Rzymm – Latina RzymLatina planowana

Obwodnice autostradowe[edytuj | edytuj kod]

A57
Wielka Obwodnica Rzymu A90 – mapa

Obwodnice autostradowe (wł. Tangenziale) posiadają własną numerację w sieci włoskich autostrad. Numery te są usystematyzowane, nie będąc przypisanymi do poszczególnych obszarów geograficznych państwa. Najważniejsze i najbardziej obciążone ruchem znajdują się dookoła Mediolanu (trasy A50, A51 i A52) oraz wokół stolicy Włoch, Rzymu (A90, znana również jako Grande Raccordo Anulare (GRA)). Długość obwodnic jest różna, w zależności od tego wokół którego miasta biegną. Przykładowo, Turyn, leżący w północno-zachodnich Włoszech nie posiada „prawdziwej” obwodnicy tylko kilka łączników autostradowych, które są oficjalnie uznawane za jedną arterię A55.

Niektóre z obwodnic są drogami płatnymi.

Znak Nazewnictwo Przebieg Długość
(km)
Stan Uwagi
oficjalne potoczne
A50 Autostrada A50 Tangenziale Ovest di Milano zachodnia obwodnica Mediolanu 0 31,5 istnieje
A51 Autostrada A51 Tangenziale Est di Milano wschodnia obwodnica Mediolanu 0 30,1 istnieje
A52 Autostrada A52 Tangenziale Nord di Milano północna obwodnica Mediolanu 0 12,9 istnieje
A53 Autostrada A53[a] Raccordo Autostradale di Pavia A7BereguardoPawiaA54 00 9,1 istnieje
A54 Autostrada A54 Tangenziale Ovest di Pavia zachodnia obwodnica Pawii 00 8,4 istnieje
A55 Autostrada A55 Tangenziale Nord di Torino północna obwodnica Turynu 0 20,2 istnieje  
Tangenziale Sud di Torino południowa obwodnica Turynu 0 25,9 istnieje  
Raccordo della Falchera łącznik Falchera 00 3,1 istnieje  
Diramazione per Moncalieri odgałęzienie Moncalieri 00 6,2 istnieje  
Asse di penetrazione urbana di corso Regina Margherita oś miejska Regina Margherita 00 0,8 istnieje  
Autostrada del Pinerolese Płd. Obwodnica TurynuTurynPinerolo 0 23,4 istnieje  
Asse di penetrazione urbana di corso Orbassano oś miejska Orbassano 00 1,3 istnieje  
A56 Autostrada A56 Tangenziale di Napoli obwodnica Neapolu 0 20,2 istnieje
A57 Autostrada A57 Tangenziale di Mestre obwodnica Mestre 0 26,0 istnieje
A58 Autostrada A58 Tangenziale esterna di Milano wschodnia zewnętrzna obwodnica Mediolanu 0 32,0 istnieje
A59 Autostrada A59 Tangenziale di Como obwodnica Como 00 2,4 istnieje
00 6,6 planowane
A60 Autostrada A60 Tangenziale di Varese obwodnica Varese 00 4,5 istnieje
  • rok otwarcia: 2015[48]
00 6,0 planowane
A90 Autostrada A90 Grande Raccordo Anulare (di Roma) wielki pierścień autostradowy wokół Rzymu 0 68,2 istnieje
RA1 Raccordo autostradale 1 Tangenziale di Bologna obwodnica Bolonii 0 19,6 istnieje
RA4 Raccordo autostradale 4 Tangenziale di Reggio Calabria obwodnica Reggio Calabria 00 5,5 istnieje  
RA15 Raccordo autostradale 15 Tangenziale di Catania obwodnica Katanii 0 23,3 istnieje  

Odgałęzienia autostradowe[edytuj | edytuj kod]

We Włoszech istnieją także odgałęzienia (wł. Diramazioni autostradali), pełniące funkcje łączników pomiędzy głównymi trasami komunikacyjnych. Tworzą także połączenia autostrad z niektórymi miastami i ważnymi obiektami, np. portami lotniczymi.

