Miecz Stalingradu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Miecz Stalingradu w Muzeum Bitwy Stalingradzkiej w Wołgogradzie

Miecz Stalingradu – ozdobiony kamieniami szlachetnymi, ceremonialny miecz długi, wykuty na polecenie króla Wielkiej Brytanii Jerzego VI na znak hołdu Brytyjczyków wobec postawy radzieckich żołnierzy broniących Stalingradu podczas II wojny światowej[1]. 29 listopada 1943 r. brytyjski premier Winston Churchill ofiarował go marszałkowi Józefowi Stalinowi na specjalnej ceremonii podczas konferencji teherańskiej, w obecności prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta oraz radzieckiej i brytyjskiej gwardii honorowej.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Miecz Stalingradu jest obosiecznym, dwuręcznym mieczem o długości około 1,2 m, z wykonanym z litego srebra jelcem. Wypalona kwasem w formie akwaforty inskrypcja w języku rosyjskim i angielskim brzmi:

ГРАЖДАНАМ СТАЛИНГРАДА • КРЕПКИМ КАК СТАЛЬ • ОТ КОРОЛЯ ГЕОРГА VI • В ЗНАК ГЛУБОКОГО ВОСХИЩЕНИЯ БРИТАНСКОГО НАРОДА[2]
TO THE STEEL-HEARTED CITIZENS OF STALINGRAD • THE GIFT OF KING GEORGE VI • IN TOKEN OF THE HOMAGE OF THE BRITISH PEOPLE[3]

W tłumaczeniu na język polski:

OBYWATELOM STALINGRADU • SILNYM JAK STAL • OD KRÓLA JERZEGO VI • NA ZNAK HOŁDU NARODU BRYTYJSKIEGO

Rękojeść miecza jest pokryta 18-karatowym złotem i ma głowicę z kwarcu ze złotą różą Anglii. Oba końce 25 cm jelca są ukształtowane na podobieństwo głowy lamparta i pozłacane[3].

Obustronne ostrze o długości 91 cm ma soczewkowy przekrój i jest ręcznie kute z najlepszej stali z Sheffield. Pochwa została wykonana ze szkarłatnej skóry baranka perskiego, chociaż niektóre źródła sugerują, że był to safian[4]. Ozdobiona jest królewskimi ramionami, koroną i szyfrem w srebrnym złoceniu z pięcioma srebrnymi oprawkami i trzema rubinami osadzonymi na złotych gwiazdach[4].

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Miecz zaprojektował Reginald Gleadowe, wykładowca sztuk pięknych Uniwersytetu Oksfordzkiego, po czym projekt został zatwierdzony przez króla. Komisja dziewięciu doświadczonych rzemieślników z Goldsmiths' Hall nadzorowała prace. Rosyjski tekst inskrypcji został sformułowany przez Ellisa Minnsa, ikonologa i dyrektora Pembroke College w Cambridge[5].

Producentem miecza była firma Wilkinson Sword, a głównymi rzemieślnikami byli miecznicy Tom Beasley i Sid Rouse, kaligraf Mervyn C. Oliver i złotnik Leslie G. Durbin z RAF-u[4]. Stal na ostrze pochodziła od przedsiębiorstwa Sanderson Brothers and Newbould z Sheffield[4]. Realizacja projektu zajęła około trzech miesięcy[3].

Prezentacja[edytuj | edytuj kod]

Prezentacja Miecza Stalingradu na konferencji w Teheranie

Oficjalna prezentacja i wręczenie miecza odbyły się podczas spotkania przywódców Wielkiej Trójki w ambasadzie sowieckiej na konferencji teherańskiej w listopadzie 1943 r., gdzie ustalono ostateczne plany operacji Overlord[6].

Po trzygodzinnym opóźnieniu przywódcy i ich delegacje zgromadzili się w dużej sali konferencyjnej ambasady z brytyjską i radziecką gwardią honorową ustawioną po obu stronach sali. Winston Churchill wszedł w niebieskim mundurze komandora lotnictwa, a radziecka orkiestra wojskowa zagrała God Save the King i Międzynarodówkę. Churchill odebrał miecz od brytyjskiego porucznika i zwrócił się do Józefa Stalina: „Mam rozkaz [od króla] przekazać ten miecz honorowy jako wyraz hołdu od narodu brytyjskiego”. Stalin pocałował miecz i cicho podziękował Brytyjczykom. Następnie podał broń do wglądu siedzącemu obok Franklinowi Rooseveltowi, który wyciągnął miecz z pochwy i uniósł go, mówiąc: „Naprawdę mieli serca ze stali” (spowodowało to nieporozumienia przy tłumaczeniu, ponieważ w języku rosyjskim przybrane nazwisko Stalina jest bliskie znaczeniowo do „człowieka ze stali”)[7].