Znak Nazewnictwo Przebieg Długość
(km)
Stan Uwagi
oficjalne potoczne
A1dir Autostrada A1dir Nord Diramazione Roma Nord A1Fiano Romano – Rzym – GRA 0 23,0 istnieje  
Autostrada A1dir Sud Diramazione Roma Sud A1 – San Cesareo – Rzym – GRA 0 20,0 istnieje  
A1var Autostrada A1var(inne języki) Variante di Valico A1 – MarzabottoBarberino di Mugello – A1 0 33,0 istnieje odcinek równoległy do A1
A2dir NA Autostrada A2dir NA(inne języki) Diramazione Napoli A2SalernoA3 00 2,4 istnieje  
A2dir RC Autostrada A2dir RC(inne języki) Diramazione Reggio Calabria A2 – Villa San GiovanniReggio Calabria 00 9,1 istnieje  
A4 A5 Autostrada A4/A5 Diramazione Ivrea – Santhià A4/A26/4SanthiàIvreaA5 0 23,6 istnieje  
A8 A26 Autostrada A8/A26 Diramazione Gallarate – Gattico A8GallarateGatticoA26 0 23,2 istnieje rok otwarcia: 1925[potrzebny przypis]
A11 A12 Autostrada A11/A12 Bretella A11/A12 A11LuccaViareggioA12 0 18,2 istnieje  
A14dir Autostrada A14dir Diramazione Ravenna A14Castel BologneseRawennaSS16/SS309 0 29,8 istnieje  
A18dir Autostrada A18dir(inne języki) Diramazione Catania A18/RA15 – centrum Katanii 00 5,0 istnieje  
A19dir Autostrada A19dir(inne języki) Diramazione per via Giafar A19/SS121Palermo 00 5,2 istnieje  
A21dir Autostrada A21dir(inne języki) Diramazione Fiorenzuola d'Arda A1 – A21 0 12,3 istnieje rok otwarcia: 1973[potrzebny przypis]
A21racc Autostrada A21racc(inne języki) Ospitaletto – Montichiari Autostrada A35Port lotniczy Montichiari 0 28,5 istnieje  
A4 A26 Autostrada A26/A4 Diramazione Stroppiana – Santhià A26StroppianaSanthiàA4/A4/5 0 29,7 istnieje  
A7 A26 Autostrada A26/A7 Diramazione Predosa – Bettole A26 – PredosaTortonaA7 0 17,0 istnieje  
A29dir Autostrada A29dir(inne języki) Diramazione Alcamo – Trapani A29AlcamoTrapani 0 36,9 istnieje  
A29 dirA Autostrada A29dir A(inne języki) Diramazione per Birgi A29dir – PacecoPort lotniczy Trapani-Birgi 0 13,1 istnieje  
A29racc Autostrada A29racc(inne języki) Bretella Aeroporto "Falcone e Borsellino" A29 – Port lotniczy Punta Raisi 00 4,0 istnieje  
A29racc bis Autostrada A29racc bis(inne języki) Raccordo A29 – Palermo (Raccordo per via Belgio) A29/SS113Palermo 00 5,6 istnieje  

Łączniki autostradowe[edytuj | edytuj kod]

Połączenie autostradowe RA06 – Perugia

Mianem łącznika autostradowego (wł. Raccordo Autostradale) nazywa się drogi we Włoszech biegnące między większymi miasta lub innymi ważnymi obiektami nie posiadającymi bezpośredniego połączenia z siecią autostrad. Obecnie spośród 17 łączników 4 z nich sklasyfikowane są jako „zbliżone do autostrady” (oznakowane na zielono), a 12 przynależy do sieci dróg krajowych (wł. viabilità statale ordinaria; oznakowane na niebiesko). Arteria RA7 jest jedynym łącznikiem oznakowanym i traktowanym jako pełnoprawna autostrada (A53). Oznaczenie RA7 jest używane wyłącznie przez ANAS.

Przejazd po wszystkich łącznikach autostradowych jest bezpłatny.