Pod koniec ceremonii Stalin nieoczekiwanie przekazał miecz jednemu ze swoich najstarszych i najbardziej lojalnych towarzyszy, marszałkowi Klimentowi Woroszyłowowi. Wydawało się, że został on tym zaskoczony i złapał go w niewłaściwy sposób, przez co miecz wysunął się z pochwy[8]. Naoczni świadkowie różnią się w swoich relacjach co do tego, czy uderzył go w stopę, upadł na podłogę, czy też został złapany na czas, by zręcznym ruchem wsunąć go z powrotem do pochwy[9].

W literaturze[edytuj | edytuj kod]

Miecz Stalingradu występuje trylogii Sword of Honor Evelyn Waugha, w której autor kontrastuje miecz, dla niego symbol brytyjskiej zdrady Europy Wschodniej wobec ateistycznego Stalina, z mieczem honoru krzyżowców, przodków głównego bohatera trylogii, Guya Crouchbacka. Przed jego przekazaniem Stalinowi, miecz był wystawiany w Wielkiej Brytanii jak ikona religijna, m.in. w opactwie westminsterskim. Wydarzenia te stały się kanwą dla kluczowej sceny trylogii Waugha[10].

Współcześnie[edytuj | edytuj kod]

Oryginał miecza znajduje się w Muzeum Bitwy Stalingradzkiej w Wołgogradzie[11]. Podczas zimnej wojny co najmniej trzy razy wrócił do Wielkiej Brytanii na wystawy czasowe[12]. Ponadto Wilkinson Sword wykonał trzy kopie miecza, z których jedna znajduje się w Południowoafrykańskim Narodowym Muzeum Historii Wojskowości w Johannesburgu[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Beevor 1998 ↓, s. 405.
  2. ↑ олег белов: Меч Сталинграда. Дар королевской семьи защитникам и жителям города. Sankt-Pietierburgskije wiedomosti, 2020-02-02. [dostęp 2020-06-03]. (ros.).
  3. ↑ a b c Olof Janson: THE SWORD of STALINGRAD. 2018-05-31. [dostęp 2020-06-03]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Ed Levin: The sword of Stalingrad. Russianswords.com. [dostęp 2020-06-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-30)]. (ang.).
  5. ↑ Hill 1953 ↓, s. 236-238.
  6. ↑ Mayle 1987 ↓, s. 89-90.
  7. ↑ Winston Groom: Churchill, Roosevelt, and Stalin Meet for First Time At War Summit. History Net, Luty 2019. [dostęp 2020-06-03]. (ang.).
  8. ↑ Nicolson 1967 ↓, s. 334.
  9. ↑ Mayle 1987 ↓, s. 90.
  10. ↑ Sinfield 1983 ↓, s. 23.
  11. ↑ Инна Шереметьева: Меч от короля. Komsomolskaja Prawda, 2015-01-22. [dostęp 2020-06-03]. (ros.).
  12. ↑ Andrew Higgins: Stalingrad blade blunted by time: The sword Churchill gave Stalin is gathering museum dust. The Independent, 1993-11-07. [dostęp 2020-06-03]. (ang.).
  13. ↑ Smitten by the Sword of Stalingrad. Noseweek Online, 2008-05-01. [dostęp 2020-06-03]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Antony Beevor: Stalingrad. London: Viking, 1998. ISBN 978-0-14-103240-5. (ang.).
  • Elizabeth Hill. Obituary: Sir Ellis Hovell Minns (1874-1953). „The Slavonic and East European Review”, 1953. (ang.). 
  • Paul D. Mayle: Eureka Summit: agreement in principle and the Big Three at Tehran, 1943. Newark: University of Delaware Press, 1987. ISBN 0-87413-295-9. (ang.).
  • Harold Nicolson: The War Years, 1939-1945. T. Vol. II of Diaries and Letters. New York: Atheneum, 1967. (ang.).
  • Alan Sinfield: Society and Literature, 1945-1970. London: Taylor & Francis, 1983. ISBN 0-416-31770-7. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Miecz_Stalingradu&oldid=72633861”