Znak Nazewnictwo Drogi
docelowe
Przebieg Długość
(km)
Stan Uwagi
skrótowe pełne
RA2 RA2 Raccordo autostradale 2 A2 A30 A2/A30Atripalda 0 21,0 istnieje  
RA3 RA3 Raccordo autostradale 3 A1 ImprunetaSienaSS674 0 56,4 istnieje  
RA5 RA5 Raccordo autostradale 5 A2 A2SicignanoPotenzaSS407 0 51,5 istnieje  
RA6 RA6 Raccordo autostradale 6 A1 BettollePerugiaSS3 bis 0 58,4 istnieje  
RA7 RA7 Raccordo autostradale 7 A7 A7PawiaA54 00 9,1 istnieje oznaczenie nadane przez ANAS; oficjalnie droga oznakowana jako autostrada A53
RA8 RA8 Raccordo autostradale 8 A13 A13FerraraPorto GaribaldiSS309 0 54,0 istnieje  
RA9 RA9 Raccordo autostradale 9 A16 A16BeneventoSS372 0 12,7 istnieje  
RA10 RA10 Raccordo autostradale 10 A55 A55Port lotniczy Caselle 0 11,1 istnieje  
RA11 RA11 Raccordo autostradale 11 A14 SS4Ascoli PicenoSan Benedetto del TrontoSS16 0 26,3 istnieje  
RA12 RA12 Raccordo autostradale 12 A25 SS5ChietiPescara – SS16 0 14,8 istnieje  
RA13 RA3 Raccordo autostradale 13 A4 A4Sistiana-Rabuiese 0 24,1 istnieje  
RA14 RA14 Raccordo autostradale 14 RA13 RA13A3 Słowenia 00 1,5 istnieje  
RA16 RA16 Raccordo autostradale 16 A28 A28SS13 00 3,8 istnieje  
RA17 RA17 Raccordo autostradale 17 A4 A4VillesseGorycjaH4 Słowenia 0 17,0 oznaczenie zniesione po przebudowie włączona do A34

Tunele[edytuj | edytuj kod]

PPO – tunel Frejus

Ważne jednotubowe tunele autostradowe (wł. traforo) mają przypisaną własną numerację. Obecnie funkcjonują trzy takie obiekty, a korzystanie z nich wymaga uiszczenia osobnej opłaty.

Znak Nazewnictwo Przebieg Długość
(km)
Stan Uwagi
oficjalne potoczne
T1 Traforo 1 Traforo del Monte Bianco (SS26dir) – CourmayeurT1Chamonix-Mont-Blanc Francja 0 11,6 istnieje rok otwarcia: 1965
T2 Traforo 2 Traforo del Gran San Bernardo Saint-Rhémy-en-BossesT2Bourg-Saint-Pierre Szwajcaria 00 5,8 istnieje rok otwarcia: 1964
T3 Traforo 3 Traforo di Bargagli – Lumarzo-Ferriere BargagliT3Ferriere 00 2,031 w 1989[50] przeklasyfikowano na SS225 rok otwarcia: 1971[51]
T4 Traforo 4 Traforo del Fréjus A32BardonecchiaT4Modane Francja – (A43 Francja) 0 12,9 istnieje rok otwarcia: 1980


Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Numer ten znajduje się na oznakowaniu w terenie. W dokumentacji ANAS droga występuje pod oznaczeniem RA 7

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Autostrada (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. Cytat: Het netwerk van autostrade is per 1 januari 2021 7.169 kilometer lang en vormt het hoofdtransportnetwerk van het land. (niderl.).
  2. a b A1 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  3. A2 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  4. Oznaczenie A2 nadano w 2017 na odcinku drogi RA02 Fisciano – Salerno oraz autostrady A3 Salerno – Villa San Giovanni, który otwarto w latach 60. XX wieku.
  5. a b A3 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  6. a b A4 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  7. a b A5 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  8. a b A6 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  9. a b A7 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  10. A8 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  11. a b A9 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  12. a b A10 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  13. A11 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  14. a b A12 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  15. a b A13 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  16. a b A14 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  17. A15 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  18. a b c A16 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  19. a b A18 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  20. a b A19 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  21. a b A20 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  22. a b A21 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  23. a b A22 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  24. a b A23 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  25. a b c A24 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  26. A25 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  27. a b A26 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  28. a b A27 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  29. a b A28 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  30. a b A29 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  31. a b A30 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  32. a b c A31 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  33. a b A32 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  34. a b A33 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  35. a b c A35 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  36. A36 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  37. a b A91 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  38. a b c Autostrada Catania-Siracusa. Wegenwiki. [dostęp 2021-10-29]. (niderl.).
  39. A50 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  40. A51 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  41. A52 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  42. A53 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  43. A54 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  44. A56 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  45. a b A57 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  46. A58 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  47. A59 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  48. A60 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  49. A90 (Italië). Wegenwiki. [dostęp 2021-10-28]. (niderl.).
  50. Traforo. Wegenwiki. [dostęp 2021-07-22]. (niderl.).
  51. The World's longest Tunnel Page: Tunnels in Italy, 3 500 m - 2000 m, 2002 [zarchiwizowane 2002-12-03] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]